Türkiye'de şarkılar ve şarkıcılar birçok kez sansüre uğradı. Bu yasaklar genellikle siyasi, dini vb. nedenlere dayandırıldı. Türkiye'de müzik sansürü, ilk olarak 1934 yılında batılılaşma süreci nedeniyle geleneksel Türk müziğinin radyoda çalınmasının yasaklanmasıyla gerçekleşti ve bu yasak iki yıl sürdü. 1980 darbesinden sonra siyasi mesaj içeren şarkılar sansürlendi. Bu yıllarda Cem Karaca ve Selda Bağcan gibi sanatçılara tutuklama kararı çıkarıldı. 1994 yılında Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kuruldu ve ülke çapında müzik yayını da dahil bütün radyo ve televizyon hizmetleri, RTÜK tarafından denetlenmeye başladı. RTÜK, ifade özgürlüğünü kısıtladığı için birçok kez eleştirildi.
Döneme göre müzik sansürü
Tek partili dönem (1923-1950)
7. ve 8. Türkiye Hükûmeti, batılılaşma gerekçesiyle 2 Kasım 1934 tarihinden 6 Eylül 1936'ya kadar geleneksel Türk müziğinin radyoda çalınmasını yasaklamıştı.
Türk müziği yayınlarının radyodan kaldırılmasına gerekçe olarak bazı kaynaklar o tarihlerde Eyüp Musiki Derneği'nin diğer Batı müziği topluluklarının da yer aldığı bir etkinlikte Türk müziği ekibinin pespaye kıyafetler içinde bu konsere çıkılmasına Mustafa Kemal Atatürk'ün sinirlenerek "çağdaş bir ulusla böyle bir musiki icra ve sunuş anlayışının bağdaşmayacağı" düşüncesini beyan etmesi ve ardından Türk müziği yasağı kararını aldığı düşünülmekte.
Bu sansür, Sinan Çetin'in yönettiği Mutlu Ol Bu Bir Emirdir adlı 2008 yapımı kısa filmde mizahi bir dille eleştirilmişti.
70'li yıllar, 1980 darbesi ve sonrası (1970-2002)
1971 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), "siyasi rejime ters" düştüğü için Selda Bağcan'ın kendisine ekran yasağı, şarkılarına da 3 ay sansür uygulandı. Daha sonra, 12 Eylül Darbesi'nin ardından Kürtçe şarkı söylediği ve sözlerinde Nazım Hikmet'in yasaklı şiirlerine yer verdiği için üç kez tutuklanıp hapse atıldı.
1981-1984 yılları arasında şarkılarının sözleriyle ilgili suçlamalardan yaklaşık 5 ay hapis yattı.[8] Selda Bağcan'a uygulanan ekran yasağı toplam 14 yıl sürdü.
Ülkede yükselen siyasi gerilimden dolayı, Cem Karaca, genellikle sosyal adalet ve yolsuzlukla mücadele çağrısında bulunan siyasi içerikli ve sol eğilimli şarkı sözleri nedeniyle yargılanmaktan kaçınmak için 1979'da Almanya'ya kaçmak zorunda kaldı.
1980 darbesinden sonra "1 Mayıs" plağında "komünizm propagandası" yaptığı gerekçesiyle yargılandı ve hakkında tutuklama emri çıkarıldı. Bu süreçte Karaca, siyasi içerikli şarkıları nedeniyle 1987'ye kadar toplam 7 yıl boyunca ekran yasaklı kaldı.[9] Türkiye'ye dönmeyi defalarca reddetmesi, 6 Ocak 1983'te vatandaşlığının iptal edilmesiyle sonuçlandı. 1987 yılında affedildi ve Türkiye'ye döndü.
‘KUŞU KALKMAZ’ şArkısı
2000 yılında televizyon kanallarına, Sultana'nın Çerkez Kızı albümündeki "Kuşu Kalkmaz" şarkısının klibini yayınlamaları halinde bir gün uzaklaştırma talimatı verildi.[12]
AK Parti dönemi-2002 VE günümüz
2002 genel seçimlerini kazanarak iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Parti, ülkenin müzik sektörünü de etkiledi. Özellikle 2010'lu yıllardan sonra birçok müzik ve konser, dinî ya da ideolojik nedenlerle yasaklandı.
