Mevlana Celaleddin-i Rûmi Hazretlerinin 752. Vuslat Yıldönümü münasebetiyle Konya’da 07-17 Aralık 2022 tarihleri arasında Uluslararası Anma Törenleri (Şeb-i Arûs) gerçekleştiriliyor. Şeb-i Arus, modern etkinlik biçimiyle ilk defa 1937 yılında kutlanırken bu yıl 89.'su gerçekleştirilecek törenlerin tarihine geçen ilginç ayrıntılar da dikkat çekiyor. Özellikle ihtilal zamanı törene katıldığı için dönemin Başbakanı Süleyman Demirel ve bazı siyasetçilerin soruşturma geçirmesi dikkat çekiyor.
FERDİ OLARAK BAŞLADI, ULUSLARARASI OLDU
Cumhuriyet Döneminde ferdî girişimlerle başlayan anmalar, ilerleyen yıllarda Konya dışından, özellikle İstanbul’dan, Mevlâna âşıklarının da faaliyetlerin içinde yer almasıyla ulusal boyutlu anma törenlerine dönüşmüş. Zamanla uluslararası katılımların başlaması üzerine de Konya mahallî yönetimleri meseleye dâhil olmuş, böylelikle de ihtifaller daha profesyonelce ve kapsamlı olarak uluslararası bir boyuta ulaştı.
Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel ve bazı siyasetçilerin soruşturma geçirmesi dikkat çekiyor.
Hazret-i Mevlâna’yı anma törenlerine gösterilen ilgi özellikle 2000’li yıllarda arttı. 1940’lı yıllardan itibaren Mevlâna’yı anma törenleri Alâeddin Tepesi’ndeki eski Halkevi binasında bir avuç kişinin izlediği mütevazı toplantılarla yapılırken, 2000’li yıllarda uluslararası bir faaliyete dönüştü. 2000 yılından itibaren Konya Valiliği, Konya Büyükşehir Belediyesi ve Selçuk Üniversitesi ortaklığı ile yapılan törenler, günümüzde Necmettin Erbakan Üniversitesi, KTO Karatay Üniversitesi, Mevlâna Üniversitesi ve diğer kuruluşlarca da destekleniyor.
2007 yılı UNESCO tarafından yeniden “Mevlâna Yılı” olarak ilan edildikten sonra, Mevlâna ve Mevlevilik kültürüne gösterilen ilgi gerek yurt içinde gerekse yurt dışında oldukça arttı. Bu süreçte Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde diğer resmî ve özel kuruluşlar Mevlâna’nın, başta Mesnevi’si olmak üzere bütün eserlerinin baskısını gerçekleştirildi. İşte törenlerden bazı ilkler ve tarihe geçen olaylar…
İLK ANMA TÖRENİ 1937’DE YAPILDI
1937: Şeb-i Arus, modern etkinlik biçimiyle ilk defa 1937 yılında kutlandı.
1942: Düzenli bir anma programı ilk kez bu yıl yapılır. 17 Aralık günü Halkevinde gerçekleştirilen bir programla 669. Vuslat Yıldönümünde Mevlâna anılır.
1947: Bu yılda ise ne yazık ki Konya’da tören yapılmaz. Mevlânâ’yı anmak ve anlatmak bu kez Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesine düşer
1950: İktidara gelen Demokrat Parti, Mevlâna’yı anma törenlerine ayrı bir ehemmiyet verir. 17 Aralık Pazar günü yapılacak olan ihtifal için İçişleri Bakanı Rüknettin Nasuhioğlu, Konya Milletvekili Ömer Rıza Doğrul ile 16 Aralık 1950 Cumartesi günü Konya’ya gelir. Aynı gazete haberinde bir gün sonra da Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri’nin Konya’da olacağı belirtilir.
1951; Halkevlerinin 8 Ağustos 1951’de kapatılması üzerine 678. Vuslat Yıldönümü anma programını Türk Milliyetçiler Derneği düzenler.
ANMA TÖRENLERİ POTA ALTINA GİRİYOR
1952 Mevlâna’yı dünya çapındaki programlarla anabilmek ve Konya turizmini canlandırmak için “Konya ve Çevresi Turizm Kongresi” tertip edilir. 29 Haziran 1952 Pazar günü Sultan Selim Camii’nde Mevlâna’nın ruhu için Sadettin Kaynak, Abdurrahman Hendekli, Ankara Radyosu sanatkârlarından Sadi Hoşses ve Hafız Yeral’in katılacağı bir mevlit tertip edilir. Mevlâna’yı anma töreni de 3 Ağustos 1952 Pazar günü Belediye Halk Sineması’nda yapılır.
