İklim değişikliği'nin mimariye etkisi

Türkiye’de henüz çok yaygın olmasa da yeni binalar yapıldıkça iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirebilmek için sürdürülebilir mimariye ilginin artacağını söyleyen Yaşar Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Eray Bozkurt, bina tasarımlarında yapılabilecek değişiklikler konusunda örnekler verdi.

Eski binalar ömrü boyunca enerji tüketiyor
Beton ve cam malzemenin fazlalığı iklim değişikliği konusunda olumsuz etkilere neden oluyor. Şehirlerde bulunan cam binalar ve gökdelenler ışığı yansıtması nedeniyle çevredeki hava sıcaklığını 3 santigrat dereceye kadar artırıyor. Sürdürülebilir mimari de bu olumsuz etkileri en aza indirmeyi amaçlıyor. Binaların ortalama 60 sene ayakta kaldığını söyleyen Yaşar Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Eray Bozkurt, “Kaynakların tükenmeye başlaması nedeniyle sürdürülebilirliğe yöneldik. Mevcut binaların yüzde 95’i eski bina, yüzde 5’i ise yeni. Yeni bir teknolojiyi ortaya koyabilmek için yeni binalar üzerinde çalışmak gerekir. Eski binalar bu yeniliklere adapte olamıyor. Bir bina, öncesinde önlem almazsanız 60 yıl enerji tüketmeye ve sorun yaratmaya devam ediyor. Bundan sonra yapılması gereken şey, bina yapılırken doğru kararlarla sistemler kurarak, teknolojiden yardım alarak, yeni fikirleri devreye sokarak düzenleme yapmak” dedi.

“Tampon bölgelerle ısı verimliliği sağlanabilir"
Beton ve camın ısıyı yansıtarak hava sıcaklığını artırmasına önlem almak gerektiğini söyleyen Bozkurt, “Sürdürülebilir mimaride en büyük örnek cephe sistemleri üzerinde çalışılması. Yumuşak zemin yani bitki örtüsü ısı anlamında avantajlı. Sert zemin yani beton ve cam ise malzemenin termal özelliğinden dolayı aşırı ısınıyor. Hava sıcaklığı 36 santigrat derece olması gerekirken 40 santigrat derecelere çıkabiliyor. Binanın iç soğutma sistemleri ile bu sıcaklığı dengelemeye çalışıyoruz. Bu da enerji tüketimi demek. Bunun yerine dış cephe düzenlemeleri yapılmalı. Çift sistemli cephe sistemleri yapılabilir. Binanın cephesinin önüne güneş kırıcıları ile arada boşluk bırakmak gerekiyor. Bu boşluğa ‘Buffer Zone’ yani ‘Tampon Bölge’ adı veriliyor. Bu sayede dışarıda 40 derece bir sıcaklık varken içeriye yansıyan ısı azalıyor. İçerideki soğutma sistemini daha az kullanmış oluyorsunuz. Yüksek katlı binalar için özellikle güney cephesinde ısı konforu sağlayacak bir sistem düşünmek iyi olur” şeklinde konuştu.

“Dış cephede bitki kullanımı enerji kullanımını ve karbondioksiti azaltıyor"
Yeşil dış cephe kaplamadan bahseden Bozkurt, “Yıllar önce Malezya ve Kenya’da çalışırken gördüğüm yapı örneklerinde binanın dış cephesindeki bitkilerin ve çevredeki ağaçların sağladığı gölgenin ne kadar etkili olduğunu fark ettim. Bitki seçimi de önemli. Sarmaşık bütün cepheyi kaplarsa yalıtım oluşturur. Bitki dış cephede ara boşluğu sağlayarak ısı yalıtımına katkıda bulunuyor. Fakat bakım konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Sulamaya bile ihtiyacı olmayan sadece yağmur suyuyla canlı kalan bitkiler kullanılırsa bu sorun çözülebilir. Yeşil mimari enerji kullanımını ve karbondioksit miktarını azaltıyor. Ara katlarda bahçeler yapılıyor. Sert zemini bitki örtüsüyle yumuşatmak ısı anlamında katkı sağlar” diye konuştu.
Türkiye’de sürdürülebilir mimari konusunda sektör çalışanlarının bilinçlenmesi gerektiğini aktaran Bozkurt, “Sürdürülebilir mimari konusunda yeterli danışmanlık alınamıyor. Örnekleri daha çok yurtdışında var ve danışmanlar genelde yurtdışından geliyor. İnşaat sektörü ile danışmanların bir araya gelip fikir geliştirebilecekleri durum henüz istenilen seviyeye ulaşmadı. Farkındalığın artması gerekiyor. Güneş ve rüzgar bizim önemli kaynaklarımız. Onları kullanmayı bilmek lazım. Binayı yerleştirme ve boyutlandırmaya, peyzaj düzenlemesine önem verilmeli. Kentsel tasarımda sürdürülebilir mimariye yönelebilirsek bu gitgide yayılır. İlerde iklim değişikliğine bağlı alınan kararlarla birlikte zorunlu olarak sürdürülebilir mimariye yönelim artacaktır” dedi.
Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği’nin yayınladığı verilere göre, halihazırda Türkiye’de sertifikalı 498 yeşil bina projesi bulunuyor.