Hasat başladı: Ürün az çiftçinin beklentisi yüksek

Zirai donun vurduğu Anadoluda bazı illerde tahıl hasadı başladı. Rekolte düşük, çiftçi buğday ve arpada verim düşüklüğü beklerken, ürün fiyatının yüksek olacağı umudunu taşıyor.

Adana’da buğday hasadı başladı. Verim düşüklüğü dikkat çekerken, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) yayınladığı Nisan 2025 Fenolojik Değerlendirme Raporu’nda da verim düşüklüğüne ve buna bağlı olarak bu yıl buğday ve arpa üretiminin geçen yıla göre düşeceği tespiti yer aldı.

Ulusal Hububat Konseyi’nin hasat öncesi Mardin’de düzenlediği toplantıda buğday üretiminin 18 milyon 650 bin ton olacağı belirtildi. Amerika Tarım Bakanlığı ise Türkiye’nin 2025 yılı buğday üretimini 19 milyon ton olarak belirledi.

Üretici tatmin edici bir fiyat bekliyor

Buğday hasadının lokal olarak başladığı bugünlerde üretici fiyatın açıklanmasını bekliyor. Adana Çiftçiler Birliği 2025 ürünü buğday üretim maliyetini kilo başına 11 lira 85 kuruş olarak açıklarken buğday alım fiyatının 16 lira olmasını istemişti.

Adana Yüreğir Ziraat Odası ise kuru alanda dekara 400 kilo verim için kilo başına üretim maliyetini 15 lira 66 kuruş olarak hesapladı. Sulu alanda dekara 500 kilo için belirlenen maliyet ise kilo başına 15 lira 7 kuruş oldu.

Son yıllarda buğday ve arpa alım fiyatı genellikle Haziran ayının ilk haftası açıklanıyor. Bu yıl da aynı dönemde açıklanması bekleniyor.

2024 yılında ekmeklik buğday alım fiyatı ton başına 9 bin 250 lira, makarnalık buğday için 10 bin lira fiyat açıklanmıştı. Bu fiyata ilave olarak ton başına 1750 lira fark ödemesi(prim) açıklanmıştı. Arpa alım fiyatı ise ton başına 7 bin 250 lira, destekleme primi ise ton başına 750 lira açıklandı.

Fark ödemesi açıklanmayacak mı?

Planlı üretime geçişle birlikte destekleme modelinde yapılan değişiklikle bu yıl fark ödemesi(prim desteği) açıklanmayacak. Tek bir fiyat açıklanacak. Fark ödemesi yapılıp yapılmayacağı ise Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın insiyatifinde olacak. Geçen hafta 13 Mayıs’ta yaş çay alım fiyatı açıklandı ve fark ödemesi açıklanmadı. Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilileri diğer ürünlerde de artık fark ödemesinin açıklanmayacağını ifade ediyor.

Buğday ve arpada verim kaybı yüzde 40-50’yi bulan yerlerbulunuyor

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yayınladığı Nisan 2025 Fenolojik Değerlendirme Raporu’nda bölge ve il bazında buğday ve arpadaki son durum yansıtılıyor. Rapora göre buğday üretiminin yüzde 55’inin gerçekleştirildiği İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da bazı yerlerde yüzde 40-50’yi bulan verim kayıpları bekleniyor.

İç Anadolu’da kıraç alanlarda verim kaybı yüksek kayıplar

Türkiye’nin buğday ekim alanlarının yüzde 36’sını oluşturan ve buğday üretiminin yüzde 33’ünün gerçekleştiği İç Anadolu Bölgesi’nde kuraklık ve zirai don zararının etkisiyle özellikle kıraç alanlarda verim kaybı var.

