Türkiye, AIDS'in az sıklıkla görüldüğü ülkeler arasında yer alıyor

HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) ve buna bağlı gelişen AIDS'in (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) diğer ülkelere oranla daha az görüldüğü Türkiye'de, bildirimi yapılan 34 bin 453 HIV pozitif kişi ve 2 bin 177 AIDS vakası bulunduğu belirtildi.

1 Aralık Dünya AIDS Günü dolayısıyla, Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünden edindiği bilgiye göre, Birleşmiş Milletler (BM) HIV/AIDS Ortak Programı'nda (UNAIDS) bu yılın teması "Eşitle (EQUALIZE)" sloganı olarak belirlendi.

Doğrudan bağışıklık sistemine zarar veren bir virüs olan HIV'i taşıyanlar "HIV ile yaşayan kişi/HIV pozitif" olarak adlandırılıyor. HIV, vücut direncini azaltarak insanların kolayca hasta olmasına neden oluyor.

AIDS ise HIV virüsünün bağışıklık sistemini zayıflatmasından sonra ortaya çıkan hastalık olarak tanımlanıyor.

İlk defa ortaya çıktığı 1980'li yıllardan bu yana tüm dünyada artarak yayılmaya devam eden HIV, korunmasız her türlü cinsel temas, ortak enjektörlerle damar içi madde kullanımı ve enfekte kan ve kan ürünlerinin verilmesiyle ya da anneden bebeğe gebelik döneminde, doğum sırasında veya doğum sonrasında emzirmeyle bulaşabiliyor.

Önlenebilir bir hastalık ve korunma önlemleri, tedaviden çok daha etkili ve ucuz olan HIV enfeksiyonu, pozitif kişilerle aynı iş yerinde çalışmakla, aynı okulda okumakla, aynı ortamda bulunmakla, ortak çatal kaşık kullanmakla, dokunmak ve tokalaşmakla, telefon, kitap, defter gibi araçlar ile duş-banyo alanlarını, havuzları, tuvaletleri ortak kullanmakla, böcek ısırması ve sinek sokması ile bulaşmıyor.

Bildirimi zorunlu olan HIV/AIDS, tüm yaş gruplarında görülebiliyor. Teşhis konulan hastaların bildirimleri isim belirtilmeden, kod kullanılarak yapılıyor. Tedavi ile bulaştırıcılık ve enfeksiyonun anneden bebeğe geçişi engellenebiliyor.

- "Her gün 4 bin kişiye HIV bulaşıyor"

BM HIV/AIDS Ortak Programı 2022 yılı raporuna göre, dünyada 84,2 milyon kişi HIV virüsü ile yaşarken, 40,1 milyon kişi ise AIDS-ilişkili hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti.

Raporda, 2021'de dünyada HIV ile yaşayan 38,4 milyon kişinin bulunduğu ve bu kişilerin 1,7 milyonunun 0-14 yaş grubu çocukların oluşturduğu belirtildi.

2021 yılı içerisinde yaklaşık 1,5 milyon kişiye daha HIV'in bulaştığı, yaklaşık 650 bin kişinin ise AIDS-ilişkili hastalıklar nedeni ile yaşamını yitirdiği bildirildi.

2010 ile 2021 yılı verilerinin karşılaştırıldığı raporda, yeni HIV vakalarının yüzde 32 azaldığına, her gün 4 bin kişiye HIV bulaştığına dikkat çekiliyor. Dünya genelinde HIV ile yaşayan kişilerin yaklaşık 5,9 milyonunun ise bu durumdan haberdar olmadığına işaret ediliyor.

- "Türkiye'de vakaların yüzde 81,4'ü erkek, yüzde 18,6'sı kadın"

Rapora göre, Doğu Avrupa ve Merkez Asya Bölgesi ile Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgelerinde HIV enfeksiyonlarında artışın olduğu vurgulanıyor.

Türkiye, HIV/AIDS açısından hastalığın az sıklıkla görüldüğü ülkeler arasında gösteriliyor.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre ise Türkiye'de, 1985'ten 15 Kasım 2022'ye kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan 34 bin 453 HIV pozitif kişi ve 2 bin 177 AIDS vakası bulunuyor.

Vakaların yüzde 81,4'ünü erkek, yüzde 18,6'sını kadın ve yüzde 16,2'sini yabancı uyruklu kişilerin oluşturduğu Türkiye'de, vakalar en fazla 25-29 ve 30-34 yaş gruplarında görülüyor.

- "Tüm kan ve kan ürünleri HIV yönünden test ediliyor"

Sağlık Bakanlığınca, Türkiye'de HIV/AIDS ile mücadelede etkisi ve kapsamı giderek güçlenen çalışmalar yürütülüyor.

1986'dan bu yana kan ve kan ürünleri, bulaşmaya karşı koruma amacıyla HIV yönünden test edilirken, 1987'den beri organ ve doku nakilleri öncesinde de gerekli kontrollerden geçiriliyor.

HIV pozitif kişi, Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında takip ve tedaviye alınıyor.

Erken dönemde ilaç tedavisine başlayan HIV pozitif kişiler, hastalık oluşmadan yaşamlarını sürdürebiliyor.

Sağlık Bakanlığınca, Türkiye'de küresel hedeflere ulaşmak amacıyla hazırlanan "Türkiye HIV/AIDS Kontrol Programı (2019-2024)" uygulanıyor.

Program, HIV/AIDS yayılımı için risk oluşturan faktörlerle mücadele etmek, her bireyin tanı ve tedavi, bakım ve desteğe eşit ulaşımını sağlayarak toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek misyonu doğrultusunda ilgili paydaşlarla iş birliği içerisinde yürütülüyor.