Yunak ismi hakkında iki rivayet var

Yunak ismi hakkında iki rivayet vardır. Eski zamanlarda Turgutlu Kasabası halkı derede koyun, kuzu ve yün yıkarlarmış ve Yunak isminin de yün yıkamaktan geldiği düşünülmektedir.

Karataş Deresi'nde yıkanan yünler beyaz olduklarından Akşehir ve Konya'da kolayca alıcı bulur ve yünü ak ifadesi kullanılırmış. Yunak isminin "yünü ak" deyişinden türediği düşünülmektedir.

Yunak, pek çok medeniyetin uğrak yeri olmuştur. Lidya devletinin Kral Yolu (Altın Yolu) Yunak'tan geçmektedir. Yunak ve çevresinin ormanlarla kaplı olduğu ve yaygın olarak bağcılık yapıldığı, günümüzde ele geçirilen buluntulardan anlaşılmaktadır. 1912 yılına kadar Çeltik kasabasına bağlı olan Yunak sonradan Hatırlı'ya bağlanmıştır. İlçe merkezinin Cihanbeyli'ye alınması üzerine Akşehir'e bağlanan Yunak, bucak statüsü kazanmış, 1953 ise ilçe konumuna ulaşmıştır.

İlçe merkezinde mağara ve sığınaklar ile sur kalıntıları, Turgut Kasabası Miskamit şehir harebeleri, Harunlar köyündeki kale yıkıntıları, Hursunlu köyü Taşkınlar yaylasındaki kale ve içindeki şehir harabeleri, Piribeyli Kasabasının Samıt ve Kapaklı mevkiindeki Pissiya şehri kalıntısı, aynı yerin Malçıskan mevkiindeki yığma hüyük ve Lahid kalıntıları, yine Karagöz Ağılı mevkiindeki kilise ve şehir harabeleri buranın tarihi ve turistik yerleri olarak tanınmaktadır.

Anadolu’nun orta kesimlerinde yer alan Yunak çevresi, tarihin çeşitli devrelerinde birçok kavmin uğrak yeri olmuştur. İlçe yakınlarında Roma, hatta Hitit devrinden kalma kalıntılara rastlanmaktadır. Çevrede yapılan kazılarda çeşitli amaçlarla kullanılan küpler bulunmuş olup, ilk yerleşim yıllarında bol miktarda bağ köklerine rastlandığı rivayet edilmektedir. Bunlar, ilçe çevresinin eski devirlerde bağlık bahçelik olduğu fikrini uyandırmaktadır.