Konya yağış almadı

Tahıl ambarı olarak adlandırılan Konya’da Nisan ayında hububat gelişimi için gerekli olan yağışlar gerçekleşmedi ve ayın son haftasında samyeli adı verilen ve güneyden esen şiddetli sıcak rüzgârlar, başta arpa olmak üzere tüm hububatta bitki gelişimini olumsuz etkiledi. Konya’nın Kulu, Altınekin, Karapınar, Çumra, Selçuklu, Meram, Karatay, Sarayönü, Kadınhanı, Ilgın ve Cihanbeyli (güneyi) ilçelerinde kuraklık stresi çok etkili olurken; Yunak, Çeltik, Akşehir, Tuzlukçu, Doğanhisar, Hüyük, Beyşehir, Seydişehir, Bozkır İlçelerinde kısmi olarak etkisi hissedidi.

Konya’da kuraklıktan etkilenen kıraç ekim alanlarındaki arpalarda yüzde 20-30, buğdaylarda yüzde 10-20 oranında verim kaybının görüleceği tahmin ediliyor.

Karaman’da da hububatta kuraklık stresi oluştu. Kırıkkale’de ekmeklik buğdayda dekara 230-250 kilo, makarnalık buğdayda 240-260 kilo ve arpada 240-260 kilo verim alınacağı tahmin ediliyor. Nisan ayı yağışlarıyla Eskişehir’de kuraklık stresi ortadan kalkarken, Ankara’da hububat normal gelişim seyrine döndü.

Yozgat, Eskişehir ve Kırıkkale’de zirai don zararı yüksek oldu

Bölgede 10-13 Nisan’da gerçekleşen zirai don; Yozgat ve Eskişehir’de yeşil aksamda sararma, Kırşehir ve Nevşehir’de yaprak uçlarında yanıklık, Kırıkkale’de yoğun etkilenen yerlerde yaprak uçlarındaki sararmayı yan yaprakların kuruması semptomları görülmüştü.

Kırıkkale’de hububat ekili arazilerin yüzde 15-20'si zirai dondan olumsuz etkilenmiş yağış ve sıcaklığın artması durumunda bitkinin kök bölgesi zarar görmediği için kendini toparlayabileceği öngörülüyor. Ayrıca Kırıkkale’de 23-24 Nisan tarihlerinde meydana gelen dolu hadisesinde bazı köylerde mevzii şeklinde zarar olduğu % 1 verim kaybı yaşanabileceği belirtiliyor.

Güneydoğu’da neden tarımsal kuraklık alarmı verildi?

Buğday ekiliş alanlarının yüzde 16’sı, toplam buğday üretiminin yüzde 22’sinin gerçekleştiği Güneydoğu Anadolu’da yılın ilk günlerinden beri yeterli yağış alınamaması üretimi olumsuz etkilemiş olup Mart ayından itibaren artan sıcaklıkların da etkisiyle tarımsal kuraklık görülmeye başlandı. Nisan ayında yine sıcaklıkların artmasıyla genel anlamda hububatın başaklanmaya başlamış ve kuraklığın etkisi belirgin hale gelti.

Batman il merkezinin güneyi ve Hasankeyf ilçe sınırlarında kuraklıktan etkilen alanlarda %25-30 verim kaybı beklenmekte olup bu alanlar Batman üretiminin %10’luk kısmına karşılık geldiği için kaybın cüzi miktarda kalacağı değerlendirilmektedir.

En çok verim kaybı Diyarbakır, Şanlıurfa ve Gaziantep’te gerçekleşti

Toprak mahsulleri Ofisi’nin tespitlerine göre, kuraklık kaynaklı verim kaybının Diyarbakır’da yüzde 30-40 (özellikle buğdayda), Şanlıurfa’da yüzde 30-50, Gaziantep’te buğdayda yüzde 10-15, arpada yüzde 30-40’ları bulabileceği değerlendiriliyor.

Mardin’de kuru alanların büyük bir bölümü kurumaya yüz tutmuş olup bazı üreticilerin tarlaları sürdüğü tespiti yapılmıştı. Mardin’de sulu tarlalarda sulama işlemleri devam etmekte olup verimin bu alanlarda dekara 480-550 kilo aralığında gerçekleşmesi bekleniyor.

