Asgari ücretin ardından, şirketler elini taşın altına koyacak mı?

İhlas Haber Ajansı'ndan alınan bilgilere göre; Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN), yeni yıl yaklaşırken iş dünyasının sıcak gündemi olan ücret artış ve yan haklar trendlerinin konuşulduğu özel bir webinar düzenledi. Ücret artışlarının ve yan haklardaki trendlerin çalışma hayatına, çalışana ve işverene etkisinin incelendiği webinarda veriler üzerinde duruldu. “Şimdi ve gelecek için daha iyi bir çalışma hayatına liderlik etmek'' vizyonuyla 50 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren PERYÖN yeni yıl yaklaşırken iş dünyasının en önemli gündemi olan ücret artışları ve değişen yan hak trendleri ile ilgili özel bir webinar düzenledi. Moderatörlüğünü 100sClub Kurucu Ortağı Burcu Erol’un üstlendiği ‘Ücret Artışları ve Yan Haklardaki Trendler’ başlıklı webinarda konuşmacı olarak Mehmet Koçak Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Koçak ve MERCER Türkiye ve Doğu Akdeniz CEO'su Dinçer Güleyin yer aldı.
“2023’te şirketlerin yüzde 67’si iki kez ücret artışı yaptı”
Webinarda Dinçer Güleyin MERCER araştırmalarından hareketle ücret artış ve yan hak trendlerini geçmiş yıllar ile kıyaslayarak gelecek yıl beklentileri açısından değerlendirdi. Güleyin’in, konuşmasında şu ifadelere yer verdi:
“Şirketlerin 2022’de yüzde 63’ü, 2023’te ise yüzde 67’si yılda iki kere çalışan ücretlerine zam yaptı. Yıl içinde üç veya daha çok kez zam yapanların oranı 2022’de yüzde 34, 2023’te ise yüzde 26 idi. 2024’e baktığımızda ise şirketlerin yüzde 59’unun yıl içerisinde bir kez, yüzde 33’ünün iki kez, yüzde 8’inin ise üç kez veya üzerinde ücret artışı yapmayı planladığını görüyoruz. Elbette bu oranlar bugünden bakılınca görülen değerler.
“Şirketlerin yüzde 79’u ocakta zam planlıyor, yüzde 32’si ikinci veya üçüncü zam için temmuz ayını değerlendiriyor”
Şirketlerin yüzde 79’u 2024’ün ocak ayında zam yapmayı planlıyor. Bu, 2023 ile aynı oranda. Önümüze çıkan değişik bir veri, 2023’te ikinci veya üçüncü zam için yüzde 78 oranında şirket temmuz ayını değerlendirirken, bu oran 2024’te yüzde 32’ye düşmüş durumda.
“Yeni mezun ile genel müdür maaşları arasındaki makas 13 kata düştü”
Genel olarak Avrupa ülkelerinde üniversiteden yeni mezunlar ile genel müdür ücretleri arasındaki fark daha azken, Orta Doğu ülkelerinde bu farkın daha fazla olduğunu görüyoruz. Türkiye’de bu makas kapanmaya devam ediyor. 2021’de bu fark 17 kat seviyesindeyken, 2023’te 13 kata kadar düşmüş durumda.
“Yetenek ve beceri bazlı ödüllendirme sistemleri ön plana çıkıyor”
“Ödüllendirme enflasyonist bir ortamda her zamankinden daha da kritik bir şekilde odak noktasında. Geleneksel ücret yaklaşımları ve ödüllendirmeler ihtiyacı karşılamıyor. Bu yaklaşım yerini yeteneklerin ve becerilerin ödüllendirilmesi yaklaşımına bırakıyor. Yeteneklerin, becerilerin ölçümlenerek, pozisyondan ihtiyaç duyulan kritik becerilerin ödüllendirilmesi ile ihtiyaç duyulan becerileri öne çıkartmak, bu yolla yeteneği elde tutmak ön plana çıkıyor. Kısa vadeli teşvikler, uzun vadeli teşvikler, baz ücrette farklı ücret politikaları, yüksek potansiyelli çalışanlara yönelik daha rekabetçi ücret politikası, destekleyici İK politikaları, döviz bazlı ücret politikası uygulamaları bu anlamda dikkat çekiyor.”
“Sendikalar toplu iş sözleşmeleri için asgari ücret zam oranının açıklanmasını bekliyor”
Mehmet Koçak ise konuşmasında asgari ücret artışı üzerinde durdu. Koçak şöyle konuştu:
“Ocak ayında başlayacak toplu iş sözleşmeleri için henüz daha sendikalardan toplu iş sözleşmesi teklifi gelmedi. Çünkü taban ücret olan asgari ücrete yapılacak zam oranı bekleniyor. Eğer toplu iş sözleşmesinin olduğu kurumda asgari ücrete bağlı bir sistem varsa pek sorun yaşanmıyor. Yeni yapılacak toplu iş sözleşmelerinde de sendikalar şu anda oran açıklandıktan sonra görüşmelerini başlatmaya hazırlanıyorlar.
“Yemek kartlarıyla ilgili düzenleme bekleniyor”
Yemek kartlarının sadece yemek için kullanılması gerekiyor. SGK, yemek kartları ile yemek harici alışveriş yapıldığı tespit edilirse işletmelere fark matrahları çıkaracak. Bunu tüm iş dünyasına duyurmuş olalım. Yeni dönemde bu konuyla ilgili bir çalışma yapılıyor. İnsanların marketten yiyecek alabilmesi mümkün ama yemek harici kalemlerde alışveriş yapılamayacağı bir düzenleme bekleniyor. Devletin gelir kaybının azaltılması açısından da faydası olacak bir uygulama olacak bu. İlgili sektöre de marketlerde yemek kartlarıyla alışverişin önünün açılması fayda sağlayacaktır.”