E-ticarette haksız ticari uygulamaların önlenmesine yönelik düzenleme yapıldı

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların geç ödeme yapma, satıcıların alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlama, belirli bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlama, satıcılara herhangi bir hizmet vermeden ücret talep etme, kendi ürünlerini haksız bir şekilde sıralamada ön plana çıkarma, veri taşınabilirliğini zorlaştırma gibi haksız ve adil olmayan uygulamaları engellenecek.

Ticaret Bakanlığının Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı.

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da değişiklik yapılırken, yönetmelik, yılbaşında yürürlüğe girecek Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlandı.

Yönetmelikle etkin ve adil rekabet ortamının tesis edilmesini ve elektronik ticaretin gelişiminin sağlanmasını teminen, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların faaliyet ve denetimleriyle bunlar arasındaki ticari ilişkiler düzenlendi.

Fikri mülkiyet hakkına koruma

Konuya ilişkin Bakanlıktan edinilen bilgilere göre, düzenlemeyle, elektronik ticaret pazaryerlerinde faaliyet gösteren satıcıların haksız uygulamalara maruz kalmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

Buna göre, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar pazaryerlerinde karşılaşılabilecek hukuka aykırı içeriklere ilişkin daha aktif rol üstlenecekler, hukuka aykırı içerikten haberdar olmaları halinde bu içeriği 48 saati geçmemek üzere yayımdan kaldıracak ve durumu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirecekler.

Yönetmelikle, fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlalinin önlenmesine yönelik "uyar-kaldır" usulüne yönelik düzenleme de yapıldı. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair başvurusu üzerine şikayete konu ürünü 48 saati geçmemek üzere yayımdan kaldıracak.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve satıcılar arasındaki ticari ilişkinin koşullarının şeffaf ve öngörülebilir olması ve büyük bir çoğunluğu mikro ve küçük işletmelerden oluşan pazaryerlerindeki satıcıların haklarının korunması amacıyla aracılık sözleşmelerine ilişkin de düzenleme yapıldı.

Bu kapsamda, aracılık sözleşmelerinde, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumlara, satıcılardan talep edilen bedellere ve bu bedellerin hangi durumlarda farklılaşacağına, mal veya hizmetlerin sıralanmasında ya da alıcıya tavsiye edilmesinde kullanılan parametrelere ve satıcılara yapılacak ödemelerin süresi gibi bilgilere yer verilecek.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından daha uzun süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren 15 günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacak. Bu süre, teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller ile komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması, yeni cezai şart getirilmesi, hak ve menfaat dengesinin satıcı aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğuran hallerde 30 gün olacak.

Ayrıca, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar pazaryerinde faaliyet gösteren işletmelerden açıklama talep etmeden aracılık hizmetini kısıtlayamayacak, askıya alamayacak veya sonlandırılamayacak.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların, geç ödeme yapma, satıcıların alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlama, belirli bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlama, satıcılara herhangi bir hizmet vermeden ücret talep etme, kendi ürünlerini haksız bir şekilde sıralamada ön plana çıkarma, veri taşınabilirliğini zorlaştırma gibi haksız ve adil olmayan uygulamaları engellenecek.

Dahili iletişim sistemi oluşturulacak

Hizmet sağlayıcılar, aracılık hizmeti sunduğu satıcılarla pazaryerindeki her türlü iletişimini oluşturacağı dahili iletişim sistemi üzerinden yapacak. Satıcılar, yaşadıkları sorunlara ilişkin elektronik ortamda kolay ve ücretsiz şekilde elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara başvuruda bulunabilecekler. Böylece taraflar arasındaki uyuşmazlıklar daha hızlı ve etkin bir şekilde çözülecek.

Dahili iletişim sistemi kurma yükümlülüğü, 1 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu tarihe kadar dahili iletişim sistemi üzerinden yapılması öngörülen işlemler, elektronik posta gibi teknik araçlarla yapılabilecek.

