Urartu Krallığı'na ait tarihi Çavuştepe Kalesi’nde gönüllü olarak görev yapan Mehmet Kuşman, 2005 yılında emekli olduktan sonra da kaleden hiç ayrılmadı. Van’ın merkezinde yaşayan ve her gün sabahın ilk ışıklarıyla yola düşen 83 yaşındaki Kuşman, 25 kilometrelik yolculuğun ardından kalede tek başına işinin başında oluyor. Urartulardan kalma kalenin ve Urartuca’nın bekçisi Mehmet dede, kaleye gelen turistlere rehberlik etmenin yanı sıra küçük taşları oyarak ürettiği Urartuca yazıtları da takı ve hediyelik eşya yapıp satıyor."Kendi çabamla öğrendim"
Mehmet Kuşman Urartu dilini nasıl öğrendiğini şöyle anlatıyor: “Ben ortaokulu bitirdikten sonra okumadım. 60’lı yılların başında askerden dönüp köye geldiğimde baktım ki İstanbul Üniversitesi’nden arkeologlar Çavuştepe’de kazı yapıyorlar. Bu çalışmalar ilgimi çekti ve bir şekilde o ekibe katıldım. Kazılardan sürekli Urartu dilinde kitabeler çıkıyordu. Çıkan tarihi eserler bende ciddi bir merak uyandırdı , İran, Irak ve Suriye'ye giderek Ururtuca yazılan kitabeleri tek tek not ettim ve 3 yıl içinde alfabeyi oluşturdum ve kendi kendime Urartuca öğrendim. Cümle kurmayı öğrenmek çok zordu onu da o yıllardaki hocaların desteğiyle başardım.”"Benden sonra Urartu dilini sürdürecek kimse yok"
1962'de başladığı bekçilik görevinde 2005'te yaş 65 olunca emekli olduğunu ve gönüllü olarak çalışmalarına devam etiğini kaydeden Kuşman, "Emekli olmama rağmen gönüllü hizmet veriyorum ve bu işi yapmayı seviyorum. Benden sonra bu yazıyı yazacak kimse yok, öğrenmek için öğrenci de gelmiyor. Oğlum öğrenme aşamasındaydı ama oda memur oldu gitti. Yine Gürpınar'da bir savcı vardı oda iyi öğreniyordu ama onunda tayini çıktı, oda buradan gitti. Bunun gibi birkaç memur daha geldi ama onlarında uzun sürmedi. Şuan hali hazırda benden sonra bu yazıları yaza bilecek, toparlaya bilecek hiç kimse yok." ifadelerini kullandı.
"Urartulular çok çalışkanlardı"
ABD'den gelen heyetin kendisini Amerika'ya davet ettiklerini, ancak kendisinin gitmediğini belirten Kurşman, Urartular hakkında şunları söyledi: "Urartular her şeyden önce çok çalışkan insanlarmış. Huri devleti yıkıldıktan sonra bunlar Nairi dedikleri küçük beyliklere bölünmüşler. Karşılarında koca Asur krallığı var. Asur devleti bunlara zulme ediyor erkekleri toplayıp köle olarak kullanıyor, ellerinde avuçlarında ne varsa alıp götürüyorlar. Kral Aramu'ya kadar bu böyle devam ediyor. Aramu hocaların deyimi ile çok iyi bir politikacıymış. Küçük gurupları idare eden yöneticileri bir araya getiriyor, onlara bir devlet kurma teklifinde bulunuyor ve teklifi küçük beylikler tarafından kabul ediliyor. Kendisi kral, Van Kalesi Tuşba adıyla başkent sınırları Van Gölü İran'da Urumi'ye Gölü, Ermenistan'da Sevan Gölü bu üç yerde küçük bir devlet kuruluyor. Nüfusta yeterli oluyor. O sırada trans Kafkaslardan buraya bir insan göçü gerçekleşiyor. Bu göçün sebebini hiç kimse bilmiyor, o sınırlar içerisine o kadar çok insan geliyor ki toprak dar gelmeye başlıyor. Kral bir ferman çıkarıyor kimin ne mesleği varsa Tuşba'ya gelsin diye. Bütün meslek sahipleri toplanıyor, biri diyor ben hayvancılıktan anlarım, kral onu dağlık bölgelere gönderiyor, biri ziraatten anlarım diyor onu ovalara gönderiyor, herkesi kendi mesleğine göre bölgelere gönderiyorlar. O zaman Urartular hiç para kullanmamışlar. Kısa sürede bunlar toparlanıyor, azda olsa Asur'a karşı duruyorlar, kral Sardur 2 dönemine kadar bu böyle devam ediyor. 2 Sardur dönemi Urartuların en parlak dönemidir. Sınırlarını baya genişletiyorlar ülkemizde Ardahan, Erzurum, Erzincan ve Malatya'ya kadar, Suriye'de Halep, Irakta Musul'u kesiyor İran'a kadar geçiyor, Urumiye'yi baya geçtikten Sonra kuzeye doğru kayıyor. 235 bin metre karelik bir toprağa sahipler, yine nüfusları 2 buçuk milyon kadar, o topraklar onlar için baya geniş oluyor artık. Ondan sonra MÖ 612'de bütün Urartu devletini ortadan kaldırdıkları gibi bütün yerleşimlerini de yakıyorlar ve Urartu medeniyeti de burada son buluyor. "diye konuştu.Neden Amerika'ya yerleşmedi?
2010 yılında California Valisi tarafından bizzat özel davetli olarak Amerika'ya davet edilen Mehmet kuş şunları aktardı," California Valisi beni davet etti gel burada 1 sene kal bütün aileni'de getirelim , her türlü desteği sağlayalım dedi ama ailem biz müslümanız, müslümanın ne işi var orada diyerek kabul etmediler."
"Çalışan demir paslanmaz"
Son olarak gençlere bir çağrıda bulunan Kuşman, "Buradan bütün gençlere sesleniyorum; telefonlara bu kadar dalmaktan vazgeçsinler, akşama kadar kahvede oturmasınlar, herkes kendine göre bir iş yapsın. Mehmet Kuşman ortaokul mezunu olmasına rağmen bunları yaptı, sizde bir şeyler yapın. Siz ahşaptan bir şey yapın, taştan bir şeyler yapın, yâda mukavvadan bir şeyler yapın. Bir atasözü vardır; çalışan demir pas tutmaz. Bu bir gerçektir, ne kadar çalışırsan o kadar yaşarsın, gençlerimizde çalışsın gelecekleri için çalışsın." diye konuştu.
Ömrünün çoğunu Urartu'ya adayan Mehmet Kuşman son nefesine kadar Urartu Krallığını anlatmaya ve Urartu dilini yaşatmaya devam edeceğini söyledi.
