Yedi asırlık Osmanlı köyünde "sessiz" günler

Bursa'da bulunan, 700 yıllık Osmanlı sivil mimarisinin bozulmadan bugüne taşındığı Cumalıkızık, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle sessiz günler yaşıyor. UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne 2014'te alınan "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu" miras alanı, Orhangazi Külliyesi ve çevresini içine alan Hanlar Bölgesi, Hüdavendigar (I. Murad) Külliyesi, Yıldırım (I. Bayezid) Külliyesi, Yeşil (I. Mehmed) Külliye, Muradiye (II. Murad) Külliyesi ve Cumalıkızık olmak üzere 6 bileşenden oluşuyor.
Bu bileşenlerden merkez Yıldırım ilçesine bağlı olan ve sonradan mahalle statüsüne geçen, turizm sezonunda yoğunlukla cumartesi ve pazar olmak üzere haftada yaklaşık 50 bin kişiyi ağırlayan Cumalıkızık, Kovid-19 salgınından dolayı iki aydır sessizliğe büründü. Erken Osmanlı döneminde "vakıf köyü" olarak kurulan, külliyelerin ve ilk başkentin inşası için gelir sağlanan Cumalıkızık, geleneksel taş döşeli sokak dokusu, ahşap ve kerpiç kullanılarak inşa edilen evleri ve anıtsal yapılarıyla, Osmanlı yaşam tarzını anlatan en iyi örnekler arasında yer alıyor.

Son yıllarda çekilen dizi ve filmlerin ardından popülerliği artan, 270 tarihi evin yanı sıra yürüyüş yolları ve müzenin bulunduğu mahallede özellikle kadınların işlettiği 60 yeme-içme mekanı ile 150'ye yakın hediyelik ürün tezgahı, Kovid-19 nedeniyle kapatıldı. Cumalıkızık'ın sessizliğine alışık olmayan mahalle sakinleri, tarihi bölgenin yeniden cıvıltılı günlerine kavuşması için gün sayıyor.

"KÖYÜMÜZÜN ESKİ GÜNLERİNE DÖNMESİ İÇİN DUA EDİYORUZ"

Mahallede işletmesi bulunan Nuri Yavuz, koronavirüsün tüm dünyayı olumsuz etkilediğini söyledi. Salgının dünya genelinde bir an evvel bitmesini ve eski günlere dönülmesini temenni eden Yavuz, "Tarhana, reçel, erişte, köy ekmeği gibi kendi ürünlerimizi ziyaretçilere satıyorduk. Mahallemizde tarımla uğraşanlar da var ama geçim kaynağımızın çoğunluğu turizmden." dedi.
Mahalle sakinlerinden Şerife Hanım Sezer de Cumalıkızık'ta doğduğunu anlattı. Köyü daha önce hiç böyle görmediğini dile getiren Sezer, "Eskiden buralar cıvıl cıvıldı. Komşularım tezgahtan ekmek parası kazanıyordu. Herkes tezgahını kapattı. Gelen giden kimse kalmadı. İnşallah bir an önce bu durum düzelir, turizm yeniden canlanır." ifadelerini kullandı.
Salgın öncesi hediyelik eşya tezgahında ziyaretçilere satış yapan Hatice Adıyaman ise eskiden kalabalıktan yürümenin bile zor olduğu sokaklarda şimdi kimsenin olmadığını belirtti. Adıyaman, "Yollardan otlar çıkmaya başladı. Bu hastalığın geçmesi ve köyümüzün eski günlerine dönmesi için dua ediyoruz." diye konuştu.

CUMALIKIZIK

Bursa şehir merkezine 11 kilometre uzaklıktaki tarihi bir mahalledir. Kuruluşu yaklaşık 1300'lü yıllara denk gelmektedir. Bir vakıf köyü olarak kurulan köyde, tarihi doku çok iyi korunmuştur ve Osmanlı erken döneminin kırsal kesim sivil mimari örnekleri günümüze ulaşmayı başarmıştır. Bu özelliği nedeniyle çok ilgi çeken ve ziyaret edilen bir yerleşim yeri olmuştur. Sık sık tarihsel filmlere mekan olmaktadır.

Uludağ etekleri ile vadiler arasında sıkışıp kalan köylere kızık adı verilmiştir. Diğer kızık köylerindeki köylülerin eskiden Cuma namazı için toplandığı yer olduğundan bu köyün Cumalıkızık adıyla anıldığı söylenir. Bir başka söylence de, Osman Bey'in köyün kurulduğu günün cuma günü olması sebebiyle bu köye "Cumalıkızık" adını vermiş olduğudur.

Köy meydanında köy geçmişine ait eşyaların sergilendiği bir de müze (Cumalıkızık Etnografya Müzesi) bulunur. Köyde, Haziran ayında "Ahududu Şenliği" yapılmaktadır. Ünlü "Cumalıkızık evleri" moloz taş, ağaç ve kerpiçten yapılır, genelde üç katlıdır. Üst katlardaki pencereler kafesli veya cumbalıdır. Ana giriş kapılarındaki kulplar ve tokmaklar dövme demirden yapılır. Evler sarı, beyaz, mavi, mor renklere boyalıdır. Evlerin arasında kaldırımsız, taş döşeli, çok dar sokaklar bulunur.

Köyün camisi, caminin yanındaki Zekiye Hatun Çeşmesi ve tek kubbeli hamamı Osmanlı devrinden kalmadır. Köyde, Bizans devrinden kalma bir kilise kalıntısı da bulunur. Köyde narenciye, ceviz, kestane yetişir. Tarihi dokusu nedeniyle sık sık dizi ve film çekimlerine sahne olur. Örnek olarak Kurtuluş Savaşı'nı anlatan Kurtuluş dizisi, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlatan Kuruluş dizisi ve son olarak başrolünü Emrah İpek'in oynadığı Kınalı Kar dizisi burada çekilmiştir.