Anadolu Selçuklu döneminde devlete başşehirlik yapmış Konya o yıllarda en ihtişamlı dönemini yaşamış ve Türk-İslam tarihine adını yazdırmış nice eserlere sahip olmuştur. Aradan yüzyıllar geçmesine rağmen bugün de ayakta duran o eserler arasında Konya'nın en büyük ve en eski camisi dikkat çekmekte. Şehrin merkezine yüksekçe bir höyük olan Alaedin Tepesi üzerinde inşa edilmiş bu cami Alaeddin Cami olarak isimlendirilmiştir.
1221 yılında tamamlanarak hizmete açıldı
Caminin yapımına Selçuklu Sultanı Rükneddin Mesud'un son zamanlarında başlanılmış, Sultan Alaeddin Keykubad tarafından 1221 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır. Caminin yapımı iki aşamada gerçekleşmiştir: ilk aşama I. Mesud döneminde başlayıp onun ölümünden sonra yerine geçen II. Kılıçarslan'ın caminin avlusuna bir kümbet inşa etmesi ile son bulmuştu. Yaklaşık 26 yıl sonra I. İzzeddin Keykavus yapıyı genişletmeye başlamış; ölümü üzerine yarım kalan inşaat I. Alaeddin Keykubad'ın saltanatının ilk yıllarında tamamlanmıştır. Bu nedenle caminin 4 sultan tarafından yapıldığını söylemek daha doğru olacaktır.
Tarihi yapıda Bizans ve Roma esintisi
Alaeddin Cami, İslam mimarisi yapı tarzında inşa edilmiş, üzeri ağaç ve toprakla örtülmüştür. Yapıda Roma ve Bizans devirlerine ait kırkın üzerinde mermer sütun bulunmaktadır. Bizans ve klasik devirlere ait 41 taş mermer sütundan ibarettir.
Caminin abanoz ağacından kündekâri tekniği ile Ahlatlı Mengü Berti tarafından 1155 yılında yapılmış minberi, Anadolu Selçuklu ahşap işlemeciliğinin şaheserlerindendir. Çinilerle süslü mihrabın önünde yine çini süslü maksure kubbesi mevcuttur. Taç kapısında yapı ustası olarak Muhammed Bin Havlan el-Dımışkî’nin adı yazılıdır.
Çinilerle süslü mihrabın önünde çini süslü kubbesiyle örtülmüş bir saha mevcuttur. Mihrap ve kubbelerin çinileri kısmen sökülmüştür. Cami avlusunda Selçuklu sultanlarının mezarlarının bulunduğu türbe ile yanında I. İzzeddin Keykâvus adına yaptırılmış ve yarım kalmış ikinci bir türbe daha bulunmaktadır.