1954: 681. Vuslat Yıldönümü törenleri İstanbul başta olmak üzere ülkenin muhtelif yerlerinde yapılır. Konya’daki törenler, 16 Aralık 1954 Perşembe günü Şahin Sineması’nda başlayıp, iki gün devam eder. Mevlâna İhtifali Tertip Komitesi tarafından düzenlenen bu yılki ihtifalde Dergâh içerisinde de bir ayin-i şerif icra edilir. Dergâh’ta ilk defa icra edilen bu ayin bir belgesel olarak filme de aldırılır.
1957: PTT piyasaya bir seri Mevlâna pulu çıkararak anmalar içinde yer alır.
1960: Bu yıl 687. Vuslat Yıldönümü anmaları, Konya Turizm Derneğinin hazırladığı programlarla ilk kez Beden Terbiyesi Spor Sitesi içerisindeki Kapalı Spor Salonu’nda yapılır.
VUSLAT TÖRENLERİNİN TARİHİ DEĞİŞİYOR
1965: Vuslat törenleri Eylül ayına alınır. Mevlâna’nın doğum gününün bu ayda olmasının yanı sıra, hava şartları ve aşırı ilgi bu kararın gerekçesidir. İhtifal, 18-30 Eylül tarihlerinde gerçekleşir. Törenlere Başbakan Süleyman Demirel ve Cumhuriyet Senatosu Başkanı İbrahim Şevki Atasagun da iştirak eder.
1966: Vuslat törenleri, 3-17 Aralık tarihlerinde sabah ve akşam olmak üzere on dokuz programla yapılır. Emekli Tümgeneral Fahrettin Yakal savcılığa başvurarak, laiklik ilkelerine ve Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Mevlâna Türbesi’nde yapılan ayine katıldıkları için Başbakan Demirel ile bazı senatör ve milletvekilleri hakkında kanuni işlem yapılmasını ister.
1967: Törenleri 10 binden fazlası yabancı olmak üzere 30 bin ziyaretçi takip etmiştir.
1973: UNESCO tarafından Mevlâna Yılı olarak kabul edilen bu yılın 1-17 Aralık tarihlerinde gündüz ve gece toplamda yirmi bir program yapılır.
MEVLANA KÜLTÜR MERKEZİ 2004’TE AÇILDI
1987: 1960’dan bu yana Konya Turizm Derneği tarafından düzenlenen programlar bu yıl ilk defa Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından üstlenilir. 714. Vuslat törenleri ise, 12-17 Aralık tarihleri arasında gündüz ve gece toplamda sekiz program olarak gerçekleşir. Şeb-i Arus programına Başbakan Turgut Özal da katılır.
1991: Konya Valiliği, Büyükşehir Belediyesi ve Selçuk Üniversitesi ortaklığında gerçekleşir. Törenlere Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile Başbakan Süleyman Demirel de katılır.
1992: Mevlâna Kültür Merkezi’nin temelinin atılacağı gazetelerde duyurulsa da Başbakan Süleyman Demirel’in Konya programını iptal etmesi sebep gösterilerek temel atılamaz.
1993: Şeb-i Arus’a Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de katılır.
1980’li yılların başında gündeme gelen ihtifallerin “pota altı”ndan kurtarılıp, bir kültür merkezinde yapılması gerekliliği ile bir çalışma başlatılır. 26 Şubat 1987’de kararı alınan Mevlâna Kültür Merkezi’nin yapılıp hizmete açılması on yedi yıl sürer. 59. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti zamanında inşaatı bitirilen Mevlâna Kültür Merkezi, dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı bir törenle Aralık 2004’te açıldı.
Hayatını “Hamdım, piştim, yandım” sözleri ile özetleyen Hazreti Mevlânâ Celâleddin-i Rûmi’yi anma törenleri son yıllarda daha bakanlık ve belediye işbirliği ile daha profesyonel bir şekilde yapılıyor ve Hz. Pir’in mesajları Konya’dan dünyaya yayılmaya devam ediyor.
