Tüketici yorumlarında manipülasyona 30 milyon TL ceza

Ticaret Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu, 14 Şubat'ta gerçekleştirilen 354 sayılı toplantısında ele alınan 205 dosyanın 183’ünün mevzuata aykırı olduğunu belirledi. Kurul, bir dosya için ise tedbiren durdurma kararı aldı.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, mevzuata aykırı bulunan 183 dosyada durdurma cezası ile birlikte toplamda 30,2 milyon TL idari para cezası verildiği bildirildi. Ayrıca, 37 dosyada tüketici mağduriyetlerini önlemek amacıyla erişim engeli uygulanmasına karar verildiği kaydedildi.

TÜKETİCİ YORUMLARINDA MANİPÜLASYON TESPİTİ

Toplantıda, tüketicilerin satın aldıkları ürün ve hizmetler hakkında deneyimlerini paylaştığı yorum ve derecelendirme sistemleri ele alındı. İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde büyük önem taşıyan bu değerlendirmelerin manipüle edilmesi, sahte ve aldatıcı yorumlara yer verilmesi gibi durumların önüne geçmek için işletmelere doğrulama yükümlülüğü getirildi.

Kurul tarafından yapılan bir incelemede, bir firmanın "Tesis Yorumları" başlığı altında yayımladığı değerlendirmelerin, ilgili hizmeti satın alan kişiler tarafından yapıldığının doğrulanmadığı tespit edildi. Yorumların Google sistemlerinden alınarak yayınlandığı ve hizmeti gerçekten kullanıp kullanmadığı kanıtlanamayan kişilerin yorum yaptığı belirlendi. Bu nedenle, doğrulama yapılmadan yayımlanan yorumların haksız ticari uygulama olarak değerlendirilerek firmaya idari para cezası kesildi.

KARANLIK TİCARİ TASARIMLARA YAPTIRIM

Kurul, tüketicilerin kararlarını manipüle eden 'karanlık ticari tasarımlar' konusuna da dikkat çekti. Özellikle abonelik iptallerinde, tüketicilerin iradesini olumsuz etkileyen kullanıcı ara yüzleriyle yanıltıcı işlemler yapıldığı tespit edildi. Bu doğrultuda, ilgili firmalara durdurma cezası verilerek idari yaptırımlar uygulandı.

Reklam Kurulu, tüketicileri yanıltan ve mağdur eden reklam ve ticari uygulamalara karşı denetimlerini sürdüreceğini belirtti.

Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu, 14 Şubat 2025 tarihinde gerçekleştirdiği 354 sayılı toplantısında karara bağladığı 205 adet dosyadan 183’ü mevzuata aykırı bulunmuş olup 1 adet dosya hakkında tedbiren durdurma kararı vermiştir. Mevzuata aykırı bulunan 183 dosya hakkında durdurma cezası ile birlikte toplamda 30,2 milyon TL idari para cezası uygulanmasına, ayrıca aykırı bulunan dosyalardan 37 adedinde tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi için erişim engeli idari tedbirinin uygulanmasına karar verilmiştir.

Tüketicilerin ekonomik tercih ve menfaatlerini etkileyen reklam ve ticari uygulamaların ele alındığı toplantıda tüketicilerin ekonomik davranış biçimlerini etkileyecek tüketici yorumları, internet sitesi tasarımları ve finansal reklamlara ilişkin konular öne çıkmıştır. Bu kapsamda;

KAYNAĞI DOĞRULANMAMIŞ TÜKETİCİ YORUMLARINA İNCELEME

Tüketicilerin satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak tecrübelerini yansıttıkları yorum ve derecelendirme uygulamaları, özellikle bu alanlara ulaşmanın kolay olduğu internet üzerinden gerçekleştirilen alışverişlerde, diğer tüketicilerin tercihlerini ve satın alma kararlarını etkileyen en önemli kriterlerden biri durumuna gelmiştir. Bu çerçevede, internet sitelerinde var olan yorum ve derecelendirme uygulamalarının manipüle edilmesi ile yorum alanlarında sahte ve aldatıcı veya doğruluğu kanıtlanamayacak yorumlara yer verilmesinin önüne geçilmesi amacıyla, yayınlanan yorumların ve derecelendirme uygulamalarının o mal veya hizmeti satın alan tüketiciler tarafından yapılması yönünde ticari uygulamada bulunanlara doğrulama yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu kapsamda Reklam Kurulunca gündeme alınan bir incelemede; firmanın “Tesis Yorumları" başlığı altında yer verdiği yorum ve puanlamaların, ilgili mal veya hizmeti satın alanlar tarafından yapıldığına ilişkin doğrulama yapma yükümlülüğü yerine getirilmeden "Google" sistemleri üzerinden edinilen yorumlar temel alınarak yayınlandığı tespit edilmiştir. Bu durumda, Google sistemi üzerinden tesiste konaklamamış veya bu tesislerden herhangi bir hizmet almayan kullanıcıların da yorum yapabilmesi ve tesisten hizmet aldığını iddia eden kullanıcıların ise bu hizmetleri aldığının kanıtlanamaması nedeni ile doğrulama ve ispat yükümlülüğünün karşılanmasının mümkün olmaması nedeniyle, Google, blog sayfaları vb. nitelikte salt kullanıcıların deneyimlerini yansıttıkları platformalar üzerinden yayınlanan yorumların, mal ve hizmet satışında bulunan internet sitelerinde, konuya ilişkin uyarılara yer verilip verilmemesine bakılmaksızın, yayınlanmasının bir haksız ticari uygulama olduğu değerlendirilerek, durdurma cezasının yanı sıra idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.

“KARANLIK TİCARİ TASARIMLAR”A İLİŞKİN DENETİMLER DEVAM EDİYOR

Karanlık ticari tasarımlar, çoğunlukla çevrimiçi kullanıcı ara yüzlerinde bulunan ve tüketicilerin rasyonel karar almalarını engelleyecek biçimde mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozacak seçimler yapmaya yönlendiren uygulamalar olarak tanımlanmaktadır.
Bilindiği üzere, Reklam Kurulu tarafından resen başlatılan incelemeler doğrultusunda karanlık ticari tasarımlar kullanarak tüketicileri yanıltan firmalar hakkında idari yaptırımlar uygulanmaktadır. Kurul’un bu ayki toplantısında da abonelik hizmetleri kapsamında iptal hakkının kullanımı konusunda, tüketicilerin iradesini olumsuz yönde etkileyecek biçimde hazırlanan ara yüz tasarımlarının kullanılması suretiyle tüketicileri yanılttığı tespit edilen firmalar hakkında durdurma cezasının yanı sıra, idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.

Finansal hizmetlere ilişkin reklamlarda müşteri olmayan tüketicilere “özel” olarak sunulduğu izlenimi oluşturan kampanyalara yaptırım uygulandı

Reklam Kurulu, finansal tüketici işlemlerine ilişkin olarak bankalar nezdinde yaptığı denetimlerde tüketicilere sunulan finansal hizmet kampanyalarında, ana vaadin istisnalarına ilişkin tüketicilerin bilgilendirilmediği ve genel bir kampanya olmasına karşın müşteri olmayan tüketicilere “özel” olarak sunuluyormuş izlenimi oluşturulduğu tespit edilen yanıltıcı reklamlar hakkında durdurma cezasının yanı sıra idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir."