Çocuğunuzun Okul Fobisi Sizi Korkutmasın!

Anne-babalar çocuklarının büyümesini, okullu olmasını dört gözle bekler ve bu durumdan büyük bir mutluluk ve heyecan duyarlar. Daha sonra okula başlama zamanı geldiğinde ya da sonrasında çocuğunun okula gitmeyi reddettiğini görmek de onlar için bir o kadar sarsıcıdır. Aile Danışmanı Kader Kıcıkoğlu, okul fobisi ve okul fobisinin normalleşme döneminde nasıl bir seyir izleyebileceği konusundaki görüşlerini paylaştı, anne-babalara önerilerde bulundu.

ÇOCUKLARDA OKUL FOBİSİ HER EĞİTİM GEÇİŞLERİDE GÖRÜLEBİLİR

“Genel anlamda okul fobisi değinildiğinde akla gelen ilk durum okula ilk başlama zamanında olduğu gelir ama ne yazık ki bu durum sadece ilk okula başlama zamanında olduğunu düşünülür bunun haricinde bazı geçiş dönemlerinde de görülmektedir” diyen Kıcıkoğlu, “Ya da sadece erken yaşlara özgü değil ileri yaşlarda da görülebilmektedir. Okul fobisinin belirli bir yaşa ya da sınıfa özgü olmadığını; çocuk açısından asıl sorunun okula gitmekten korku ve kaygı duymaya yol açan olumsuz durumun yapılan araştırmalar her dört çocuktan birinin kreş yıllarından lise son sınıfa kadar okul hayatının herhangi bir evresinde bir süre okuldan kaçınma davranışı sergileyebildiğini ortaya koyuyor. Özellikle bir kademeden diğer bir kademeye geçiş sürecinde, örneğin 5-7 yaş, 11-12 yaş ve 14-16 yaş arasında bu daha sık görülebilir. Yani okul fobisi her yaşta ve her eğitim kademesinde ortaya çıkabilir. Okul fobisi bireysel özelliklere, ailede meydana gelen travma tik olaylara ve köklü yaşam değişikliklerine ya da okul ortamından kaynaklanan birçok farklı streslere bağlı olarak ortaya çıkabiliyor” diye konuştu

Örnekler de veren Kader Kıcıkoğlu, “Örneğin çocukta bireysel olarak bir kaygı bozukluğu olabilir. Boşanma, aile üyelerinden birinin hastalık hali ya da kaybı, alkol ve madde kullanımı gibi travmatik ailevi olaylar okul fobisini tetikleyebiliyor öğrenci annesini korumak, babasının evde kalmasını sağlamak ya da kendisi evde yokken başka bir aile üyesini de kaybetme korkusunu bastırmak gibi nedenlerle okula gitmeyi duygusal olarak reddedebiliyor. Yeni bir kardeşin doğmuş olması ve anne-babasını onunla paylaşmama arzusu ya da kardeş kıskançlığı gibi köklü hayat değişiklikleri de okula gitmekten kaçınmaya yol açabiliyor. Yakın zamanda okul ve öğretmen değiştirmiş olmak, yeni okul kültürüne alışamamak, okul çalışmalarına ayak uyduramamak, okulda ya da okul servisinde zorbalığa maruz kalmak, öğretmenden korkmak, farklı bir anadile sahip olunduğu için iletişimde güçlük yaşamak da okul fobisi geliştirmeye neden olabiliyor. Bunların yanı sıra uzun bir yaz tatilinden sonra alıştığı arkadaş çevresinden uzak kalmak ve yeni arkadaşlıklar kurmakta zorlanmak da okul fobisi açısından tetikleyici bir unsur olabilir” diye konuştu.

OKUL FOBİSİNİN BELİRTİLERİ
Aile Danışmanı Kader Kıcıkoğlu, okula gitmeyi reddeden öğrenci karın ağrısı, baş dönmesi, titreme, kalp atışlarının hızlanması, terleme, baş ağrısı, sık tuvalet ihtiyacı, baygınlık, mide bulantısı, kusma gibi belirtiler sergileyebileceğine de dikkat çekerek, “Bu belirtilere öfke, depresyon ve saldırganlık da eşlik edebilir. Anne-baba okula gitmemesini onaylayınca, yani tehdit algıladığı durum yok olunca bu belirtiler de çabucak ortadan kaybolabilir. Kabul edilmemesi halinde ise öğrenci kendine çeşitli şekillerde zarar vermeye çalışabilir ya da hem evde kalmak hem de çalışan ebeveyni evde tutmak için yalvarmaya yönelebilir” dedi.

Okul Fobisi’ni Tetikleyen Unsurlar

Kıcıkoğlu, okul fobisini tetikleyen unsurları ise şöyle sıraladı:

Aile içinde Anne – Baba arasında yaşanan sorunlar, özellikle babanın anneye şiddet uygulaması durumlarında çocuk annenin yanında kalmak isteyebilir.