Özellikle Mayıs 2022'den sonra ülke çapında birçok konser ve festival iptal edildi. Zeytinli Rock Festivali ya da Anadolu Fest gibi ülkenin önde gelen müzik festivalleri art arda iptal edildi. Üst üste gelen yasaklama kararları; sanatçılar, muhalif partiler ve toplum tarafından eleştirilmişti.
Eylül 2010'un başlarında, çevrimiçi müzik arama motoru Grooveshark, telif hakkı ihlalleri nedeniyle Türk mahkemesi tarafından yasaklandı.
GÜLBEN ERGEN'İN PROGRAMI: bonzai
Türkiye'de müzikal çalışmalara verilmiş şu ana kadarki en pahalı ceza, 2013 yılında Gülben Ergen'in Gülben adlı programında Pau'nun "bonzaiye özendirme" nedeni ile yasaklanan roman havası türündeki "Bonzai" şarkısını çaldırdığı için Show TV'ye kestiği 120 bin liralık cezadır.
2014 yılında RTÜK, yerel televizyon kanalı Hizmet TV'nin yayınladığı ATB'nin "Could You Believe?" şarkısının klibini "pornografik" bularak kanala para cezası kesti.
Aynı yıl, sanatçı Niran Ünsal'ın Gülşen ile Murat Boz'un "İltimas" ve Demet Akalın'ın "Rekor" kliplerini erotizm nedeni ile RTÜK'e şikayet etmesi Ebru Polat, Bengü, Seda Sayan gibi birçok sanatçı tarafından tepki topladı.
Seda Sayan, daha sonradan programına katılan Ünsal'a "Senin de açık saçık kliplerin var, 4 çocuk doğurduktan sonra mı aklın başına geldi" diyerek sitem etti.
2016 yılında Sıla'nın İstanbul ve Bursa'da gerçekleştireceği üç ayrı konser, 2016'daki darbe girişimine tepki olarak o dönemde yapılacak Yenikapı Mitingi'ne ilişkin sanatçıların açıklamaları üzerine belediyeler tarafından iptal edildi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sıla'nın Yenikapı Mitingi'ne katılmayacağını söylemesi üzerine Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu'nda düzenlenecek konserlerin iptal edildiğini bildirdi.
RTÜK, 2016 yılına kadar yabancı şarkılara sadece kliplerinden dolayı ceza kesiyordu; 2016 yılından sonra yabancı dildeki şarkılar Türkçe olmamasına rağmen sözleri nedeniyle yasaklanmaya başlandı. Bu şekilde yasaklanan ilk şarkı Fransız sanatçı İmera'nın "Don't Be So Shy" şarkısı olmuştur.
2017 anayasa değişikliği referandumundan önce mahkemeler, Halkların Demokratik Partisi'nin referandumda "Hayır" oyu verilmesini destekleyen şarkısını anayasaya aykırı olduğu ve nefreti körüklediği gerekçesiyle yasakladı.[27] HDP İzmir il eşbaşkanı Mahfuz Güleryüz, yasakların ve baskıların "boşa çaba" olduğunu söyleyerek kararı eleştirdi.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), 2018 yılında 208 şarkının yayınlanmasını ahlaksızlık ve terörü teşvik nedeniyle yasakladı.[29] Aynı yıl RTÜK, televizyonda yayınlanan bazı pop şarkılarının sözlerini inceledi ve NR1 ve Dream TV müzik kanallarına "Wild Thoughts", Power TV'ye "Sex, Love & Water" şarkı sözleri nedeniyle para cezası verdi.
Rapçi Ezhel, "uyuşturucuya teşvik" suçlamasıyla yaklaşık 1 ay hapis yattı
23 Mayıs 2018'de rapçi Ezhel, esrar tüketimine atıfta bulunan şarkı sözleriyle ilgili olarak uyuşturucu kullanımını teşvik ettiği iddiasıyla tutuklandı ve 10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı.
