Ne yiyeceğiz? Gıda güvenliği yeniden gündemde

Sağlıklı yaşamda güvenli gıdanın önemini, hangi gıdanın güvenilir olduğunu, tüketicinin kendini sağlıksız ürünlerden nasıl koruması gerektiği açısından son derece hayati.

“Güvenli gıda” sağlık demek

Sağlıklı beslenmenin en önemli kuralı, yaşamımızda sağlıklı ve güvenli besinlerin tüketilmesi. Uzmanlara göre güvenli gıda aslında sağlıklı gıda anlamına geliyor. Güvenli (sağlıklı) gıda; besin değerini kaybetmemiş, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan temiz olan ve bozulmamış gıda maddesi demek

Gıda güvenliği ya da gıda güvenirliliği ne anlama geliyor?

Gıda güvenliği, insanları bakteri, mantar, parazit ve virüs gibi mikropların neden olduğu gıda kaynaklı hastalıklardan korumak için, gıdaların uygun şekilde işlenmesi, pişirilmesi ve korunmasını ifade ediyor. Böylece, doğru gıda kullanımı uygulamaları, günümüzde gıda kaynaklı hastalıkların görülme riskini ciddi oranda düşürebiliyor.

Sağlıksız gıda yaşama tehdit

Yeni teknolojiler, üretim kapasiteleri ve güvenli gıdalar hazırlamak için, Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) “Altın Kuralları” var. DSÖ, gıdaların güvenilir olma koşulları için şu tavsiyelerde bulunuyor:

• Gıdayı doğru pişirin, pişirilmiş gıdalar hızla tüketilmelidir.
• Pişirilmiş gıdalar dikkatli muhafaza edilmelidir.
• Pişirilmiş gıdaların tekrar ısıtılması doğru yapılmalıdır.
• Pişirilmiş gıdaların çiğ gıdalarla teması önlenmelidir.
• Pişirilmiş gıdalar ile çiğ gıdaların birbiri ile temasından kaçınılmalıdır.
• Eller sıklıkla yıkanmalıdır.
• Mutfak yüzeyi titizlikle temizlenmelidir.
• Gıdalar böceklerden, kemirgenlerden ve diğer hayvanlardan korunmalıdır.
• Güvenli ve temiz su kullanılmalıdır.
• Üretim yeri, üreticisi, markası belli olan ambalajlı ve etiketli gıdalar, bizleri gıda kaynaklı hastalıklardan ve zararlı kimyasallardan koruyabilecek gıda güvenliği kuralları çerçevesinde üretilmiş güvenli gıdalardır.

Hangi gıdalara güvenebiliriz?

Güvenli/güvenilir gıda; her türlü bozulma ve bulaşmaya yol açan etkenden arındırılarak tüketime uygun hale getirilmiş, sağlık açısından bir sakınca oluşturmayan ve besin değerini kaybetmemiş gıda olarak ifade ediliyor.

Gıdada fiziksel riskler; gıda maddelerinde bulunması istenmeyen (taş, toprak, metal, cam, kemik, tahta, saç vb.) yabancı maddelerdir. Kimyasal riskler; hayvancılıkta ve bitkisel üretimde verimi arttırmak amacıyla hatalı ve bilinçsiz olarak kullanılan veteriner ve zirai ilaç kalıntıları, deterjan kalıntıları, çevresel kaynaklardan bulaşabilen ağır metaller veya gıda işleme aşamalarında oluşan bazı zararlı bileşikler, ambalaj materyali kaynaklı kimyasal bulaşmalar ve uygunsuz kullanılan katkılar şeklinde sıralanıyor.

Gıdada Mikrobiyolojik riskler; gıdalarda (bakteri, küf, virüs, parazit gibi) mikroorganizmaların ve onların bırakmış oldukları birtakım zehirli maddelerin varlığı ile haşere bulaşılarıdır. Herhangi bir gıda maddesi, öncelikli olarak sağlığa zarar verecek bu üç temel riskten uzak olmalıdır ki tüketime uygun olsun ve böylece biz o gıdayı "güvenilir" olarak niteleyebilelim.

Gıda kaynaklı vakalar ciddi risk oluşturuyor

Gıda kaynaklı hastalıklar bilindiği üzere insan sağlığı üzerinde özellikle de bağışıklık sistemi zayıf olan çocuk, yaşlı ve hamile guruplarında ciddi bir tehlike oluşturuyor. Bu durum özellikle son günlerdeki tavuk döner zehirlenmelerinde de görüldü. Dünyada her yıl, büyük çoğunluğunu çocukların oluşturduğu, yaklaşık 2,2 milyon kişinin gıda kaynaklı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiriyor. Gelişmiş ülkelerde her yıl nüfusun yaklaşık yüzde 30'unun gıda kaynaklı hastalıklara yakalanıyor.

Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlığının görevleri

Hem Sağlık Bakanlığının ve hem de Tarım Bakanlığının bu konuda çok kapsamlı çalışmaları var. Ancak öncelikle tüketici bilincinin gelişmesi gerekiyor. Sürekli kontrol ve denetimler yapılıyor. Bakanlıkların tavsiyeleri ise şöyle:

• Tüketici öncelikle sağlıklı beslenme bilincini göz önünde bulundurarak "güvenilir gıda" arayışı ile alışverişe çıkmalıdır.
• Olabildiğince doğal veya fazla katkı içermeyen taze yiyeceklere yönelmelidir.
• Güvenilir satış yerlerini ve güvenilir firmaları tercih etmelidir.
• Açıkta satılan, etiketsiz, ruhsatsız ürünlere rağbet etmemelidir.
• Ambalajlı bir ürün de olsa içeriğin, beslenme değerlerinin, katkı maddelerinin, ruhsat tarihi, üretim ve son kullanma tarihlerinin yazılı olup olmadığını kontrol etmelidir.
• Etiketi tahrip olmuş, okunmayan ürünleri satın almamalıdır.
• Ambalajın kırılmamış, bozulmamış, bombeleşmemiş (şişkinleşmemiş) olmasına dikkat etmelidir.
• Özellikle meyve ve sebzeleri mevsiminde tüketmeli, suni ortamda yetiştirilen sera ürünlerinden uzak durmalıdır.
• Ayrıca gıda ürünü ile ilgili yaşanacak herhangi bir sorundan dolayı hak talep edebilmek adına alışveriş sırasında satın alım belgesini (fiş veya fatura) almalı ve belli bir süre saklamalıdır. Yeşilay