Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın deprem sonrası attığı adımlar

Hazine ve Maliye Bakanlığı deprem sonrası atılan adımları açıkladı. Bakanlık, deprem felaketi sonrası alınan adımlara ilişkin bilgilendirme yaptı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıklaması şöyle:

"Depremin yaralarının sarılması ve depremden zarar gören vatandaşlarımızın barınma, beslenme ve diğer ihtiyaçlarının hızlı bir şekilde karşılanabilmesi amacıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımızla sürekli iletişim halinde ilerlenmekte, acil nakit talepleri Bakanlığımız tarafından gecikmeksizin karşılanmaktadır.

Bütçemiz başta olmak üzere tüm kamu imkânları sonuna kadar kullanılacaktır. İlk etapta kurumlarımızın kullanımına 100 milyar TL’lik kaynak ayrılmış olup ihtiyaç duyulan tüm alanlara yönelik kaynak aktarımına devam edilecektir.

Deprem bölgesindeki ilaç ve tıbbi malzeme ihtiyaçları da dikkate alınarak Sağlık Bakanlığı hastanelerine aktarılacak kaynak öne çekilmiştir. Bu ay ilave 7,5 milyar TL nakit aktarılacaktır.

Şimdiye kadar AFAD’ın talebi üzerine yaklaşık 12 milyar TL nakit aktarımı yapılmıştır. Kamu personeli ve emeklilerimizin Şubat ayı maaşları öne çekilerek ödenmiştir.

Depremden zarar gören her ailemize 10.000 TL, taşınanlara 15.000 TL yardım yapıyoruz. Deprem bölgesindeki illere kendi araçları ile giden vatandaşlarımızın yakıt masraflarını karşılıyoruz.

Vatandaşlarımızdan konteyner kentler dışında barınacaklara; kiracılara aylık 3.000 TL - ev sahiplerine aylık 5.000 TL kira yardımı yapılacaktır.

Depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarına acil ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri amacıyla 100.000 TL nakdi yardımda bulunacağız.

Deprem sonrası dönemde, Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında daha çok firmanın finansmana erişimini kolaylaştırmak ve depremin ülkemiz genelinde ekonomik faaliyetler ve ticari işletmeler üzerindeki negatif etkilerini azaltmak amacıyla 250 milyar TL olarak yakın dönemde ilan ettiğimiz KGF paketini de 100 milyar TL artışla 350 milyar TL’ye çıkardık.

Deprem bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler için Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında; 10 milyar TL kefalet limitini haiz, yaklaşık 11,3 milyar TL kredi hacmine sahip ve azami 12 ay ödemesiz dönem dahil olmak üzere azami 60 ay vadeli Deprem Bölgesi İşletme Giderleri Destek Paketi ve 10 milyar TL kefalet limitini haiz, yaklaşık 11,2 milyar TL kredi hacmine sahip azami 36 ay ödemesiz dönem dahil olmak üzere azami 120 ay vadeli Deprem Bölgesi Yatırım Destek Paketini hazırlayarak yürürlüğe aldık. Operasyonel süreçlerin tamamlanmasının akabinde kullandırımlara başlanacaktır.

Deprem bölgesinde Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında halihazırda kredi kullanmış olan işletmelerden; 31.12.2023 tarihine kadar yapılandırma komisyonu alınmayacaktır.

Deprem nedeniyle işleri ve/veya işletmesi zarar gören esnaf ve sanatkârlarımıza Halk Bankasınca kullandırılan Hazine faiz destekli kredi ödemelerini 6 aylığına faizsiz olarak erteliyoruz.

Deprem bölgesinde zarar gören çiftçilerimizin Hazine faiz destekli kredilerini 1 yıl süreyle faizsiz erteliyoruz.

Çiftçilerimize, her bir büyükbaş (sığır, manda) hayvanı için 500 TL, küçükbaş (koyun, keçi) hayvanı için de 50 TL yem desteği veriyoruz.

Deprem bölgesindeki çiftçilerimize mazot ve gübre desteklerini ayni vermek yerine nakdi olarak ödüyoruz.

