Konya’nın Ilgın ilçesinin 23 km kuzeybatısındaki Yalburt olarak bilinen çayırlık bir alanda 1970 yılında YSE çalışmaları sırasında bir buldozer tarafından tepenin yamacı düzenlenirken tesadüfen bulunan Yalburt Su Anıtı yaklaşık 3300 yıllık tarihi ile Konya’nın en eski yapıları arasında yer alıyor.
3300 YILDIR İNSALIĞI SELAMLIYOR
Büyük Hitit kralı IV. Tuthaliya’nın Güneybatı Anadolu’ya düzenlediği seferler neticesindeki askerî zaferi kutlamak ve anısını yaşatmak için yapılmış önemli bir Hitit su anıtı Konya’nın Ilgın ilçesinde 3300 yıldır insanlığı selamlamaktadır.
1970-1975 yılları arasında Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürü Raci Temizer tarafından kazılmış ve anıt bugünkü haline restore edilen Hitit Su Anıtı; iç tarafa bakan yüzeyleri üzerinde hiyeroglif yazılar bulunan 20 kireçtaşı bloğun duvarlarının en üst sırasını oluşturduğu, 13 metreye 8 metre boyutlarında dikdörtgen şeklinde bir havuzdur. Havuzu besleyen kaynak 1970'lerde civardaki köylere yönlendirildiği için havuz artık kurudur. İçe bakan yüzeyleri Luvice bir yazıt ile işlenmiş bloklar havuzun 3 kenarını (güney, batı ve kuzey) oluşturur. 4. kenarın (doğu), zamanında benzer bloklara sahip olup olmadığı belli değildir.
Hitit İmparatorluk Dönemine (MÖ XIII. yüzyıl) ait olan su havuzu oldukça ilginç ve nadir kılan en önemli unsur da kuşkusuz toplamda yirmi iki adet olduğu söylenen hiyeroglif kitabeli bloklardan, birkaç tanesi dışında büyük çoğunluğunun iyi durumda olmasıdır. Çünkü Orta Anadolu’da Hitit İmparatorluğu içinde en uzun ve zengin hiyeroglifli yazıtlar burada ele geçmiştir.
HİTİT VE ROMA DÖNEMİNDE KULLANILDI
1992 yılında J. D. Hawkins tarafından birkaç bloğu çözümlenen yazıtlar, 1993 yılında M. Poetto ve 1995 yılında J. D. Hawkins ve F. C. Woudhuizen tarafından tam ve eksiksiz olarak okunarak yayımlanmıştır. Yazıtlı bloklarda büyük kral IV. Tuthaliya ve onun Lukka ülkelerine karşı düzenlediği askeri seferlerden bahsedilmektedir. Dolayısıyla da Hititlerin MÖ XIII. yüzyılda bölgedeki faaliyetleri hakkında oldukça önemli bilgiler verilmektedir. Elde edilen bütün bu bilgilere dayanarak Yalburt su havuzunun sadece su toplamak amacıyla yapılan basit bir havuz olmadığı, daha çok siyasi propaganda yönü ağır basan bir anıt olma özelliği taşıdığı rahatlıkla söylenebilir.
Özetle bu havuz, büyük Hitit kralı IV. Tuthaliya’nın Güneybatı Anadolu’ya düzenlediği seferler neticesindeki askerî zaferi kutlamak ve anısını yaşatmak için yapılmış önemli bir Hitit su anıtıdır. Yapılan incelemeler bu su havuzunun Hitit İmparatorluk Döneminden sonraki devirlerde de kullanıldığını göstermiştir. Mesela Roma Döneminde yapılan değişikliklerle havuz küçültülmüş, su daha derin seviyelerde toplanarak âdeta bir kuyuya dönüştürülmüştür. Buna bağlı olarak da orijinal havuz büyük bir tahribata maruz kalmıştır. Benzer şekilde Bizans Döneminde de yapılan değişiklik ve eklentilerle havuzun hem kullanım gördüğü hem de tahribata uğradığı söylenebilir. Havuzda ve yayla yerleşim alanın değişik noktalarında yapılan arkeolojik kazılarda Hitit Dönemine ait herhangi bir esere rastlanamamıştır.