- Satıcıların ulaşılabilir olması sağlanacak

Daha güvenli ve şeffaf bir e-ticaret ortamının sağlanması ve elektronik ticaret pazaryerlerinde faaliyet gösteren satıcılar hakkında detaylı bilgiye ulaşılabilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara, söz konusu işletmelerin ticaret unvanı, işletme adı, tescilli marka adı, Merkezi Sicil Kayıt Sistemi numarası veya vergi kimlik numarası gibi tanıtıcı bilgilerini doğrulama yükümlülüğü getirildi.

Düzenleme kapsamında satıcılar, tanıtıcı bilgilerindeki değişiklikleri değişikliğin gerçekleştiği tarihi izleyen günün sonuna kadar elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara iletecek. Hizmet sağlayıcılar ise bu bilgilerin güncelliğini ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden, bunun mümkün olmaması halinde ilgilisinden temin ettiği belgeler üzerinden doğrulayacak.

Elektronik ticaret pazaryerlerine bağımlılığın azaltılması ve çoklu erişime olanak sağlanması amacıyla, satıcıların elektronik ticaret pazaryerlerindeki satışlarına ilişkin verileri bedelsiz taşıması ve bu verilerle bunlardan elde edilen işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlaması mümkün olacak. Bu düzenleme, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Belirli büyüklüğün üzerindeki elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, satıcılar tarafından satışa sunulan ürünlerin satış ve iade verileri, özellikleri, açıklamaları ve görselleri, bu ürünlere ilişkin soru, cevap ve değerlendirmeler gibi verilerin taşınabilmesi ve depolanabilmesine yönelik uygulama programlama arayüzü oluşturacak.

Reklam harcamasına düzenleme

Düzenlemeyle, hangi durumların mevzuatın uygulanması kapsamında reklam harcaması olarak kabul edileceği belirlenirken, aşırı reklam faaliyetleri nedeniyle oluşan olumsuzlukların ortadan kaldırılması amacıyla belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların reklam bütçeleri kısıtlanacak.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların maliyet altı satış ve çapraz sübvansiyon benzeri uygulamalarla piyasadaki rakiplerini dışlayıcı faaliyetlerde bulunarak sektördeki konumunu güçlendirmesinin ve bu nedenle oluşan yıkıcı rekabetin önlenmesi sağlanacak.

E-cüzdan ve kargo hizmetlerine müdahale

Satıcıların ve tüketicilerin pazaryerlerine olan bağımlılığını artıran e-cüzdan benzeri uygulamalarla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların güçlerini finansal hizmetlere taşıyarak rekabet bozucu etki yaratmalarının önüne geçmek amacıyla, bu hizmetlerin pazaryerinde çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya aynı ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce verilmesi engellenecek.

Çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların pazaryerindeki yoğunlaşmaya bağlı olarak elde ettikleri gücü kargo ve lojistik sektörüne taşıyarak rekabet sorunları yaratmaması adına, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazaryerlerindeki satışlar, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışları ve elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacağına ilişkin de düzenleme yapıldı.

7 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla e-cüzdan ve kargoculuk faaliyeti yürüten çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların ilgili yükümlülüklere 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlaması gerekiyor.

Lisanslandırma uygulaması

Pazara yeni giren işletmelerin eşit şartlar altında rekabet edebilmesine imkan sağlayabilmek, belli büyüklükteki işletmelerin serbest piyasa koşullarını bozucu şekilde faaliyet göstermesini engellemek ve e-ticaret sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri kamunun gözetim ve denetimi altına almak amacıyla belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara lisans alma ve bu lisansı yenileme yükümlülüğü getirildi.

Belirlenen eşiklerin altında kalan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların lisans uygulamasından muaf tutulmasıyla piyasadaki rekabet koşullarının iyileştirilmesine, elektronik ticaretin dengeli ve sağlıklı şekilde büyüme ve gelişmesine katkıda bulunulması amaçlandı.

Lisans alma ve yenileme başvurularına ilişkin yükümlülük, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, başvurularını Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi üzerinden Ticaret Bakanlığına yapacak.

Yönetmelik, belirtilen hükümleri hariç 1 Ocak 2023'den itibaren yürürlüğe girecek.