Depremin işgücü piyasalarında yaratabileceği hasarları öngörerek, sigortalılarımızın çalışma hayatından uzak kalabileceği bu geçici dönemde, bölgesel kriz sebepli kısa çalışma başvurularının kabulüne başlanıldı. Ayrıca olağanüstü hal ilan edilen illerde Kısa Çalışma Ödeneği şartlarını sağlayamayan kişilere ise Nakdi Ücret Desteği verilecektir. Bununla birlikte, istihdamın korunması amacıyla OHAL süresince sınırlı haller dışında iş akdi fesih yasağı getirilmiştir.

Afet bölgesi ilan edilen yerlerde yaşayan vatandaşlarımıza ilk aşamada 3 ay süresince TMO tarafından un ve benzeri gıda maddelerinin hibe edilmesine ilişkin çalışmalar başlamıştır.

Deprem tarihi itibarıyla, bu illerdeki mükelleflerin 6 Şubat 2023 ila 31 Temmuz 2023 tarihleri arasında yerine getirmeleri gereken vergisel yükümlülükleri ertelenmiştir.

Mücbir sebep süresince;

19 Verilmesi gereken vergi beyanname ve bildirimlerinin verilme süreleri 15 Ağustos 2023 günü sonuna kadar, bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenme süreleri de 31 Ağustos 2023 gününe kadar uzatılmıştır.

Halen uygulaması devam eden 7256 ve 7326 sayılı Yapılandırma Kanunları kapsamında Mart, Mayıs ve Temmuz 2023 aylarında ödenmesi gereken taksitlerin ödeme süreleri; mücbir sebep halinin bitim tarihini izleyen Ağustos, Ekim ve Aralık 2023 tarihlerine uzatılmıştır.

Mücbir sebep halinin başladığı tarihlerden önce tahakkuk etmiş olup vadesi bu tarihlerden sonrasına rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi ve 2023 yılı motorlu taşıtlar vergisinin ikinci taksit ödeme süresi 31 Ağustos 2023 günü sonuna kadar uzatılmıştır.

Diğer taraftan; bu kapsamdaki mükelleflerden 2023 yılı birinci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesi alınmayacaktır.

Ayrıca deprem bölgesinde bulunan borçluların vergi dairelerine olan borçları faiz alınmaksızın azami 24 ay süreyle taksitlendirilecektir.

Sayılan kurumlara bedelsiz yapılan bağış ve yardımlarda KDV hesaplanmayacak ve bağışa konu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler de işletmeler tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

Bu bağışlar için sayılan idareler ile bağış yapanlar arasında düzenlenen kâğıtlardan damga vergisi alınmayacaktır.

Deprem felaketinden etkilenen kişilere İl AFAD müdürlükleri koordinesinde bedelsiz olarak barınma hizmeti sağlayan işletmelerden bu işlemlere ilişkin KDV ve Konaklama Vergisi aranmayacağı ve bedelsiz olarak söz konusu hizmete ilişkin yaptıkları giderlerin gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacağı hususunda sirküler yayınlanmış ve teşkilatımıza duyurulmuştur.

Prefabrik yapı ve konteynerlerin tesliminde (kurulum ve montaj işleri dahil) katma değer vergisi oranı 2023 yıl sonuna kadar yüzde 1’e indirilmiştir.

Depremzedelerin acil ihtiyaç duyacağı ürünler başta olmak üzere ürün fiyatlarında haksız artış yapan mükellefler hakkında çalışma başlatılmıştır. Toplam 586 mükellefin, bahsi geçen ürün fiyatlarında 6 Şubat 2023 Pazartesi günü ve sonrasında haksız fiyat artışına gittiği tespit edilmiştir.

Ülkemizde yaşanan deprem felaketinden etkilenen vatandaşlarımızın bankalar başta olmak üzere mali kuruluşlar ve diğer yükümlüler nezdinde gerçekleştirecekleri işlemlerde yapılması gereken kimlik tespitinde kolaylık sağlanmak üzere Mali Suçları Araştırma Kurulu Tebliğinde değişiklik yapılmıştır.

Deprem bölgesinde ikametgâhı/işyeri/ şubede hesabı bulunan yatırımcılara yönelik olarak, mevzuatta öngörülen kurallarda esneklik sağlanmıştır.