11. yüzyılda Oğuz Türklerinin Anadolu’nun doğusundan batısına doğru bir yelpaze gibi yayılmalarından sonra bu yörede Bizans hakimiyeti bitmiştir. Konya ve çevresi Oğuz Türklerinin batıya ilerleyişi için bir yığınak yeri olmuştur. Anadolu’yu yurt edinmek için gelen Türk boylarının ilçemiz çevresinde yerleştiklerini ve günümüzde de Yunak’a bağlı birtakım köyleri kurduklarını biliyoruz. Torunlar köyünün Afşar boyuna mensup insanlar tarafından kurulduğu, Hursunlu Kuzören, Kıllar, Turgut, Yığar köylerinin Türkmen köyleri olduğu biliniyor 12. yüzyıl sonlarında ise Musul'dan gelen Oğuzların Peçenek boyundan Atçekenler kolu Turgut çevresine yerleşmişlerdir. Turgut Kasabasının Yunak’tan çok daha eski bir tarihe eski bir tarihe sahip olduğu anlaşılmaktadır. Yunak ilçe merkezinin tarihi ise yeni sayılır. Merkeze ve bazı yakın köylere yerleşme 16. yüzyıldan sonra olmuştur. Safeviler zamanında Horasan'dan gelip önce Karabağ'a sonrada Bitlis dağları eteklerine yerleşen Ruzegi adlı bir köyün Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Kars, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Harput, Malatya, Maraş ve Çorum illerine dağıldıkları 17. yüzyıl başlarında ise tedricen doğudan batıya devam eden göçler sonunda Yunak bölgesine iskan olan 25 obadan onikisinin Bilbaşı, onikisinin de Govastı'ya taşındıkları ve sırasıyla Hatırlı, Koçyazı, Meşelik, Sülüklü ve Saray köylerini kurdukları, 18. yüzyıl ortalarında ise Rus istilası nedeni ile göç ederek gelen aynı aşiretlere bağlı gruplar tarafından Yunak'ın kurulduğu bilinmektedir. Yunak'ta yerleşmelerin başlamasından sonra çevre köylerden ve daha sonraları Emirdağ’dan buraya göçler olmuştur. Yörükler ise Antep, İslahiye, Antalya ve Beyşehir yörelerinden yaklaşık 1870 yıllarında gelmişler, göçebeliği terk ederek, yerleşik hayata geçmişlerdir. Özellikle Gökpınar’a 1949 yılında adı geçen yerlerden yerleşmeler olmuştur. Kargalı, Sıram, Ayrıtepe, Cebrail ve Sevinç köyleri Sarıkeçili Yörükleri tarafından kurulmuştur. Bunlardan başka Bulgaristan göçmeni olup, bölgeye yerleştirilen muhacirler vardır. Muhacirler; Merkez, Doğanyurt (Çeltik) ve Hacıfakılı Köyünün bir kısmında bulunmaktadır. Doğanyurt, 1908 yılında Bulgaristan’dan gelen Türk göçmenler tarafından Meşrutiye ismi ile kurulmuştur. Bu göçmenlerin, Osmanlılar zamanında Karaman yöresinden Bulgaristan’a gittikleri söylenir. 

Yunak kurulduktan sonra köy olarak bağlantısı bir müddet Sivrihisar ilçesi ile devam etmiştir. Daha sonra 1912 yılına kadar Çeltik kasabasına bağlı kalmış olan Yunak, Çeltik’in bataklık ve sivrisineğinin bulunduğu gerekçe gösterilerek ilçe merkezinin Hatırlı köyüne nakledilmesiyle buraya bağlanmıştır. Hatırlı köyünden de ilçe Cihanbeyli’ye kaldırıldığından Yunak, Akşehir ilçesine bağlı bucak merkezi yapılmıştır. 1953 yılında ise, Konya iline bağlı bir ilçe haline getirilmiştir.

Cumhuriyet dönemi sonrası ekonomisi tamamen tarım ve hayvancılığa bağlı olan ilçe, günümüzde de bu özelliğinden pek bir şey kaybetmemiştir. Bugün, yerleşmenin merkezini resmi binaların, dükkan, mağaza ve diğer bazı işyerlerinin yer aldığı, halkın çarsı dediği Hükümet Caddesini çevreleyen yerer oluşturmaktadır. Yunak, günümüzde; Karataş, Yeni, Esentepe, Selçuk, Fatih ve Esme isimleriyle bilinen altı mahalleden oluşmaktadır. İlçenin  36 mahallesi, 5 mezrası ve 22 yaylası vardır.

Yunak, İç Anadolu Bölgesi’nde Konya ilinin kuzeybatı bölümünde yer alır. Doğuda Cihanbeyli ve Kadınhanı, güneyde Tuzlukçu ve Ilgın, kuzeyde Çeltik ilçeleri ile çevrilidir. İlçe batıda Afyon’un Emirdağ, kuzeydoğuda ise Ankara İli’nin Polatlı ve Haymana İlçeleri ile komşudur. Yunak İlçesi batısındaki Bayatkolu Dağı’nın batı eteklerinde hafif eğimli bir topografya üzerinde (1169-985) metre kotları arasında kurulmuştur. Yunak, kuzey ve batıdan ilçeye doğru gelişmiş çok sayıda kuru derelerle (Karataş, Bayatkolu, Mollahalil Dereleri gibi) parçalanmış durumdadır.

 İlçenin ortalama yüksekliği 1071 metre, meteoroloji istasyonunun yüksekliği ise 1120 metredir. 2080 km2 (208.002 hektar) yüzölçümü ile Konya’nın büyük ilçeleri arasındadır.