2008 yılında yapılan reform ile tüm kurumlar (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirildi. Ancak bu üç kurum arasında henüz bir norm birliği sağlanamaması ayrımcılığa neden oldu.
Özellikle prim şartı arasında önemli farklar bulunuyor. Farkın giderilmesi için Bağ-Kur'lıya prim indirimi gündem olmuştu. TBMM'ye düzenlemenin gelmesi beklenirken cevap bekleyen sorular var.
Prim şartları nasıl belirlenecek?
SSK'da 1999 öncesi için prim şartı 5.000 ile 5.975 gün arasında değişirken bu tarihten sonra 7 bin güne, 2008'den sonra ise kadın erkek tüm çalışanlarda 7.200 güne yükseldi. Emekli Sandığı'nda ise kadınlar 7.200 gün (20 yıl), erkekler ise 9 bin gün (25 yıl) prim ödemesi yapıyor. Bağ-Kur'lular için ise prim şartları 1999 öncesinde kadınlarda 7.200 gün erkeklerde 9 bin gün, sonrasında ise hem kadın hem erkeklerde 9 bin gün olarak uygulamada.
Farklı kurumlarda çalışan ne olacak?
Üç kurumdan ayrı ayrı çalışması olanlar için hangi kurumdan emekli olacağı son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılarak belirleniyor. Son 7 yıllık sigortalılık süresinde hangi kurum daha fazla ise yani 3.5 yıl (1.261 gün) nereden prim yatırılmış ise o kurumun şartlarında emeklilik işlemi yapılıyor. 1 Ekim 2008 sonrasında tüm çalışma hayatında fazla yatırılan primler inceleniyor.
Gündemdeki değişiklik neler getiriyor?
Sabah Gazetesinin haberine göre slk etapta 1 milyon küçük esnaf ve çiftçiyi ilgilendiren uygulamada Bağ-Kur'luların prim şartı 9 bin günden 7.200 güne inecek. Böylece 5 yıl erken emeklilik yolu açılmış olacak.
İhya yolu ne?
Daha önce Bağ-Kur'lu olarak çalışmış ancak borcunu ödemediği için primleri dondurulmuş ve borcu silinmiş olanlar eğer eksik günleri varsa ihya yolu ile bu dondurulan primleri satın alabilme imkanı olacak.
Yararlanacak olanlar kimler?
Düzenleme ilk etapta basit usulde vergilendirilen, bakkal, kasap, terzi, berber gibi 10 kişi ve altında işçi çalıştıran küçük esnafın yararlanacağı şeklinde açıklanmıştı. Bunlara çiftçi Bağ-Kur'u olanlar da katılacak. Ancak kapsam düzenleme hazırlandıktan sonra netleşecek.
Yaş şartı ne olacak?
7.200 prim gününü tamamlayanlar sigortalılık başlangıç tarihine göre belirlenen yaşı sağlıyorsa emekli olabilecek. Ancak primi dolsa da yaşı beklemek gerekecek. 01.05.2008 sonrası sigortalılığı başlayanlar için ise yine 9 bin gün şartı ve kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş ile başlayan ve 65'e kadar kademeli olarak artan emeklilik yaşının tamamlanması zorunlu.
Erken emeklilik hayal mi?
Yapılacak 1.800 günlük indirim ile Bağ-Kur'lular 7.200 gün ile emekli olabilecek. Yine kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan yaş şartının da tamamlanması gerekecek. Dolayısıyla yaş şartını tamamlamış bir Bağ-Kur'lu 5 yıl daha beklemeden ve 5 yıl fazla prim ödemeden erken emekli olabilecekler.
EYT'lilerin yararlanma imkanı olacak mı?
Yasanın kapsamı henüz net değil. Ancak kapsam belli olduktan sonra hak sahibi Bağ-Kur'luların ilk sigortalı oldukları tarih 8 Eylül 1999 öncesinde ise yani EYT'liler ise 9 bin günü beklemeden 7.200 günle emekli olacaklar. Böylece yaş şartı olmadan 5 yıl erken emekli olabilecekler.
Son 7 yıl kuralı esniyor mu?
Gelecek uygulama sadece belli bir kesimi ilgilendiren prim düşüşü olarak görülüyor. Bu yüzden farklı kurumlarda çalışması olanlar için geçerli son 7 yıldaki 3.5 yıl çalışılan kurum kuralında bir değişiklik yok.
Başvuru olacak mı?
Söz konusu düzenleme hak sahipleri ile ilgili kapsamı ve tarifi de yapacak. Bunun için bir başvuruya ihtiyaç olmayacağı görülüyor. Prim gün sayıları otomatik olarak düşeceği için 7.200 güne ulaşan için şartlar tamamlanmış olacak. Ancak emekli olabilmek için yaş şartını da tamamladıktan sonra başvuru şartı zorunlu.
