Konya ile Aksaray arasındaki kuş cenneti göl, çöl oldu! Eşmekaya Sazlığından geriye türküsü kaldı

Konya merkezinin yaklaşık 100 kilometre kuzeydoğusunda yer alan ve bir dönem türkülere ilham veren doğal zenginliklerden biri olan Eşmekaya Sazlığı'nın eski yerinde artık sadece yeller esiyor. İç Anadolu’nun kurak ikliminde yüzlerce göçmen kuş türüne ev sahipliği yapan bu eşsiz gölet, tarımsal sulama için yer altı suyunun hoyratça kullanılması ve etkisiz su yönetimi politikaları nedeniyle tamamen kurudu. Ekolojik felakete kurban giden doğa harikası gölden geriye ise yalnızca türkülere yansıyan şu sözler kaldı:

“Eşmekaya’nın Kavakları, Yel Vurdukça Denizleri Dalgalı...”

Konya ve Aksaray illerinin ortak sınırında yer alan Tuz Gölü Havzası, tarımsal sulama amacıyla aşırı kullanılan yer altı suyu nedeniyle ekolojik dengesini hızla kaybediyor. Havzanın güneyinde bulunan ve biyolojik çeşitlilik açısından kritik öneme sahip olan Eşmekaya Sazlığı, kurumadan önce su kalitesi yüksek bir tatlısu gölü olarak dikkat çekiyordu.

Aksaray–Konya Otoyolu’nun 99. kilometresinde, Eşmekaya ilçesi sınırlarında yer alan Eşmekaya Sazlığı, kuraklık ve su kaynaklarının azalması nedeniyle tamamen kurudu. Bir zamanlar çevresindeki çok sayıda pınarla beslenen ve tatlısu gölü olarak bölgeye hayat veren sazlık, yıllar boyunca hem kuş türlerine hem de tarım alanlarına can suyu olmuştu.

EŞMEKAYA SAZLIĞI DSİ TARAFINDAN KURTARILMAYA ÇALIŞILDI

Adeta çöl ortasında bir vaha olan Eşmekaya Sazlığı’nı kurtarmaya yönelik ilk ciddi adım 1995 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından atıldı. DSİ, sazlığın sulama amaçlı baraj gölüne dönüştürülmesi için çalışmalar başlattı. Ancak bu proje, hem hukuki zeminden yoksun olması hem de bölgedeki yer altı su seviyesinin hızla düşmesi nedeniyle yarım kaldı. Böylece, İç Anadolu’nun bu nadide sulak alanı, korunamadan yok olma sürecine girdi.

2000’li yılların başından itibaren büyük ölçüde tahrip olan Eşmekaya Sazlığı, artık sadece anılarda yaşıyor. BBN Haber ekibi, bir zamanlar türkülere konu olan bu doğa harikasının bulunduğu alanı yerinde görüntüledi. Türkü yazarı Adnan Türközü’nün “kavak ağaçları” ve “yel vurdukça dalgalanan denizleri”yle anlattığı Eşmekaya Sazlığından bugün geriye sadece rüzgarın savurduğu kuru toprak kaldı. Bir zamanlar doğal yaşamla iç içe olan bu sulak alan, şimdi tamamen sessizliğe bürünmüş durumda.

İşte Adnan Törözü'nün sözlerini yazdığı Eşmekaya'nın Kavakları türküsünün sözleri:

(Yâr Yâr Ey) Eşmekaya'nın Kavakları
(Yâr Ey Ey) Yel Vurdukça Denizleri Dalgalı
(Amman Amman Ey Yâr Yarey)
Bugün Efelerin Başı Belâlı (Yâr Yârey Ey)

Beyleri Beyleri Eşmegaya Beyleri Amman Amman Ey
Benleri Aklıma Düştükçe
Şaşırırım Evleri Yâr Senin İçin

(Yâr Yâr Ey) Aşağıdan Gelir De Bir Bölük Atlı Yar
(Yâr Ey Ey) Verin Benim Martinimi Benim De Benim Bir Atlı (Amman Amman Ey Yâr Yarey)
Şu Gızın Yanağı Da Şekerden Baldan Tatlı (Yâr Yârey Ey)

Beyleri Beyleri Eşmegaya Beyleri Amman Amman Ey
Benleri Aklıma Düştükçe
Şaşırırım Evleri Yâr Senin İçin