Konya'da tarım sektörü son yıllarda büyük sorunlarla boğuşuyor. Kuraklık, zirai don başta olmak üzere enflasyon baskısı üreticileri zorluyor. Kuraklığı karşı yeni çok su istemeyen ürünler deneniyor, krediler can suyu veriyor ama tarım sektöründeki gerileme sürüyor.
SORUN ÜÇ NEDENE BAĞLI
Uzmanlara göre Konya'daki tarım sektörünün sorunları üç nedene bağlı. Üretici, sanayici ve ihracatçı arasında kopan zincir, Konya tarımı için büyük bir tehlike içeriyor.
KONYA'NIN İÇİNE DÜŞTÜĞÜ KISIR DÖNGÜ
Uzmanlara göre Konya uzun yıllardır tarım potansiyeli yüksek, ancak tarımsal değer zinciri zayıflamış bir kent görünümü veriyor. Sahada yaşanan gerçekler ve rakamlar ne yazık ki bunu doğrular nitelikte.
Bir yanda tarım ürünlerinde ihracat yapma zorunluluğu, diğer yanda yüksek enflasyon, artan maliyetler, finansmana erişim zorlukları ve yüksek faiz ortamı… Bu tablo hem Konyalı üreticiyi hem sanayiciyi hem de ihracatçıyı aynı anda sıkıştırıyor. Bu sıkışma, bugün Konya tarımının içine girdiği kısır döngünün temel kaynağı olarak gösteriliyor.
ÜRETİCİ MALINI İSTEDİĞİ ÜCRETE SATAMIYOR
Uzmanlara göre üretici malını değerinde satamıyor, sanayici hammadde almaktan kaçınıyor.
Son bir kaç yıldır ürünler üzerinde derinden hissedilen dalgalanma bunun en tipik örneği olarak gösteriliyor. Ürün azdı, hava koşulları olumsuzdu, arz eksildi ve fiyatlar aşırı yükseldi. Sanayici bu fiyatlarla ihracat yapamadı dolayısıyla düzenli müşterilerle ilişkilerde çatlamalar yaşandı.
Bu yıl ise tam tersi yaşanıyor: Fiyat düşük, ama üretim maliyetleri o kadar yükseldi ki rekabet gücü kaybolduğu için fabrikalar mal almak istemiyor. Sonuç çiftçinin ürünü elinde kaldı ya da değerine satılamadı.
Yine uzmanlara göre ihracatta kaybedilen pazarların geri kazanılması yıllar alır. Fiyat oynaklığı sadece üreticiyi değil, Konya'nın ticari itibarını da zedeliyor.
KREDİLER VE FAİZLER
Yine uzmanlara göre şehirde özellikle üretim üzerine yatırımları durduran engel finansman. Bugün tarımsal üretimden gıda sanayine kadar zincirin tüm halkalarında finansman en büyük sorun olarak gösteriliyor.
UZUN VADELİ PLAN YAPAN KALMADI
Üretici yüksek faizle borçlanamıyor, üretim için gerekli sermayeyi bulamıyor. Sanayici yatırım yapamıyor, makine modernizasyonu erteleniyor. İhracatçı işletme sermayesi bulmakta zorlanıyor. Bu ortamda kimse uzun vadeli plan yapamıyor. Tarım gibi toprağa, iklime ve takvime bağlı bir sektörde bu durum sürdürülebilir değil.
TARLADA Örümcek ağı teorisi
Bu yıl para etmeyen ürünün gelecek yıl ekilmemesi tehlikesi çok yüksek. Uzmanlara göre Tarım ekonomisinde “örümcek ağı teorisi” tam olarak bunu anlatıyor: Fiyat oynaklığı üretimi bozar, üretim azalır, ardından fiyat tekrar yükselir; sonra yeniden arz patlaması gelir… ve döngü bitmez. Uzmanlar Türkiye'nin de yıllardır bu döngünün içinde kaybolmuş durumda olduğuna dikkat çekiyorlar.
Üretimin her yıl bu kadar belirsiz olması ülkeyi ithalata bağımlı hale getiriyor.
Türkiye'nin tahıl ambarı Konya'nın bu noktaya gelmiş olması uzmanlara göre düşündürücü.
KONYA TARIMI İÇİN ÇÖZÜM
Uzmanlara göre Konya tarımı için çözüm ürün bazlı finansman, navlun desteği ve tarladan fabrikaya zinciri ayakta tutan düşük maliyetli kredi modelleri olarak ifade ediliyor.
Mevcut sorunların çözümü yalnızca mevzuat düzenlemesiyle değil, aynı zamanda doğrudan sonuç üreten finansal araçlarla desteklenmesi gerektiği belirtiliyor. Türkiye’nin sektörü ayağa kaldırması için atması gereken adımların en kritik olanı, çiftçinin ürettiği ürünün işlenerek ihracata yönlendirilmesini kolaylaştıran, doğrudan etki üreten destek mekanizmalar olarak ifade ediliyor.
Üret işle ihraç et
Sonuç olarak, Konya'da tarımı ayakta tutacak anahtar üret-işle- ihraç zincirini korumak olduğunun altı çiziliyor.