Biçerdöver giremeyecek alanlar var mı?

Kilis ve Gaziantep'in Şehitkamil, Şahinbey ve Karkamış ilçelerinde özellikle anıza ekim yapılan su tutma kapasitesi düşük arazilerdeki arpaların yüzde 20-25’inin kuruması nedeniyle bu alanlara biçerdöver giremeyecek durumda.

Marmara Bölgesi

Türkiye buğday ekiliş alanlarının yüzde 11’i, toplam buğday üretiminin yüzde 13’ü Marmara Bölgesinde bulunuyor. Bitki gelişiminin optimum seviyelerde seyretmesi için hububatın suya en fazla ihtiyaç duyduğu dönemler olan sapa kalkma ve süt olum evresi için önümüzdeki dönemde alınacak yağışlar önemli.

Tekirdağ’da nisan ayının kurak geçmesi nedeniyle bitkinin su isteği mayıs ayındaki yağışlarla birlikte tamamlanması bekleniyor. Yetersiz yağış olması durumunda verim olumsuz yönde etki edecek.

Balıkesir’de üretim ve verimin geçen yıla göre artış göstereceği tahmin edilmekte. Edirne’de nisan ayı sonu itibariyle bitki gelişimi iyi durumdadır, ancak mayıs ayında yağmura ihtiyaç duyulmaktadır. Yağmurun yağmaması durumunda hububatın olumsuz etkileneceği belirtildi.

Karadeniz’de yağışlarda yüzde 100 artış

Türkiye'deki buğday ekiliş alanlarının yüzde 10’u, toplam buğday üretiminin yüzde 8’ini karşılayan Karadeniz’de yağışlarda normaline göre yüzde 44, 2024 yılı Nisan ayı yağışlarına göre yüzde 100'den fazla artış gerçekleşti. Çorum’da önceki aylarda yağışların düzensiz ve bölgesel olması nedeniyle olumsuz etkilenen hububat nisan ayında gerçekleşen yağışlarla daha önce girdiği su stresini atlattı. Alınan yağışların etkisi ile özellikle Amasya, Tokat, Samsun ve Sinop’ta hububat gelişimi iyi durumda olduğu için verimin yüksek olacağı tahmin ediliyor.

Akdeniz’de saman üretimi azalacak mı?

Türkiye buğday ekiliş alanlarının yüzde 8’ine sahip olan Akdeniz Bölgesi, toplam buğday üretiminin yüzde 9’unu karşılıyor. Başaklanma dönemine giren bitkilerin normalden daha kısa boylu kalmasına yol açtı. Saman veriminde beklenen düzeyin altında bir üretim olacağı öngörülüyor.

Adana ve Hatay’da hasat başladı verim yüzde 35-40 düşük

Adana’da buğday hasadı mayıs ayının ilk haftasında lokal alanlarda başladı. Taban arazilerde ekmeklik buğdayda dekara 300 kilo ve arpada 200 kilo verim tahmin ediliyor. Zirai don yüzünden Adana ve Hatay’da verimin yüzde 35-40 düşeceği öngörülmekte. Bu alanlarda kuraklık ve dondan zarar gören bazı bölgelerde tarlalar sürülerek yerine yeni ürünler ekiliyor.

Ege’de dane için ekilen bazı arazilerin yüzde 15-20’si silaja mı dönecek?

Denizli’de geç ekimin de etkisiyle fenolojik gelişim döngüsü için yeterli zamanı bulamayan hububat başaklanma dönemine girerken bitki boyunun biraz kısa kaldığı ve bunun etkisiyle saman veriminin düşük kalacağı tahmin ediliyor.

İzmir ve Aydın’da hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin altında kalması ve yağış yetersizliği nedenleri ile verimde azalma olabileceği tahmin ediliyor. Denizli ise buğday veriminin uzun yıllar ortalamasına yakın olmakla birlikte biraz altında kalabileceği belirtiliyor.