Bazı kişiler, gerçek tutuklanma nedeninin Ezhel'in bazı şarkılarda hükûmeti eleştirmesine bağladığı için bu karar ülke çapında tepkiye yol açtı. Moğollar, Serkan Altuniğne, Yasemin Mori, Harun Tekin, Murat Meriç, Ceza, Derya Bengi, Amberin Zaman, Işıl Cinmen gibi çeşitli sanatçı ve gazeteciler tarafından sansür ve özgür düşüncenin ihlali gibi nedenler gösterilerek eleştirildi ve sosyal medyada #FreeEzhel ve #Ezhel etiketleri altında paylaşımlar yapıldı. Uluslararası Af Örgütü, Ezhel için “acil eylem” kampanyası başlattı ve tutuklanmadan iki hafta sonra 10 binin üzerinde imza toplandı. Ezhel'in iddianamesi 5 Haziran 2018'de hazırlandı ve İstanbul'da yargılanmaya başladı. Ezhel'in 19 Haziran 2018 tarihinde beraatine karar verildi.
Burak Aydoğdu (sahne adı Burry Soprano) 1 Ekim 2018'de "Mary Jane" adlı şarkısıyla 'uyuşturucu kullanımını özendirmek' suçlamasıyla tutuklanmış, daha sonra tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmıştı. Mahkeme tarafından sanatçıya 4 yıl 2 ay hapis cezası verilmesi kararının ardından yeniden gözaltına alındı ve Mart 2021'de Silivri Cezaevi'ne götürüldü.
Türkiye'de, COVID-19 pandemisi kapsamında alınan önlemler arasında, müzik yayınına gece yasağı da uygulandı
Uygulanan müzik yayını yasağı, pandeminin sona ermesinin ardından devam etti ve bu duruma sanatçılar, siyasetçiler, işletmeciler ve halk tarafından tepki gösterildi. 2022 yılında art arda iptal edilen müzik etkinliklerinden sonra, bu yasak ve iptallerin ardında siyasal İslam etkisindeki politik nedenler olduğu öne sürüldü.
Mayıs 2021'de RTÜK, Spotify'ın kitaplığında bulunan çeşitli podcast'lere atıfta bulunarak "uygunsuz içeriklerin" Spotify'dan kaldırılmasını emretti ve karara uyulmaması durumunda platformu sansürle tehdit etti. Ağustos 2022'de RTÜK, Spotify'da bulunan bazı podcast'lerin ve kullanıcıların oluşturup kişiselleştirebildiği çalma listelerinin bazılarının başlıklarının milli değerleri aşağıladığını, FETÖ propagandası yaptığını ve devlet büyüklerine hakaret içerdiğini gerekçe göstererek bu içeriklerin platformdan kaldırılmasını istedi.
Mayıs 2025'te, Grup Yorum'un 2006-2024 yılları arasında yayımlanan ve 56 kanala ait 400'den fazla YouTube videosu, Türkiye hükûmetinin talebiyle “millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle Türkiye'den erişime engellendi. Bazı kullanıcılar, kendi YouTube kanallarında Grup Yorum'un şarkılarını paylaştıkları için kanallarına da erişim engeli getirildiğini bildirdi. Aynı gün, Grup Yorum'un Spotify'daki şarkıları ve sanatçı profili erişime engellendi.
2022 festival ve konser yasakları
Mayıs 2022'den itibaren Türkiye çapında birçok festival ve konser, valiler ve kaymakamlıklar tarafından yasaklanmıştır. Bunlar arasında Anadolu Fest, Melek Mosso konseri, Ara Malikian'ın Ankara'da vereceği konser iptali vardı. Yine Kocaeli'de düzenlenmesi planlanan FullFest adlı müzik festivali, valilikler veya belediyeler tarafından yasaklandı. Burhaniye, Balıkesir'de yapılacak olan Zeytinli Rock Festivali, kaymakamlık tarafından "kamu güvenliği ve sağlığı, toplumun huzuru, çevrenin korunması amacıyla" iptal edildi.
