SETA'dan '2019'da Eğitim ve Sosyal Politikalar' raporu

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından hazırlanan "2019'da Eğitim ve Sosyal Politikalar" raporunda, 2018-2019 eğitim öğretim yılında ilkokulda okullaşma oranı en yüksek illerin sırasıyla Şanlıurfa, Diyarbakır ve Ağrı, ortaöğretimde ise Bolu, Rize ve Isparta olduğu belirtildi.

SETA'nın yayımladığı "2019 Türkiye Yıllığı"nda "Eğitim ve Sosyal Politikalar" raporu da yer aldı.

Geliştirilmeye açık noktaları olsa da Türkiye'nin 2019'da eğitimde başarılı bir dönem geçirdiği vurgulanan raporda, "Gelinen noktada Türkiye'de eğitim, ekonomik gelişmenin ve siyasetin önemli belirleyicilerinden biri oldu. Bu nedenle eğitimde önceliklerin belirlenip mali ve insan kaynaklarının etkin ve verimli kullanılarak yönetilmesi artık çok daha önemli." değerlendirmesine yer verildi.

Raporda, 2019'da erken çocukluk eğitimine erişimde kızlar ve özel gereksinimliler dahil artış gözlemlendiğine ve bu dönem için eğitime erişim sayısının 1 milyon 500 bine ulaştığına işaret edildi.

İki ara tatilin getirilip yaz tatili süresinin kısaltıldığı yeni eğitim öğretim takvimiyle verimlilik ve dengenin gözetildiği belirtilen raporda, kesintisiz eğitimi desteklemek amacıyla geliştirilen şartlı eğitim yardımları (ŞEY) programından faydalanan öğrenci sayısının da arttığı kaydedildi.

İlkokul ve ortaöğretimde okullaşma oranı
Ağırlıklı olarak TÜİK, MEB, YÖK, İŞKUR ve uluslararası kuruluşların istatistiklerinden yararlanılarak hazırlanan rapora göre, ilkokul düzeyinde 2018-2019 eğitim öğretim yılı net okullaşma oranları kızlarda yüzde 92,8, erkeklerde yüzde 91,8 oldu.

Toplam okullaşma oranı, yüzde 91,9 olarak kayıtlara geçti. Net okullaşma oranları en yüksek iller sırasıyla Şanlıurfa (yüzde 94,26), Diyarbakır (yüzde 94,2) ve Ağrı (yüzde 94,1), en düşük kentler ise Gümüşhane (yüzde 67,7), Çankırı (yüzde 76,3) ve Tokat (yüzde 85,4) olarak belirlendi.

Ortaöğretim kademesinde net okullaşma oranı yüzde 84,2 oldu. Ortaöğretimde en yüksek okullaşma oranına sahip iller Bolu (yüzde 100), Rize (yüzde 98,6), Isparta (yüzde 98,4), en düşük orana sahip kentler de Muş (yüzde 53,5), Ağrı (yüzde 56,4) ve Şanlıurfa (yüzde 61,7) şeklinde sıralandı.

Ortaöğretim kademesinde kızlarda net okullaşma oranı yüzde 83,9, erkeklerde ise 84,5 olarak kayıtlara geçti.

Ortaöğretimdeki öğrencilerin yüzde 32'si mesleki eğitimde
Raporda, ortaöğretim kademesinde eğitim öğretime devam eden 5 milyon 649 bin 594 öğrencinin 1 milyon 793 bin 391'inin (yüzde 32'si) mesleki ve teknik eğitim aldığı ifade edildi.

Milli Eğitim Bakanlığınca 9'uncu sınıflardan başlayarak 2020-2021'de kademeli uygulanacak yeni ortaöğretim tasarımıyla belirlenen finansal matematik, yapay zeka gibi derslerle çocukların geleceğe daha iyi hazırlanmaları ve daha rekabetçi olmalarının amaçlandığına işaret edilen raporda, sanat ve teknoloji ağırlıklı dersler grubunun da öğrencilerin sanat zevkini ve yaratıcılığını geliştirmeyi hedeflediği belirtildi.

"Yeni ortaöğretim tasarımının getirdiği köklü reformun aşağıdan yukarıya yani erken çocukluktan liseye doğru başlaması çok daha sıhhatlidir." ifadeleri kullanılan raporda, MEB'in eğitim fakültelerinin yeniden yapılandırılması, eğitimin yönetimi, öğretmenlerin ek ders gelirlerinin düzenlenmesi, öğretmen niteliklerinin geliştirilmesi gibi alanlarda bu tasarım doğrultusunda somut adımlar atmasının muhtemel olduğu kaydedildi.

"Tüm lise türlerinin bir bütünlük içerisinde tasarlanması önemli"
Raporda, ayrıca şu değerlendirmede bulunuldu: 

"Yeni ortaöğretim tasarımı, meslek ve imam hatip okullarını doğrudan etkileyeceğinden süreç içerisinde tüm lise türlerinin bir bütünlük içerisinde tasarlanması önemlidir. Çünkü meslek liseleri ile imam hatip liselerinde göreli olarak ders türü ve saatleri fazla olduğundan özel ve Anadolu liselerinde yeni ortaöğretim tasarımının uygulamaya başlanmasıyla bu okullara talep ve öğrenci sayıları hızla azalabilir. Meslek ve imam hatip okullarının eğitim programlarının da sadeleştirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır."

Raporda, 2013'te 41 bin olan uluslararası öğrenci sayısının 2018-2019 eğitim öğretim yılında 154 bin 446'ya ulaşarak son 5 senede yaklaşık dört kat arttığına işaret edildi.

Raporun "eğitim" bölümünde ayrıca "2023 Eğitim Vizyonu" kapsamında bir yıllık sürede yapılan çalışmalar, Liselere Geçiş Sınavı (LGS), Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), temel eğitimde Suriyeli çocuklar ile PISA 2018 sonuçlarına ilişkin değerlendirmeler de yer aldı.

Sosyal politikalar 
SETA raporunun "sosyal politikalar" bölümünde ise 2019'da Türkiye'de aile, özel gereksinimli bireyler, yoksulluk ve sosyal yardımlar, yaşlılık, istihdam ve sosyal yardıma yönelik önleyici ve geliştirici politikalara devam edildiği belirtildi.

TÜİK verilerine göre, kadınların bir önceki yılda yüzde 29 olan istihdam oranının 2019'da yüzde 38'e yükseldiği anımsatılan raporda, bu durumun artarak devam etmesi açısından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı öncülüğünde "sigortalı anneler işe, çocuklar kreşe" sloganıyla yürütülen Kurumsal Çocuk Bakımı Projesi gibi uygulamaların devamlılığının önemine dikkat çekildi.

Özel gereksinimli bireyler için yürütülen sosyal politika çalışmalarına ilişkin bilgilerin yer aldığı rapordaki verilere göre, 2019'da 62,1 milyar lira olan sosyal yardım harcamaları için ayrılan kaynak 2020 bütçesinde 69,5 milyar liraya yükseldi. 65 yaş üstü yaşlılar, bakıma ihtiyaç duyan özel gereksinimliler ve bu bireylerin yakınlarına verilen aylıklar için 2019'da 9,9 milyar lira kaynak ayrılırken, bu miktar 2020 için 11,6 milyar lira oldu.

Raporda, sosyal yardımdan faydalanan kişilerden çalışma engeli bulunmayanların istihdama yöneltilmesi, sosyal yardım alan vatandaşların istihdam, sağlık, eğitim gibi kamu hizmetlerine ulaşımlarının artırılması konusunda yürütülen çalışmaların önemi vurgulandı.

Aktif yaşlanma politikaları kapsamında önem taşıyan, şu an 60 yaş ve üstü kişilere 8 üniversitede kapılarını açan "Tazelenme Üniversiteleri"nin tüm üniversitelerde yaygınlaştırılmasının hedeflendiği ifade edilen raporda, istihdam oranları, gençler ve 2019 İnsani Gelişim Raporu'na ilişkin kapsamlı bilgilere de yer verildi.