10.04.2023 tarihine kadar, aracı kurumlarca, portföy büyüklüğü 1.000.000 TL ve altında olan müşterilere uygulanacak azami kredi ve temerrüt faiz oranlarının makul seviyede belirlenmesi tavsiye edilmiştir.

30.06.2023 tarihine kadar geçerli olmak üzere, 06.02.2023 tarihi itibariyle deprem bölgesinde ikametgâhı/işyeri/ şubede hesabı bulunan müşterilerin, deprem tarihi itibariyle pay alım işlemlerinden oluşan temerrüt durumlarının ortadan kaldırılması ve buna bağlı sonuçlara maruz kalmalarının önlenmesi yönünde uygulama yönlendirilmiştir.

Aracı kurumlarca kendi portföylerine yapılacak pay alımlarında ve müşterilere verilen kredilerde sermaye yeterliliği yükümlülükleri hafifletilmiştir.

30.06.2023 tarihine kadar, deprem bölgesindeki yatırımcılar açısından kredi limit hesaplamaları değiştirilerek, aracı kurumların kredi verme imkânları genişletilmiştir.

10.04.2023 tarihine kadar, özkaynak koruma oranları düşürülerek kredili alım imkânları artırılmıştır.

Halka açık şirketlerin bağış yapabilmesine ilişkin esaslar esnetilmiş ve aracı kurumların yapacağı bağışlar ise mevzuatla belirlenen üst sınır kapsamı dışında bırakılmıştır.

Payları borsada işlem gören ortaklıkların, pay geri alım işlemlerine ilişkin süreçler kolaylaştırılmıştır.

Payları borsada işlem gören ortaklıkların ortak satışlarında bilgi formu düzenleme şartı %10’dan %3’e düşürülmüştür.

Merkezi Deprem Bölgesinde bulunan sermaye piyasası mevzuatına tabi işletmelerin 2022 yılına ilişkin finansal raporlarını açıklamaları için gerekli süreler uzatılmıştır.

Borsa İstanbul’da, 6 Şubat 2023 tarihinde açığa satış işlemleri yasaklanmıştır. Pay piyasası ile pay ve paya endeksli türev piyasalardaki işlemler 8 Şubat 2023 tarihinde saat 11:00 itibarıyla 5 iş günü süreyle (14 Şubat 2023 akşamına kadar) durdurulmuştur. 8 Şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin iptal edilmesine karar verilmiştir.

Borsa İstanbul 14 Şubat 2023 tarihinde yeni tedbirler açıklamıştır. Bu kapsamda Pay Piyasası ile Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) bünyesindeki pay ve endeks türev pazarlarında, Emtia sertifikaları hariç tutulmak üzere, açılış seansında emir iptaline, fiyat kötüleştirmeye ve miktar azaltımına izin verilmemesine karar verilmiştir. Ayrıca, geri alım yapan şirketler üzerine yeni bir endeks hesaplanması uygun görülmüştür.

Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından, Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı portföyündeki fonlara ilişkin kısıtlamalarda Hisse senedi lehine esneklik sağlanmıştır.

Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu deprem felaketi sonrasında vatandaşların borçlarına yönelik esneklik tanımak amacıyla ilave önlemler içeren Kurul kararı yayımlamıştır. Bu kapsamda;

Deprem bölgesinde yerleşik kişilere yeni kullandırılacak veya yeniden yapılandırmaya tabi tutulacak taşıt ve tüketici kredilerinin vadelerine ilişkin daha önce belirlenen sürelerin kaldırılmasına, ödemesiz dönem uygulamasının da bankalara bırakılmasına,

Bu illerde yerleşik üye işyerlerince kredi kartları ile gerçekleştirilecek mal ve hizmet satımlarında da kredi kartları taksitlendirme sürelerinin bir kata kadar artırılmasına,

Kredi kartlarında limite bakılmaksızın, asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 20’si olarak belirlenmesine,

Kart limiti tespit edilirken bankalarca dikkate alınan sınırlar yükseltilerek bankalarca toplam kart limitinin ilk yıl için ilgilinin aylık ortalama net gelirinin 4 katını, ikinci ve sonraki yıllar için ise 8 katını aşmayacak şekilde belirlenmesine,