Şarkılara, kitaplara, filmlere gelen yasaklar ve sansürler devam ederken, yıllar içinde bazı sanatçıların ise şarkılarından öteye doğrudan kendisi sansür gerekçesi oldu.
Türkiye'nin yakın tarihinde yasaklanmış 10 şarkı ve sansür gerekçeleri İSE şöyle:
1- Adnan Şenses/ Doldur be meyhaneci
Gerekçesi: İnsanları içmeye teşvik etmek
2 - Müzeyyen Senar - Aman Ormancı
Ormancıların devletin memuru olması ve türküde ormancılara, dolayısıyla da devlete yergi ve sitem yapıldığı gerekçesiyle o dönem yasaklandı.
3 - Musa Eroğlu - Yolun Sonu Görünüyor
Bu şarkının sözleri de intiharı çağrıştırıp, özendirdiği gerekçesiyle yasaklandı.
4 - Barış Manço - Arkadaşım Eşşek
Sebep olarak insanın arkadaşının eşek olamayacağı sunulmuş. Bu nedenle Manço’ya eşek yerine ‘Kuzu’ demesi önerildi.
Manço'nun bir başka şarkısı olan “Bir Bahar Akşamı" da, bir pop müzik şarkıcısının, klasik Türk Sanat Müziği söyleyemeyeceği ve söz konusu şarkının "Türk sanat müziğinin yozlaştırılmış bir örneği" olduğu gerekçesiyle TRT denetiminden geçemedi.
"Ölüm Allahın Emri" şarkısı da girişte zurna kullanıldığı ve pop müzikte zurna kullanılamayacağı, ayrıca şarkı sözlerinde de karamsarlık olduğu gerekçesiyle yasaklandı.
5 - Bulutsuzluk Özlemi - Güneye Giderken
Sözleri ve bestesi Bulutsuzluk Özlemi'ne ait olan, Türkçe rock müzik tarihinin 1986 tarihli ikonik şarkılarından Güneye Giderken ise sözlerinde geçen "solda güneş yükseliyordu'' cümlesinde "solculuk iması" sezildiği için yasaklanmıştı.
6 - Şenay - Hayat Bayram Olsa
"İnsanlar el ele tutuşsa, birlik olsa" sözleri komünist propaganda yaptığı iddiasıyla yayınlanmadı.
7 - Aylin Aslım - Güldünya
Kadın cinayetleri ve artan şiddet vakalarına karşı, geliri Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı'na bağışlanmak üzere 14 kadın şarkıcının bir araya gelerek seslendirdiği şarkılardan oluşan albümde, müzisyen Aylin Aslım'ın albüme de adını veren şarkısı 'Güldünya', "Halkı küçük düşürdüğü" gerekçesiyle bir süre sansürlendi.
Yaşar Kurt - Korkuyorum Anne
Yaşar Kurt'un, sözlerinde anti- militarist unsurlar içeren bu şarkısını da bir dönem "Halkı askerlikten soğuttuğu" gerekçesiyle dinlemek ve söylemek yasaktı.
Ahmet Kaya - Bahtiyar
Türkiye'nin popüler kültür tarihinde hem müzikal kimliğiyle hem toplumsal kesimlerin gündelik ve siyasal tecrübelerini şarkılarına taşıyan politik kimliğiyle unutulmaz isimlerden biri olan Ahmet Kaya, başı iktidarlarla her daim dertte olan müzisyenlerden biri oldu.
Sanatçının Bahtiyar adlı şarkısı, "bir militanın kod adı olarak kullanıldığı" gerekçe gösterilerek yasaklandı.
14. Ayla Algan- Bak Şu Adama Aşık Oldu
Yakın zamanda vefat eden usta sanatçı Ayla Algan'ın şarkısı ise zamanında yetkililerin "ahlak" bariyerlerine takılan eserlerden biri.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın taziye mesajında, "Türk tiyatrosunun, sinemasının ve müziğinin usta ismi" ifadesiyle andığı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi sanatçının "Bak Şu Adama Aşık Oldu" adlı şarkısı geçmişte "Evli bir erkeğe aşık genç bir kadının hikayesini anlattığı" için yasaklandı.
