Afrika'da 2020 böyle geçti

Afrika, 2020'de tüm dünyada olduğu gibi yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele ederken siyasi ve ekonomik alanda çok sayıda önemli gelişmeye de sahne oldu.

Kovid-19 salgını, iç çatışmalar, çöl çekirgesi istilası, seller, terör olayları, protesto ve seçimler, bu yıl Afrika'nın başlıca gündem maddeleri olurken Hedasi Barajı krizi, Kamerun'daki Anglofon krizi gibi yıllardır süren anlaşmazlıklar ise çözüme kavuşmadı.

Ekonomileri son yıllarda hızlı büyüme ivmesine giren Afrika ülkeleri, salgının etkisiyle işsizlik ve gıda sorunuyla yüz yüze kaldı.

Mali'deki askeri darbenin yanı sıra seçimlerle de iktidarlar değişirken Etiyopya'da yeni bir iç çatışma alanı açıldı.

Nijerya'da polis bünyesinde oluşturulan Özel Hırsızlıkla Mücadele Ekibi'ne (SARS) karşı devam eden gösterilerde iki haftada 50'den fazla kişi hayatını kaybetti.

Nijerya, Somali ve Mozambik'te de terör eylemleri artış gösterdi.

Kovid-19 vaka sayısı 3 milyona yaklaştı

Afrika kıtasında Kovid-19 vaka sayısı 2 milyon 750 bini geçti. Kıta genelinde virüs nedeniyle 64 bin 867 kişi hayatını kaybetti.

Kovid-19 kaynaklı en fazla can kaybı Güney Afrika Cumhuriyeti'nde kayda geçti. Seyşeller'de ise şu ana kadar ölüm rapor edilmedi.

Afrika'da Kovid-19 tespit edilen 2 milyon 289 bin 691 kişi iyileşirken koronavirüs aşısına ulaşmak isteyen ülkeler sıraya girdi.

Salgının beraberinde getirdiği kısıtlamalar ve ekonomik olumsuzluk, milyonlarca kişinin işsiz kalmasına yol açtı.

- Nijerya'da polis karşıtı eylemler

Nijerya'da polis bünyesinde oluşturulan SARS birimine karşı "insan haklarını ihlal ettiği" gerekçesiyle 7 Ekim'de başlayan ve ülke geneline yayılan protestolar, şiddet eylemlerine dönüştü.

Ülkede devam eden gösterilerde iki haftada 54 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi de yaralandı.

Nijerya Devlet Başkanı Buhari, gençlere "sükunet" çağrısında bulunarak polis biriminde reform yapılacağı sözünü verdi.

Nijerya'daki olaylar sadece Afrika'da değil, tüm dünyada yankılandı ve Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere birçok kuruluş ve devlet endişelerini açıkladı.

Etiyopya'nın Sudan sınırı ateş hattına döndü

Etiyopya'da iktidar koalisyonundan ayrılan ve ülkenin kuzeyindeki Tigray eyaletini yöneten Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'nin (TPLF) federal hükümete isyan etmesi sonucu bölgeye askeri operasyon yapıldı.

Kasımda yaklaşık bir ay süren operasyon sonrası federal güçler, eyaletin birçok bölgesinde kontrolü ele geçirerek yönetimi devraldı.

TPLF'nin yöneticileri henüz ele geçirilemezken bölgenin farklı yerlerinde çatışmaların halen sürdüğü bildiriliyor. Bölgedeki çatımalar nedeniyle 60 binden fazla kişi Sudan'a göç etmek zorunda kaldı.

Aynı eyaletin Sudan sınırında iki ülke arasında sınır anlaşmazlıklarının yeniden baş göstermesi ise bölgede tansiyonu yükseltti.

Sudan ve Etiyopya, uzlaşıdan yana açıklamalar yapmasına rağmen iki ülke askerleri ve milisleri halen çatışıyor.

Nijerya, Somali ve Mozambik'te terör olayları

Nijerya'da Boko Haram üyelerinin sivil ve güvenlik güçlerine yönelik saldırıları arttı.

Son olarak örgüt, Aralık 2020'de Nijerya'nın kuzeyinde bir yatılı okula saldırı düzenleyerek 600'e yakın öğrenciyi kaçırdı.

İç savaşın ardından terör örgütü Eş-Şebab ile mücadele eden Somali'de de çok sayıda saldırı yaşandı.

Her hafta bombalı eylem ve suikastlarla sallanan ülke, 2021'nin başında cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimlerine sahne olacak. Güçlü siyasi isimlerin adaylar arasında yer aldığı seçimler öncesinde ülkede tansiyon yüksek.

Mozambik'in kuzeydeki doğal gaz ve maden zengini Cabo Delgado bölgesinde her geçen gün artan terör saldırıları da insani krizi derinleştiriyor.

Mozambik ordusu, 2,3 milyon nüfuslu Cabo Delgado'da 3 yıl önce ortaya çıkan Ensar'ul Sunna örgütüne karşı operasyonlarına devam ediyor.

Saldırılar ve askeri operasyonlar nedeniyle 500 binden fazla insanın göç etmek zorunda kaldığı, 2 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.

Mozambik, Güney Afrika ve Rusya gibi ülkelerden gelen paralı askerleri operasyonlarında kullanırken son olarak Portekiz'den "askeri destek" sözü aldı.

Somali, Kenya ile tüm diplomatik bağları kopardı

Somali, içişlerine karışmak ve toprak bütünlüğünü ihlal etmekle suçladığı komşusu Kenya'yla tüm diplomatik bağları kesti.

