SİZ AVRUPA’DA BİR GAZ TEDARİKÇİSİ OLSANIZ NE YAPARSINIZ?
Halen bazı AB yöneticileri kısa vadede Rus doğalgazını tamamen bırakabileceklerinden ve kesinlikle Ruble ile ödeme yapılmayacağından bahsediyor!
Peki, gerçek hayatta sistem nasıl işliyor?
*****
Öncelikle hatırlatmakta fayda var;
-AB ülkelerinin çoğunda perakende gaz ithalatçılarının çok büyük bir bölümünü özel şirketler oluşturmaktadır.
-Bu şirketlerin ise büyük çoğunluğu, günümüz spot doğalgaz fiyatları dikkate alındığında, Gazprom ile gayet karlı sayılabilecek uzun vadeli anlaşmalar yapmışlardır.
-Hatta halen bu anlaşmaların bir kısmı yüksek “hub fiyatları”ndan ziyade, petrol fiyatları endeksli bir sistem üzerinden işlemektedir ve bu da (gaz fiyatlarının petrol fiyatlarına kıyasla çok daha büyük oranlarda arttığı dikkate alınırsa) ilgili şirketlere büyük avantaj sağlamaktadır.
-“Hub fiyat” üzerinden yapılan eski anlaşmalar dahi, petrol fiyatları baz alınarak yapılan anlaşmalara kıyasla daha az karlı olsa da, yine de karlıdır. Çünkü eski uzun vadeli “hub fiyat” indirgeme oranları (discount rate) daha fazladır.
-İlgili şirketler serbest piyasa mantığı ile alım ve satım süreçlerini gerçekleştirmektedir ve AB mekanizmalarının piyasalara bu bağlamda etkin bir müdahalede bulunma şansı hukuken mümkün görülmemektedir.
-Öte yandan, gaz ticaretini sürdüren şirketlerin çoğunun hem Gazprom hem de kendi ülkelerindeki alt alıcılar ile uzun vadeli anlaşmaları bulunmaktadır.
-Dolayısıyla, Gazprom’dan ilgili hacmi ithal etmediğinde, hem Gazprom’a ilgili bedeli ödemek mecburiyetinde, hem de kendilerinin ülkelerinde gaz sağladıkları alt tedarikçilerin mağduriyetlerini gidermek zorunda kalacaklardır.
-Bu mağduriyeti de politik söylemlerde bulunan temsilcilerin hiçbiri karşılamayacaktır.
-Bu fiyatlarla, kısa vadede başka kaynaklardan bırakın kar oranlarını koruyarak, zarar etmeden alternatif ticaret imkânları bulabilmek de mümkün değildir!
-Ruble ile satışlar dâhilinde de, Gazprom ile mevcut gaz satış kontratlarının çoğunda; satışlar Euro ve/veya Dolar ile yapılmak zorundadır şeklinde bağlayıcı bir madde bulunmamaktadır.
*****
Şimdi yukarıdaki hatırlatmayı da dikkate alarak, kendimizi AB’li bir özel gaz ithalatçısının yerine koyarak, mevcut politik kurguyu yorumlayalım ve soralım:
“Siz Avrupa’da Bir Gaz Tedarikçisi Olsanız Ne Yaparsınız?”
-Biz “XXX Gaz Ticaret Şirketi”nin yönetim kuruluyuz. Rusya’dan yıllık toplamda 5 milyar m3’lük gaz ithal etmek üzere Gazprom ile devam eden bir kontratımız var. Ve bu kontratın henüz dolması için daha 9 yıllık süremiz var.
-Kontratımızda bu ticaret “Euro ve/veya Dolar ile yapılmak zorundadır şeklinde bağlayıcı bir madde” yok.
-5 milyar m3’lük hacmi 9 yıllığına, 18 adet alt tedarikçiye perakende olarak satma yükümlülüğümüz var.
-Gazprom’dan tedarik etmeme durumunda, hem Gazprom’a hem de alt tedarikçilerimize ciddi tazminat ödemek zorunda kalacağız ve bu tazminatı bize kimse geri ödemeyecek!
-Kaldı ki, şimdi Gazprom’dan gaz almaktan vazgeçsek, spot piyasalardan o hacimlerde uygun fiyatlı gaz bulmak da imkânsız!
-Hacimsel anlamda gaz bulsak da, yaptığımız perakende satış kontratları dahi piyasa fiyatlarının altında kaldığı için, bütün alternatifler zararına olacak kurgulara müptela!
-Mevcut koşullarda yeni uzun vadeli kontratlar bile makul ve karlı değil! Bunun için piyasaların ateşinin sönmesi gerekli!
-Zaten (kömür dışında) mevcut enerji ticareti süreçlerine yönelik resmi bir SWAP engeli veya yaptırım da yok (sadece söylem var!).
-Mevcut gaz fiyatlarındaki yüksek seviye kar oranlarımızı da 2,5 katına çıkarmış durumda ki; bu kriz sayesinde paraya para demiyoruz.
-Gazprom şu an bizim için en yağlı ekmek kapısı durumunda!
-Ki, her şeye rağmen Gazprom sevkiyatı kesmeden, ciddi bir tedarikçi olarak sorumluluklarını yerine de getiriyor ve bizi mahcup etmiyor.
-Politik söylemlerle, özürler dileyerek, üç beş Ukraynalı aileye birkaç bin dolarlık yardımlar göndererek kamuoyu imajını düzeltmek de mümkün!
-Gazprom’un Ruble ile ödeme koşulu da ekstra ticari bir yük getirmiyor gibi!
-Zaten belki de bundan 2 yıl sonra, ilişkiler düzelirse her şey normale bile dönebilecektir. Böylesi bir senaryoda Rusya ile arasını bozan her gaz tedarikçisi zarar edecektir. Çünkü AB için açık ara en ucuz gaz tedarik opsiyonu her daim Rusya’dır!
****
İşte tam da bu durumda, XXX şirketinin yönetim kurulu üyesi olarak siz ne yapardınız?
****
Sosyal medya profilinizde Ukrayna’yı destekleyen paylaşımlarda bulunup, ticaretinize devam mı ederdiniz?
Yoksa ticareti sonlandırarak, paraya para demeyen şirketinizi kapatıp, torunlarınızı dahi borca batıracak yükümlülüklerin altından nasıl kalkacağınızı mı düşünmeye başlardınız?
