Doğu Timor neresi?

Malay Takımadalarına bağlı Küçük Sunda Adalarının bir parçası olan Timor adası bu takımadanın en büyük adasıdır. Kuzeydeki dağlık adalardan Ombai ve WetarBoğazı ile ayrılan Timor Avustralya'dan güneydeki TimorDenizi ile ayrılır.

Endonezya’nın güneyinde yer alan, asırlarca Portekiz kolonisi olan Doğu Timor, daha sonra komşusu Endonezya’nın egemenliği altına girdi ve 1999 yılına kadar bu ülkenin 27. vilayeti olmayı sürdürdü. Endonezya’nın bölgedeki egemenlik iddialarından vazgeçmesi üzerine 2002 yılında bağımsızlığına kavuşan ülke, Doğu Timor Demokratik Cumhuriyeti adını aldı. Cakarta Büyükelçiliği görev bölgesinde yer alan Doğu Timor, Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu’na (CPLP) gözlemci üyesi Türkiye ile yakın ilişki içerisinde bulunuyor. Kişi başına düşen milli gelir, gayri safi yurtiçi hasıla ve satın alma gücü bakamından Asya ve dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alan Doğu Timor, insani gelişmişlik bakımından dünyada 142. sırada.

Birleşmiş Milletler tarafından East Timor-Laste olarak anılan Doğu Timor, resmi adı ile Doğu Timor Demokratik Cumhuriyeti, Avustralya ile Endonezya arasında yer alan bir ada devletidir. Yüzyıllarca Portekiz’in sömürgesi olan ve Portekiz Timoru anılan Doğu Timor, 1999 yılına kadar kaldığı Endonezya’nın egemenliğinde kaldı. Doğu Timor’da 1999 yılında başlayan bağımsızlık hareketleri sırasında yaşanan çatışmalarda yaklaşık bin 400 kişinin yaşamını yitirdiğine inanılıyor. Doğu Timor ABD, İngiltere, Yeni Zelanda ve Avustralya’nın askeri desteğiyle 20 Mayıs 2002’da bağımsızlığını elde etti. Bu dönemde ABD, İngiltere, Avustralya ve Avrupa Birliği Endonezya’ya askeri ambargo uyguladı.   Ülke nüfusunun büyük bölümünün, başkent Dili’de yaşadığı Doğu Timor’da resmen Portekizce ve Austronesian grubundan Tetum dili kullanılıyor. Endonezya ile arasında Savu Denizi, Avustralya ile Timor Denizi bulunan Doğu Timor halkının çoğunluğu Katolik inancına mensup Malay-Polinezyan, Papualı ve Çin kökenlilerden oluşturuyor.

EKONOMİSİ TARIMA DAYALIDIR

Doğu Timor, 2002 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra altyapı yatırımı, kamu yönetiminin güçlendirilmesi ve genç nüfusa istihdam sağlanması gibi bir dizi meseleyle mücadele etti. Kişi başına düşen milli gelirin 800 dolar olduğu Doğu Timor, gayri safi yurtiçi hasıla ve satın alma gücü bakamından Asya’nın ve dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alıyor. Nüfusun büyük bölümü tarımla geçimini sağlıyor, ihraç ürünleri arasında pirinç ve kahve önemli yer tutuyor.  Petrol ve doğal gaz zengini ülkede, bu kaynaklardan elde ettiği gelirlerle yoksulluğun azaltılması ve ekonominin güçlendirilmesi yönünde çalışmalar yürütülüyor.

GEZİLECEK YERLERİ

Tasitolu: Daha çok bataklığıyla bilinen bölgede yoğun bir ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır. Bu nedenle bölge gün geçtikçe daha çok renklenip canlanmaktadır. Bu bölgede harika bir plaj, Tuz Gölü, yürüyüş alanı, park, endemik bitkiler ve hayvan türleri bulunur.

Jaco Adası: Timor Adası’nın doğu ucunda bulunan Nino Konis Santana Ulusal Parkı’nın içinde yer alan Jaco Adası’nda birçok hayvan ve bitki türü bulunur. Yine adanın bir kısmında plajlar bulunurken öte taraftan uçurumlar yer alır.

Akrema Plajı: Atauro kentinde yer alan Akrema Plajı, ülkenin en popüler plajlarından biri olup yaz aylarında çok sayıda turist ağırlamaktadır. Beyaz kumsalı ve derin, mavi deniziyle oldukça popüler bir yerdir.

Atauro Adası: Ülkenin başkent Dili’nin 25 km kuzeyinde yer alan Atauro Adası ya da Pulau Atauro, 25 km uzunlukta ve 9 km genişlikte olan küçük bir adadır. ‘Atauro’ yerel dilde ‘keçi’ demektir. Burada çok sayıda keçi bulunduğu için bu ismi almıştır. Buraya gelen ziyaretçiler ada yer alan harika plajlarında yüzme keyfi yaparken, diğer tarafta yer alan mercan resiflerinde dalış meraklılarını bölgeye çekmektedir.

Ombai Boğazı: Savu ve Banda Denizlerini birbirine bağlayan Ombai Boğazı, hem Doğu Timor hem de Endonezya vatandaşlarının yaşadığı harika bir yerdir. Mavi ve yeşilin buluştuğu bu bölge birçok adayı birbirinden ayıran bir boğazdır.

Dili İsa Heykeli: Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Dili’de yer alan Dili Cristo Rei veya Christ the King of Dili olarak bilinen Dili İsa Heykeli, şehrin önemli sembollerinden biridir. Bu heykel, 1996 yıllında Endonezya Cumhurbaşkanı Suharto tarafından hediye edilmiştir. 27 metre yükseklikte yer alan bu heykel şehrin birçok yerinden görülmektedir.

Tatamailau Dağı: Başkent Dili’nin güney kısmında yaklaşık 70 km uzaklıkta yer alan Tatamailau Dağı veya diğer adıyla Ramelau Dağı, 2986 metrelik yüksekliği ile Doğu Timor’un en yüksek dağıdır. Bu dağ yerel dilde “herkesin büyükbabası” anlamına gelmektedir. Bu dağ hem adrenalin seven dağcılar için önemli bir adres aynı zamanda kuş gözlemciliği içinde harika bir yerdir.

Marobo Kaplıcaları: Başkent Dili’ye yaklaşık 150 kilometre uzaklıkta yer alan Marobo Kaplıcaları, gezilip görülmesi gereken harika bir kaplıca alanıdır. Fakat buraya ulaşmak sıkıntılı olduğu için pek turist uğramamaktadır. Ama uğrayanlarda büyük bir memnuniyet duymaktalar. Burada yer alan kaplıcalar, birçok hastalığa şifa dağıtmaktadır.

Doğu Timor Direniş Müzesi: Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Dili’de yer alan Dili Doğu Timor Direniş Müzesi (Timorese Resistance Archive and Museum), 7 Aralık 2005 tarihinde ziyarette açılan önemli bir müzedir. Burada ülkenin bağımsızlığını kazanması için geçen sürede olup bitenleri göstermek ve bunu yeni nesillere anlatmak için kurulmuştur.

Immaculate Conception Katedrali: Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Dili’de yer alan Immaculate Conception Katedrali, 1984-1988 yılları arasında 1.800 metrekarelik alan üzerinde inşa edilen ülkenin en büyük kilisesi ve Katolik Psikoposluğu’nun ana kilisesidir. 2000 kişilik kapasitesiyle yıl boyunca çok sayıda turist ağırlamaktadır. Yapının mimarisi oldukça dikkat çekicidir.