Ailede karşılaşılan hastalık, göç, ölüm, sosyo – ekonomik değişiklikler

Okul, öğretmen değişikliği

Okuldan tatil ya da farklı nedenlerle uzak kalma

Okulda çocuğun öğretmeni ile sorun yaşaması, diğer çocuklar tarafından şiddet görmesi

Çocuğun cinsel taciz, istismara maruz kalması

Performans kaygısı: Çocuğun kendi potansiyelinden yüksek başarı beklemesi, anne – babaların, öğretmenlerin mükemmeliyetçi tutumları olarak belirtti.

ÇOCUKLARIN OKUL FOBİSİNİ ATLATMAK İÇİN
ANNE-BABALAR ÇOCUKLARINA NASIL YARDIMCI OLABİLİR?

Aile Danışmanı Kader Kıcıkoğlu; son olarak okul fobisini atlatmak için anne ve babalara düşen görevlere dikkat çekip şu tavsiyelerde bulundu:

• Çocukların her ortama uyum sağlama konusunda iyi olsalar bile okula uyum sağlama konusunda zorlanabileceklerini söyleyerek, çocuğunuzla daha güçlü bir iletişim kurma konusunda daha aktif bir şekilde size kendisini anlatabilmesini sağlayacak tüm faktörleri kullanın onun hoşlandığı ve sevdiği şeyleri yaparak kendinize açılmasını sağlayın.
• Sakin tavırlar ve seni çok iyi anlıyorum gibi bir dil kullanarak onu okula neden gitmediğinin sebebini ve çözümün ne olacağı konusunda anlamaya çalışın. Şunu çok iyi bilmeliyiz ki bazı çocuklara başa çıkamadığı bazı faktörleri çözüm yerine ondan kaçmakla çözüm bulunacağını düşünürler ve içlerindeki kaygı ve korku bundan büyük bir etki oluşturur.
• Çocuğunuzdaki okul fobisinin nedeninin size bir şey olacağı korkusu olduğunu keşfettinizse ona; ona duygularını ve içinde bulunduğu durumu anladığınızı hissettirin ve onu bu kaygı ve korku duyguları üzerine daha fazla konuşmaya teşvik edin. Bu şekilde derslerine etki edeceğini ve çok zorlanabileceğinin söyleyerek birlikte bu sorunu çözebileceklerini onu desteklediğinizi ve bu fobinin geçebileceğini çok kolay bir çözümü olduğunu söyleyin ve çocuğunuzla konuşurken “Bu çok saçma.”, “Saçmalıyorsun, niye yapamayasın!”, “Bunda korkacak ne var!”, “Çok aptalca bir korku bu.” gibi yargılayıcı, hafife alıcı ya da onun duygularını anlamaktan uzak görünen tepkiler vermekten kaçının. Sizinle konuştuğu sırada küçümseyici bir tavır takınmak, bağırmak ya da cezalandırıcı bir yaklaşım sergilemek yerine kendine olan güvenini tazeleyici bir üslup kullanmanın öneminden bahsetti.
• Çocuktaki Kaygı ve korkunun Anne-babalar olarak bazen farkında olmadan kendi kaygı ve korkularımızı çocuğumuza transfer ederiz. Eğer kendinizde böyle bir durum tespit edersek ilk önce kendi kaygı ve korkularımızdan kurtulup onunla daha etkin bir şekilde konuşmayı ve ona güç ve cesaret verecek özelliklerinden bahsederek kapasitesine güvenmesine yardımcı olmayı deneyin.
• Çocuğunuzla okuldan kaçınma davranışı üzerine konuşurken bunun okuldan kaynaklı bir soruna bağlı olarak ortaya çıktığını keşfettinizse öğretmenin sert ve yargılayıcı tutumu, dersi çocuğunuzun öğrenme stiline uygun hale getiremiyor olması ya da bir arkadaşı/arkadaşları tarafından zorbalığa maruz kalıyor oluşu vb.) hemen öğretmeniyle ve okul psikolojik danışmanıyla temasa geçin.Yaşanılan problemin çözüm yolunun çocuğunuzda saklı olabileceği ihtimalini gözden kaçırmayın. Yani bu olumsuz durumla başa çıkmak için ne yapılabileceğini, neye ihtiyaç duyduğunu doğrudan ona da sorabilirsiniz.

• Özellikle okula ilk başlayan küçük çocuklarımız için sabah okula/işe gitmeden evvel birlikte geçirdiğiniz o zamanı nasıl değerlendirdiğinizi gözden geçirin. Daha kaliteli zaman geçirmeyi okulu sevdirecek hikâyeler masallar ve oyunlar oynamayı tercih edin. Evde kargaşa, panik, kaos ve öfkeli/yargılayıcı yüksek sesler mi hakim yoksa sakin ve keyifli bir atmosfer mi bir incelenmesi gerekir diye maddeler halinde sundu.

• Çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğiniz konusunda yakın çevrenizle (aileniz, arkadaşlarınız, komşularınız, iş arkadaşlarınız vb.) fikir alışverişinde bulunmaya ihtiyaç duyuyorsanız bunu çocuğunuzun bulunduğu bir ortamda yapmamanız önemlidir. Fobi ile ilgili daha etkin çözümler için, Aile Danışmanları, Psikologlar ve Rehber Öğretmenleri ile iletişim kurmamız gerekir.