Türkiye, üç yılı aşkın süredir yürürlükte olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemini sona erdirme aşamasına geldiği belirtiliyor.
MERKEZ BANKASI RAPORLARI NE DİYOR?
Merkez Bankası raporları ve bütçe verileri üzerinden yapılan hesaplamalara göre, uygulamanın Türkiye’ye toplam maliyeti yaklaşık 60 milyar dolar. Bu rakam, yakın ekonomik tarihin en pahalı düzenleyici önlemlerinden biri olarak öne çıkıyor.
2021’in sonlarında devreye alınan KKM, döviz kuru dalgalanmalarına karşı TL mevduat sahiplerini korumayı amaçlıyordu. Sistem, 2022’de 140 milyar dolar büyüklüğe ulaşarak zirve yaptı. Ancak son bir yılda kademeli çıkış süreciyle bu rakam 11,8 milyar dolara kadar geriledi. Toplam mevduatlar içindeki payı ise %26,2’den %2’ye düştü.
LİRANIN SERT DEĞER KAYBI
KKM’nin yürürlükte olduğu dönemde Türk lirası, dolar karşısında üst üste ağır kayıplar yaşadı:
2021: %44
2022: %29
2023: %37
2024: %16
Bu kayıplar, Hazine’nin üstlendiği kur farkı ödemelerini astronomik seviyelere çıkardı.
EKONOMİSTLER KARŞI ÇIKIYORDU
Ekonomi çevrelerinin şiddetle karşı çıktığı KKM, tüm eleştirilere rağmen uzun süre uygulanmaya devam etti. Ekonomistlerden bazıları şu yorumlarda bulunmuştu:
Dr. Mahfi Eğilmez: “KKM, döviz talebini azaltmadı, sadece öteledi. Kamu maliyesi üzerinde devasa bir yük oluşturdu ve yapısal reformların yerine konuldu. Bu, kalıcı güven inşasını engelledi.”
Prof. Dr. Emre Alkin: “Bu bir pansuman politikasıydı. Kısa vadede kuru frenledi ama orta-uzun vadede Hazine ve Merkez Bankası’nı zayıflattı. 60 milyar dolarlık maliyet, başka yatırımlara aktarılsaydı çok daha fazla katma değer yaratılabilirdi.”
Prof. Dr. Hakan Kara: “KKM, para politikasının etkisizleşmesine yol açtı. Faiz kararlarının piyasa üzerindeki gücünü azalttı ve risk primini düşürmek yerine yükseltti.”
Esen Çağlar: “Sistemin en büyük sorunu, adil olmayan gelir dağılımı yaratmasıydı. Kur farkı ödemelerinden büyük mevduat sahipleri orantısız şekilde yararlandı.”
Uğur Gürses: “KKM, dövize endeksli bir TL ürünüydü. TL’yi güçlendirmesi beklenirken, aslında TL’den çıkışı hızlandırabilecek beklentileri pekiştirdi.”
Gelinen noktada, Reuters'in TCMB raporları ve bütçe verileri üzerinden yaptığı hesaplamalara göre sistemin Türkiye’ye faturası 60 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
KKM HESAPLARINDAKİ MİKTAR 477 MİLYARA DÜŞTÜ
KKM hesapları geçen hafta 11.6 milyar lira azalarak 477 milyar 586 milyon liraya düştü. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 2.04’ü oldu. Fotoğraf: Ekonomim
