Anadolu'dan çalınan kültür varlıklarımız bir bir vatanına dönüyor

Anadolu'dan özellikle iç karışıklık ve savaş dönemlerinde çalınan, yasa dışı yollarla çıkarılan binlerce yıllık tarihi eserler yeniden vatanına dönüyor. Son yallarda bazı ülkeler gönüllü olarak bu eserleri vermeye başladı.

ADANA ULU CAMİNİN ÇİNİSİ İNGİLTERE'DE ÇIKTI

İngiltere'de faaliyet gösteren Hannam’s Actioneer isimli bir müzayede evi tarafından 20 Ağustos 2024 tarihinde düzenlenen "'Fine Antiquties & Oriental Works of Art Auction" başlıklı mezatta Adana Ulu Camii'nden 2003 yılında çalındığı bilinen çini karo tespit edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İçişleri ve Dışişleri Bakanlıklarının koordinasyonunda yapılan girişimler neticesinde eser müzayededen çekilmiş ve çiniyi elinde bulunduran kişi eseri ülkemize iade etmeyi kabul ettiler.

Adana Seyhan Ulu Camii’nden çalınan 16. yüzyıla ait altı köşeli, her kenarı 10,50 cm olan İznik çini karo, müzayede kataloğunun detaylı incelenmesiyle tespit edilmişti. Bu tespitte, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinden sağlanan bilgi ve belgeler ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü uzmanlarının detaylı çalışmaları belirleyici oldu.

Eser, Türkiye'ye getirilerek Ankara Etnografya Müzesi’nde muhafaza altına alındı.

AMERİKA'DAKİ DEĞER BİÇİLEMEYEN ESER

Amerika Birleşik Devletleri’nin Güney Carolina Eyaleti’ndeki Columbia Şehri’nde yer alan McKissick Müzesi tarafından Yine Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile iletişime geçildi. Hellenistik Dönem özellikleri gösteren, Anadolu kökenli bir ostothek’in müzelerinde bulunduğu bildirildi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü uzmanlarının ostothekin Anadolu kökenli olduğunu teyit etmesi üzerine, Bakanlıkça eserin iadesi talep edildi.

ANADOLUDA KULLANILIYORDU

Antik çağda ağırlıklı olarak Anadolu’da kullanılan ostothekler ölülerin kemiklerinin veya yakıldıktan sonra küllerinin konulduğu, bazıları çocuk mezarı olarak kullanılan, bazı örneklerinde özel bölmeler bulunan küçük lahitler olarak biliniyor.

İadesi sağlanan kapaklı ostothek sert bir kireçtaşından yontulmuş. Kapağı 35x32x8 cm ebatlarında. Kapağın dört akroterli köşelerinde kırıklar ve eksikler mevcut. Stil itibariyle Hellenistik Dönem özellikleri gösteren Ostothek’in tekne kısmı ise 35x31x16 cm. ebatlarında. Dip kısmında küçük bir delik bulunan ostothek, gövdesinin genel biçimi, kapağı, süslemeleri ve üzerinde bulunan pigment kalıntıları itibariyle Batı Anadolu özellikleri göstermekte. Kemik kalıntıları üzerinde yapılan incelemeler sonucunda kalıntıların cinsiyeti belirlenemeyen yetişkin bir bireye ait olduğu anlaşıldı.

Kuzey Carolina Eyaleti Doğal ve Kültürel Varlıklar Bakanlığı’na bağlı Denizcilik Müzesi Vaşington Büyükelçiliğimiz ile temasa geçerek Türkiye kökenli Bizans dönemine tarihli çömleği Türkiye’ye gönüllü olarak iade etmek istediklerini ilettiler. Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla Türkiye’ye getirilen çömlek Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü’nde muhafaza altına alındı.

Bizans dönemine tarihli çömlek, kiremit renk astarlı olup çift ip delikli kulpa sahip. Düz ağız kenarlı, dibe doğru içe profil yapan silindirik gövdeli ve yuvarlak diplidir. Yüzeyde denizsel atıklardan oluşan patina bulunuyor.

YASA DIŞI YOLLARLA ÇIKARILAN ESERLER

Kanada, Ottava'da yaşayan bir kişi babasından miras kaldığını ifade ettiği Anadolu kökenli eserleri ülkemize iade etmek istediğini bildirildi.

Ottava Büyükelçiliğince teslim alınan ve diplomatik kargo yoluyla Türkiye’ye getirilen kültür varlıklarımız Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğünde muhafaza altına alındı.

Bu eserler 6 testi, 2 kandil, 2 pişmiş toprak kap ve 1 pazubentten oluşmakta.