Yasa Dışı Sarmalık Tütün ile Mücadele

“Ülkemiz özellikle 2009 yılından itibaren önemli oranda yasa dışı sigara ticareti ile karşı karşıya kalmıştır. Bu oranın 2014 yılına kadar yükselerek %20,7 seviyesine ulaştıktan sonra devletin kararlı mücadelesi, hayata geçirilen mevzuat düzenlemeleri (5607 Sayılı Kaçakla Mücadele Kanununda 2014 yılında sigara kaçakçılığı ile mücadelede tanımlanan 3 ila 6 sene arasındaki hapis cezaları), kaçakçılık ihbarları için ödüllendirmenin aktif hale getirilmesi, sınır güvenliğini sağlayan teknolojik tedbirlerin kullanılması ve sıklaştırılan denetimler neticesinde %3,9 seviyesine kadar düştüğü görülmüştür. 

Bugünkü tehdit yasa dışı sarmalık tütün satışındaki artıştır. Son dönemde büyükşehirler başta olmak üzere yasa dışı sarmalık tütün ticaretinin büyük ölçüde arttığı görülmektedir. Herhangi bir sözleşmeye, denetime veya vergiye tabi olmadan ekicilerden yasa dışı bir şekilde alınan tütünler yine yasa dışı organize bir tedarik zinciri ile iç piyasaya arz edilmektedir. Özellikle tütüncü adı verilen ve genelde hediyelik eşya ticareti ruhsatıyla faaliyet gösteren yasa dışı açık tütün ve dolu makaron satan noktalarının sayısı 2016 yılında 6.000 civarında iken, bu sayı 2020 yılı itibariyle 20.000’i aşmıştır. Bu yasa dışı ticaretin devlete yol açtığı vergi kaybı yaklaşık 15 milyar TL’dir.

Yasa dışı sigara, sarmalık kıyılmış tütün ve dolu makaron ticaretinin, olumsuz etkileri şu şekilde sıralanabilir;

•  Her yaştan tüketicinin yasa dışı satışı yapılan ürünlere erişimini kolaylaştırmaktadır,

•  Paket ve ürün içerikleri herhangi bir denetime tabi değildir,

•  Yaklaşık 150.000 bakkal esnafı açısından ekonomik zararlar oluşturmaktadır,

•  Sözleşmeli üretim yapan tütün çiftçisinin geleceği açısından risk oluşturmaktadır,

•  Yasal ticaretten, yasa dışı sarmalık tütün ya da kaçak sigara ticaretine kayacak her %1’lik dilim, yıllık yaklaşık 800 milyon TL vergi kaybına da neden olmaktadır.

Yasa dışı sarmalık kıyılmış tütün ve doldurulmuş makaron ticareti ile mücadele kapsamında 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3. Maddesinin 20. bendi ile getirilen caydırıcı cezaların uygulanması 2 kez ertelenerek Temmuz 2020 tarihine bırakılmıştı. 26 Haziran 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan yeni bir düzenleme uyarınca; ticari amaçla makaron veya yaprak sigara kağıdını, içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün ya da tütün harici herhangi bir madde doldurulmuş olarak satanlar, satışa arz edenler, bulunduran ve nakledenlere yönelik cezaya ilişkin uygulama 1 Temmuz 2020'de yürürlüğe girdi. Anılan suçlarla ilgili ceza 3 yıldan az olmamak üzere 6 yıla kadar hapis cezası olarak belirlendi.

 2017 yılından beri 3 ayda bir düzenli olarak yurt çapında gerçekleştirilen Duman operasyonu ve benzeri bölgesel uygulamaların yeni düzenleme ile getirilen hapis cezalarının caydırıcılığını artıracak şekilde sarma sigara ve dolu makaron üreten ve satan noktalarda yoğunlaştırılması tam kapsamlı mücadele açısından önem arz etmektedir.”