İsrail'de Netanyahu'nun akıbeti Trump gibi mi olacak?

İsrail'de mart ayında düzenlenmesi planlanan seçimler öncesinde, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ABD Başkanı Donald Trump'a benzer bir şekilde koltuğunu kaybedebileceği tartışılıyor.

Seçimlerde sağ kesimin oylarının bölünme durumu nedeniyle karışık ve belirsiz bir mücadeleye girişen Netanyahu'nun hükümeti kuramadığı takdirde yolsuzluk davası sebebiyle hapse girme ihtimali bulunuyor.

Netanyahu'nun partisi Likud'un gelecek seçimlerde başarı kazanması beklenirken, seçimler sonrasında Netanyahu liderliğinde bir hükümet kurulmasına ise şüpheyle bakılıyor.

Likud'un ülkedeki sağ kesimin oyları için Yeni Umut Partisi ve Yamina Partisi'yle girdiği rekabetin, seçimlerin sonucunu etkilemesi bekleniyor.

Ülkede yapılan son anketlere göre, Likud'un 35 olan mevcut milletvekili sayısının 28'e düşeceği ve koalisyon hükümetini kurmak için gerekli 61 milletvekili sayısına ulaşamayacağı tahmin ediliyor.

Seçimlerde ABD'den destek yok

Trump yönetimi, İsrail'de yapılan seçimlerin tamamında Netanyahu'nun "başarı" sağlamasına destek vermişti.

ABD'nin İsrail Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşıması, işgal altındaki Filistin topraklarında Yahudi yerleşim faaliyetlerinin meşrulaştırılması, işgal altındaki Golan Tepeleri üzerinde İsrail'in egemenliğini tanıması gibi birçok alanda Trump yönetimi Netanyahu'nun elini güçlendirmişti.

Netanyahu'nun Trump'tan gördüğü desteği yeni ABD Başkanı Joe Biden'dan görmesi ise beklenmiyor.

Batı Kudüs'teki başbakanlık rezidansının önünde düzenlenen Netanyahu karşıtı haftalık gösterilerde, son zamanlarda yeni yeni pankartlar yükselmeye başladı. Göstericiler, "Netanyahu'nun akıbetinin ikinci dönem başkanlık seçimlerini kaybeden Trump gibi olması temennilerini" ifade eden pankartlar taşıyor.

Öte yandan, bazı siyasi uzmanlar, Trump'ın seçimlerdeki yenilgisini yeni tip koronavirüsü (Kovid-19) görmezden gelmesine bağlıyor. Buna karşın Netanyahu ise salgını sonlandırma konusundaki icraatlarıyla kendisini bir kahraman gibi göstermeye çalışıyor.

Netanyahu, salgınla mücadele kapsamında mart ayında İsrail'de hayatın normale döneceği vaadinde bulundu. Mart ayına kadar İsrail'deki nüfusunun çoğunun virüs karşısında aşılanacağı taahhüdünde de bulunan Netanyahu, aşının ülkeye getirilmesindeki rolünden övgüyle söz etti.

Netanyahu'nun Ortak Arap Listesi'ni dağıtma planı

Siyasi analistler, Netanyahu'nun bir önceki seçimlerde Mavi-Beyaz İttifakı'na yaptığını şimdi de İsrail vatandaşı Filistinlileri temsil eden partilerin oluşturduğu Ortak Arap Listesi Bloku'na uygulamaya çalıştığını belirtiyor.

Netanyahu, Mayıs 2020'de Savunma Bakanı Benny Gantz ile koalisyon hükümeti kurma konusunda anlaşarak Mavi-Beyaz İttifakı'nın dağılmasına neden olmuştu. Yeş Atid Partisi, Mavi Beyaz ittifakından ayrılmıştı.

İsrail parlamentosundaki Filistinlileri temsil eden Ortak Arap Listesi Bloku üyesi Milletvekili Ahmed et-Tıybi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Netanyahu'nu "Arap vatandaşlara yönelik sürpriz yakınlaşmasını garipsediğini" söyledi.

Tıybi, Netanyahu'nun Arap seçmeni "aptal yerine koyduğunu" belirterek, "Netanyahu 2015 yılında halkı bize karşı kışkırttı, 2019 ve 2020 yıllarındaki seçimlerde de aynısını yaptı." şeklinde konuştu.

Netanyahu'nun yalnızca Ortak Arap Listesi'ne değil Arapların oylarına yönelik de kışkırtıcı ifadeler kullandığını vurgulatan Tıybi, Araplara yönelik yaklaşımının "kandırmacadan ibaret" olduğunu söyledi.

