Kuraklığın uzun sürdüğü bölgelerde bulut tohumlama yöntemi gerçekleştiriliyor. Peki bu Konya için mümkün mü?
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre bulut tohumlama yani yapay yağmurlama sistemi mümkün.
Bakanlık uzmanlarına göre yağış artırma çalışmalarının ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin değerlendirilmesi gelecek için önem arz etmekte. Ekonomik olarak fayda zarar analizlerinin tarım, hidroelektrik enerji üretimi farklı sektörler için ortaya konması gerekmekte.
BULUT TOHUMLAMA
Benzer şekilde tohumlamada kullanılan gümüş iyodür gibi kimyasal maddelerin etki analizleri yapılmalı.
Örneğin; yapılan çalışmalara göre suda çözünmeyen gümüş iyodürün toprakta ve nehir yataklarında biriktiği gözlemlenmiş. Yanı sıra sosyal olarak toplumun bulut tohumlama gibi deneysel yeni teknolojileri değerlendirebilmesi için farkındalık ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı.
Dahası yerelden küresele karşılaşılabilecek hukuki sorunlara karşı da düzenlemelerin yapılması gerekliliği mevcuttur.
YAPAY YAĞIŞ
Yapay yağış çalışmalarının temelini bulut tohumlama uygulamaları oluşturmakta. Bulut Tohumlama, yağış miktarı ve türünü değiştirmek için bulutların içine başta gümüş iyodür olmak üzere çeşitli kimyasal maddeler serpiştirerek bulutlarda meydana gelen fiziksel süreçleri etkileme için kullanılan bir hava modifikasyonu yöntemi olarak ifade ediliyor.
YAPAY YAĞIŞ TÜRKİYE'DE İLK KEZ İSTANBUL'DA UYGULANDI
Yapay yağış su açığını gidermek ve su kaynaklarını artırmak amacı ile kullanılan bir yöntem. Sadece gerekli sıcaklık ve nem koşullarına sahip bulutlara uygulanabiliyor. Bu yöntem Türkiye'de ilk olarak 1990’lı yıllarda İstanbul'da denendi.
Yapay tohumlamada gümüş iyodür, amonyum nitrat, kadmiyum iyodür ve diğer higroskopik materyaller çekirdek vazifesi görmek üzere yağmur bulutuna püskürtülmekte. Bu maddelerin aynı şartlar altında oluşturacağı kristal sayısı birbirinden farklı. En etkili olanı ise gümüş iyodür olarak ifade ediliyor.
TOHUMLANACAK BULUT BULUNABİLİR Mİ?
Yağış arttırmak için yapılan herhangi bir bulut tohumlama işleminde birinci problem tohumlamaya uygun bulutun bulunması olarak dikkat çekiyor. Zira tohumlama işlemiyle bulut oluşturulmaz. Yağış arttırma çalışmalarında tohumlama için yeterli miktarda ve uygun bulut gerekmekte.
TÜRKİYE NEDEN AZ YAĞIŞ ALIYOR?
Halen Türkiye'de yaşanan yağış azlığının temelinde yatan neden; yüksek basınç sistemi etkisinde bulut oluşumunun az ve tohumlamaya uygun bulutluluğun oluşmaması olarak gösteriliyor.
Bulut tohumlama işlemindeki ikinci problem ise, yoğunlaşma çekirdeği olarak hizmet edecek olan higroskopik maddelerin, bulut içindeki en uygun yere zamanında ve doğru miktarda ulaştırılması.
Bulut tohumlama işleminden sonra yağışın nereye düşeceği kontrol edilememekte. Uygun bulutluluk durumu olsa bile, tohumlama sonucunda oluşacak yağışın hedef havzaya düşeceği belirsiz. Bununla birlikte hedeflenmeyen bölgelere fazla yağış düşebilir ve bazı olumsuzluklara sebep olabiliyor.
DOĞRU TEKNİKLE YÜKSEK FAYDA
Söz konusu olumsuzluktan etkilenen vatandaşlardan dolayı hukuki problemlerle karşılaşılabiliyor. Doğru şartlar altında, tekniğine uygun yapılan bulut tohumlama işleminin yağışı %5-20 arasında artırabileceği ileri sürülmekte. Ancak yağışın ne kadar arttığı bilimsel yöntemlerle ve kesin olarak ölçülememekte.
Sonuç olarak; bulut tohumlama yolu ile yapılan yapay yağış işlemi, yağış azlığının ve kuraklığın su kaynakları üzerindeki olumsuz etkisini gidermek amacı ile fayda/maliyet analizinin yüksek olduğu bölgelerde ve uygulanma potansiyeli olan bir hava modifikasyonu işlemidir ve sadece uygun sıcaklık ve nem koşullarına sahip bulutlara uygulanabilmekte. Yağış azlığından veya kuraklıktan kaynaklanan koşulların olumsuz etkilerini en aza indirmek için yapay yağış yöntemleri yerine diğer su kaynaklarından sulama ve enerji maksatlı barajlar için su temini yoluna gidilmesi, su tasarrufu ve kuraklığa daha dayanıklı bitki türlerine yönelmek daha ekonomik çözüm olarak gözükmekte.
Ayrıca yağmur hasadı ve yeraltı su depolama tesisleri ile yağışlı dönemde suyun depolanması diğer alternatif bir çözüm olarak görülmektedir.
KONYA İÇİN BULUT TOHUMLAMA MÜMKÜN MÜ?
İstanbul'da denenen sistemin Konya'da da uygulanması olası. Bunun ne zaman ve nasıl yapılacağına yetkililerce karar verilmesi gerekiyor.