"Cebe havale” işleminde günlük işlem limitinin 5.000 TL’ye, haftalık işlem limitinin 10.000 TL’ye, aylık işlem limitinin ise 15.000 TL’ye çıkarılmasına,

Asgari tutarı ödenmeyen kredi kartlarının nakit kullanımına, mal ve hizmet alımına kapatılmasına, iptaline ve borcun tamamı ödeninceye kadar yeni kredi kartı düzenlenmemesine ilişkin hususun bankaların ihtiyarına bırakılmasına ve kart borçlarının ötelendiği süre boyunca asgari tutar da dâhil olmak üzere bankaların alacaklarını talep etmeyerek ödemesiz dönemler tanımlayabilmelerine imkân sağlanmasına,

Aylık veya yıllık ortalama gelir düzeyinin tespit edilememesi durumunda gerçek kişilerin edinebilecekleri kredi kartlarının toplam limiti 2.000 TL’den 5.000 TL’ye yükseltilmesine,

Bankalar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerince kullandırılan tüketici ve taşıt kredilerinin anapara ve faiz ödemelerinin müşterilerin talebi üzerine ertelenmesi halinde erteleme süresinin, ilgili mevzuatta belirlenen vade sınırlarında dikkate alınmamasına,

Kredi müşterilerinden alınması gereken kredi derecelendirme notları ile alınması zorunlu olan ilave belgelerin temini bankaların ihtiyarına bırakılmasına,

Deprem felaketinden etkilenen müşterilere kullandırılan kredilerin gayrimenkul niteliğindeki teminatlarının değerlemesi ile ilgili sürelerin ertelenmesine,

Kredi vade sınırı ve kredi kartı taksit sınırına ilişkin sağlanan esnekliklerin 01.01.2024 tarihine kadar uzatılmasına,

Telefon bankacılığı işlemlerinde, kimlik doğrulama sürecinde iki bileşenli doğrulamanın yapılamadığı durumlarda, 30 gün süreyle geçerli olmak üzere, öncelikle PIN olmak üzere, güvenlik sorusu, müşterinin demografik bilgileri veya bankada yer alan diğer bilgilerinin kullanılarak kimlik doğrulama işleminin hayata geçirilmesine,

Müşterilerin bilgileri dışında kart kullanımlarının engellenmesini teminen kartlı ödemelerde yapacağı ilk temassız işlemlerinde şifre girilmesinin sağlanmasına, sonraki işlemler için mevcut uygulamanın sürdürülmesine,

Payları borsada işlem gören bankaların, 6 Şubat 2023’ten 1 Ocak 2024’e kadar geri alım yoluyla edindikleri kendi hisse senetlerinin, çekirdek sermayeden indirim kalemi olarak dikkate alınmamasına,

Deprem bölgesinde bireysel kredi kartlarına ve ihtiyaç kredilerine uygulanan yüksek risk ağırlıklarının, 6Şubat 2023 tarihinden sonra deprem bölgesindeki illerde yerleşik gerçek kişilere kullandırılanlar bakımından 1 Ocak 2024 tarihine kadar uygulanmamasına,

Ticari nitelikteki nakdi kredilere uygulanan yüksek risk ağırlıklarının, 6 Şubat 2023 tarihinden sonra deprem felaketinden etkilenen müşterilere kullandırılanlar bakımından 1 Ocak 2024 tarihine kadar uygulanmamasına Kurul tarafından karar verilmiştir.

Türkiye Bankalar Birliği ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği tarafından bankalara olan vadesi gelmiş veya 6 ay içinde vadesi gelecek borçlarının vadesinin bugünden itibaren 6 ay sonraya kadar ötelenmesine ve müşterilere ek kolaylıklar sağlanmasına karar verilmiştir. Ayrıca, ortak ATM’lerden yapılacak işlemlerden ücret tahsil edilmemesine yönelik karar almıştır. İlaveten, mücbir halin yaşandığı mahalde ikametgahı/işyeri adresi veya şubede hesabı bulunan müşterilerin kredi risk, kredi ödeme, senet ve çek işlemlerine ilişkin bildirimlerinin, Risk Merkezi mücbir hal düzenlemesi çerçevesinde yapılmasına karar vermiştir.

OHAL ilan edilen illerde; OHAL tarihinin sonuna kadar;

Prim borçları, şirketlerin kendi dinamikleri ve karar mekanizmaları içinde yönetilecek şekilde ertelenmiştir.

Yeni poliçelerde tahsilat yapılamaması durumunda, prim tahsilatı ötelenmiştir.

Yenilenemeyen poliçelerin tahsilatı ve teminatı uzatılmıştır.

Trafik sigortası poliçelerinde zamanında yenilenemeyen poliçeler için ilave prim istenmeyeceği belirlenmiştir.

Yürürlüğü sona eren DASK poliçelerinde, ağır hasarlar hariç olmak üzere, prim tahsilatı ertelenerek otomatik olarak yenilenmiştir.

Trafik sigortası ve zorunlu deprem sigortası poliçelerinde prim ödemelerinde tahsilatlarda taksitlendirme yapılmıştır.

Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği (TSB) tarafından sigorta hasar ihbar hatlarına ek olarak tekil bir iletişim numarası belirlenmiş ve internet sitesinde güncellenmiştir. Ayrıca, afetzedelere destek için prensip kararları alınmıştır. Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde görülen uyuşmazlıklarda hakların haleldar olmaması için gerekli hassasiyetin gösterilmesi talimatı verilmiştir.

DASK, internet sitesi ve E-Devlet üzerinden alınan hasar ihbar yollarına ilave olarak AloDask 125 Afet Çağrı merkezi üzerinden 7/24 hizmete başlamıştır. Eksper görevlendirmeleri başlamıştır. Kesintisiz hizmet için Mobil Deprem TIR’ı bölgeye sevk edilmiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün yaptığı yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı bina hasar tespitleri DASK tarafından da kullanılmaya başlanılarak yıkık binalar için ivedi bir şekilde tazminat süreçleri başlatılmış ve 24 saat içinde ilk hasar tazminat ödemesi yapılmıştır. Afet yönetimi, Ankara Olağanüstü Yönetim Merkezi’nden yürütülmektedir.

Bölgede ortaya çıkan ihtiyaçların idarelerce sorunsuz ve hızlı bir şekilde temin edilmesine yönelik tedbirlerin alınmasına devam edilecektir. Bu çerçevede deprem bölgesindeki ihtiyaçların karşılanması amacıyla doğrudan temin yoluyla yapılacak alımların limiti olağanüstü hal süresinin bitimine kadar 5 milyon TL’ye yükseltilmiştir.

Ödeme süreçlerinde aksama yaşanmaması adına kurumlarımızın deprem bölgesindeki illerde, harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin esnek bir şekilde belirlenmesine yönelik genelge yayımlanmıştır. Muhasebe hizmetlerinin aksamaması için hizmet verilebilen en uygun birimden yetkilendirme yapılarak hizmetin yürütülmesi sağlanmıştır.

Deprem bölgesinde ihtiyaç duyulan her türlü malzemenin ivedilikle bölgeye ulaştırılması amacıyla DMO’ya ait tüm araç ve depoların kullanılması yönünde Valilikler ve AFAD ile koordineli olarak çalışılmaktadır.

Depremden etkilenen bölgeye giden ve bölgede kullanılan taşıt ve iş makinelerinin yanı sıra ısınma ve aydınlatma gibi ihtiyaçlar için gereken akaryakıtın temininde aksama yaşanmaması büyük önem arz etmektedir. Bu amaçla DMO, ikmal ve yönlendirme çalışmalarını anlık olarak ve ilgili tüm birimlerle koordinasyon içinde yürütmektedir.

DMO aracılığıyla hâlihazırda verilmiş olan siparişlerde tedarikçilerin hak kaybı yaşamaması adına, Deprem afetinin mücbir sebep olarak değerlendirilmesine karar verilmiştir. Bu kapsamda, firmaların ek süre ve sözleşmelerinin karşılıklı sonlandırılması gibi taleplerinin ivedilikle değerlendirilip sonuçlandırılmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilmiştir.

Kaynak:BBN