Tıybi, "Netanyahu'da beliren bu ani aşk, seçimlerden sonra yok olacak geçici bir aşktır." şeklinde konuştu.

Netahyahu, partisi Likud'un seçim listesinde seçilme ihtimali yüksek bir yerin Araplar arasından bir adaya verileceğini açıklamıştı.

İsrail'in 9 milyonu aşkın nüfusunun yüzde 20'sini Araplar oluşturuyor.

İsrailli sağ partiler arasındaki bölünme ve çatışma

Merkez ve solcu partiler Netanyahu için gelecek seçimlerde bir tehlike oluşturmuyor. Ancak, Netanyahu'nun bir sonraki hükümeti kurma konusundaki arzusu sağ kesimde bölünme ve çatışmalara yol açarken, bu sorunların seçim döneminde tırmanışa geçmesi bekleniyor.

Yeni Umut Partisi lideri Gideon Saar ve Yamina Partisinin lideri eski Savunma Bakanı Naftali Bennett yeni hükümeti kurmayı hedeflediklerini açıklarken, aşırı sağcı Evimiz İsrail Partisi lideri Avigdor Liberman ise sadece Netanyahu'nun hükümete başkanlık etmesini desteklemeyeceğini söylemekle yetindi.

İsrailli gazeteci Yoni Ben-Menachem, “Sağcı partiler arasındaki rekabet, İsrail’de sağın bölünmesine ve Netanyahu’nun zayıflamasına yol açacak.” dedi.

Ben-Menachem, “Netanyahu görevdeyken dokunulmazlık sağlayan Fransız yasasını meclisten geçirmek için kuracağı koalisyonun 61 koltuğu elde etmesini istiyor. İsrail’deki kamuoyu araştırmaları, Saar’ın, Liberman gibi destek vermemesi halinde Netanyahu’nun 61 koltuğu elde etmesinin zor olduğunu gösteriyor." değerlendirmesini yaptı.

Doğu Kudüs’teki İsrail Merkez Mahkemesi, Netanyahu aleyhine hazırlanan ve rüşvet, dolandırıcılık suçlarını içeren iddianameyi dikkatle inceliyor.

“Netanyahu, bütün milletvekillerinden hükümete katılmalarını ve meclise sunacakları başta kendisine dokunulmazlık verecek Fransız kanunu olmak üzere tüm kanun tasarıları lehine oy kullanmalarını istiyor.” diye konuşan İsrailli gazeteci Ben-Menachem, Netanyahu’nun tek umudunun koalisyonuna katılmadan önce kendisine şantaj yapması muhtemel olan Naftali Bennett olduğu söyledi.

Netanyahu, sağcı Şas ve Birleşik Tevrat Yahudiliği partilerinin desteğini almış durumda. İsrail Başbakanı, Yamina Partisini koalisyonuna katılmaya ikna ederse bir hükümet kurabilir.

Ben-Menachem ise Netanyahu’nun muhalefet partilerinin kendisini engellemek için bir araya gelerek bir koalisyon oluşturmasından korktuğunu söyledi, ancak muhalefet partileri arasında da bir ittifak kurmalarını zor kılan anlaşmazlıklar bulunuyor.

Ben-Menachem ayrıca konuşmasında, “Evet, İsrail’de Netanyahu’nun Trump’la aynı kaderi paylaşmasını dileyenler var, ancak henüz bu konuda kesin konuşmak için erken.” ifadelerine yer verdi.

Netanyahu, Filistinli seçmenleri hedef alan ırkçı açıklamalar yapmıştı

İsrail'de 27 Mart 2015'te yapılan genel seçimler sırasında Netanyahu, ülkedeki Filistinli seçmenleri hedef alan ırkçı açıklamalar yapmış, seçimi kazandıktan bir gün sonra ise özür dilemişti.

Seçim günü öğleden önce sosyal medya paylaşımında bulunan Netanyahu, "Sağcı hükümet tehlikede. Arap seçmen sandığa akın ediyor. Solcu sivil toplum kuruluşları onları otobüslerle oy vermeye götürüyor." demişti.

Yaklaşık 1,6 milyon nüfusa sahip İsrail vatandaşı Filistinlileri temsil eden partilerin oluşturduğu Ortak Arap Listesi Bloku, 120 sandalyeli Mecliste 15 milletvekiline sahip.