Karar, Somali'den tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland'ın Başkanı Musa Bihi Abdi'nin Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta'yla bir araya gelmesinin ardından geldi.

Kenya ile Somali arasındaki ilişkiler, Hint Okyanusu'ndaki zengin petrol ve gaz yataklarının olduğu bölgedeki deniz sınırı anlaşmazlığı sonrası bozuldu.

Mogadişu hükümeti, Kenya'yı Somali'deki bazı eyaletlerdeki siyasi meselelere karışmakla da suçluyor.

Anglofon krizi

Kamerun'da kalkınmayı engelleyen en önemli unsur olarak Kuzey-Batı ve Güney-Batı bölgelerinde etkili olan Anglofon krizi gösteriliyor.

Cumhurbaşkanı Paul Biya’nın bütün itirazlara rağmen 7 Aralık’ta bölgesel seçimlerin yapılması kararı almasıyla Anglofon bölgesi, gergin bir yıl geçirdi.

Çatışma ortamında yapılacak bölgesel seçimlerin adil ve şeffaf olmayacağını ileri süren ayrılıkçı gruplar, şiddet eylemlerini 2020’de de artırdı.

Anglofon bölgesindeki okul ve mahkemelere İngilizce bilmeyen öğretmen ve hakimlerin atanmasının ardından 2016'da patlak veren Anglofon krizinde ordu ile ayrılıkçılar arasındaki çatışmalarda en az 3 bin kişi hayatını kaybetti, 679 bin kişi yerinden oldu, 40 bin kişi ise komşu ülkelere sığınmak zorunda kaldı.

Hedasi Barajı krizi

Hedasi Barajı'nın inşasına başlanmasıyla bölgedeki ülkeler arasında nehir sularının kullanımı konusunda çıkan anlaşmazlık, birçok uluslararası aktörün devreye girmesine rağmen çözüme kavuşturulamadı.

Kriz, Etiyopya, Mısır ve Sudan arasında karşılıklı suçlamalar ve uzlaşı olmadan 9 yıldır sürüyor.

Afrika Birliğinin öncülüğünde 2020'de başlatılan müzakerelerden sonuç alınamazken taraflar, uzlaşı ümidiyle bir araya gelmeyi sürdürüyor.

Elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 90'ını hidroelektrik santrallerinden sağlayan Etiyopya, Afrika'nın en büyüğü olacak Hedasi Barajı ile enerji açığını kapatmayı amaçlıyor.

Addis Ababa yönetimi, inşası büyük ölçüde tamamlanan barajda temmuzda su tutmaya başladı.

Mali'de askeri darbe

Bamako'ya 15 kilometre mesafede bulunan ve 2012'de dönemin Cumhurbaşkanı Amadou Toumani Toure'nin devrilmesinde de önemli rol oynayan Kati Garnizonu'nda 18 Ağustos günü ayaklanan bir grup asker, araçlarla başkente geldi.

Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita, konutundan askerlerce alınarak Kati kışlasına götürüldü ve gece yarısı devlet televizyonundan istifa ettiğini duyurdu.

Keita'nın istifasından sonra 25 Eylül'de geçiş sürecinin Cumhurbaşkanı N'Daw ve Yardımcısı, CNSP lideri Assimi Goita yemin ederek göreve başladı.

Geçiş süreci hükümetinin Başbakanı Moctar Ouane olurken Savunma, Ulusal Uzlaşma, Bölgesel Yönetim ve Güvenlik Bakanlığına askerler getirildi.

Birçok ülkede seçim yapıldı

Kovid-19 salgınına rağmen Malavi, Gana, Burundi, Gine, Burkina Faso, Tanzanya, Togo ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerde seçim yapıldı.

Gana'daki seçimi mevcut Devlet Başkanı Nana Addo-Dankwa Akufo-Addo, Burundi'deki seçimi iktidar partisi adayı Evarise Ndayishimiye kazandı.

Orta Afrika Cumhuriyeti'nde ise muhalefet, cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinin adil ve kapsayıcı olmadığı gerekçesiyle tekrarlanmasını talep etti.

Afrika, 2020'de 10 siyasetçisini kaybetti

Afrika, 2020'de hem ülke hem de kıta tarihi ve siyasetinde önemli adımlara imza atan 10 ismi uğurladı.

Eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, Fildişi Sahili Başbakanı Amadou Gon Coulibaly, Gana'nın Eski Devlet Başkanı Jerry Rawlings, Eski Mali Cumhurbaşkanı Amadou Toumani Toure, Güney Afrika'nın efsanevi lideri Nelson Mandela'nın kızı Zindzi Mandela, Eski Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Pascal Lissouba, Eski Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild eş-Şeyh Abdullah ve Eski Nijer Cumhurbaşkanı Mamadou Tandja bu yıl hayatını kaybetti.

Burundi'de mevcut Cumhurbaşkanı Pierre Nkurunziza ile Eski Cumhurbaşkanı Pierre Buyoya da 2020'de hayatını kaybeden liderler arasında yer aldı.

Doğu Afrika'da çekirge istilası sürüyor

Doğu Afrika'da bir yıldır süren çekirge istilaları, Somali, Kenya, Cibuti, Eritre, Uganda ve Etiyopya'daki çiftçilerin hayatını kabusa çevirdi.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), istilanın "son 70 yıldakilerin en büyüğü" olduğunu ifade ederken "2021'de ikinci dalganın gelebileceği" uyarısı yaptı.

Beklenenden fazla yağış alan ülkelerde yeniden üreyerek çoğalması beklenen çekirgeler, 2020'de yüz binlerce hektarlık tarım arazisine zarar verdi.