Gebelik ve Covid – 19 Aşıları

Covid-19 ile enfekte olmuş anne adaylarının neredeyse büyük çoğunluğunun hafif ya da orta derecelerde soğuk algınlığına ve gribe benzer bir şekilde virüsü geçirmesi beklenmektedir. Gebelikte Covid-19 enfeksiyonunun genellikle en çok rastlanan semptomlarında ateş, öksürük, lenfopeni, yüksek c-reaktif protein seviyeleridir.

Anne adaylarında şiddetli Covid-19 virüsünü atlatmak daha mı yüksektir normale göre?

Gebelikte Covid-19 enfeskiyonu ile gelişmekte olan pnömoni, oksijene olan ihtiyaç, yoğun bakım ünitelerine kabuller, mekanik solunum ve ölümle sonuçlanan vakalara bakılırsa gebe olmayan kısımda daha çok görülmektedir. Hastanede yatan kadınlarda bu riskler daha yüksek görünürken gebe olan anne adaylarımızda Covid-19 nedeni ile ölüm oranları neredeyse %0,4 ile %2 arasında değişiklik göstermektedir.

Covid-19 geçirdim ancak bebeğim için riskleri nelerdir diye merak ediyorum diyen anne adaylarıma:

Covid-19 enfeksiyonu aktif olan kadınlarda düşük yapma riski artmış gibi görünmektedir. Erken doğum ve perinatal ölümle ilgili kanıtlar çelişkilidir.  Ancak bu riskler genellikle ayaktan atlatan anne adaylarına nazaran hastanede yatarak enfeksiyonu yenmeye çalışan anne adaylarında daha yüksektir. Enfeksiyonun viral yükü de oldukça önemlidir elbette.

Covid-19 ‘un fetüse ve doğumda yenidoğana bulaşma riski nedir?

Virüsün fetüse veya yenidoğana bulaşmasını vertikal bulaşma yöntemi olarak tanımlamaktayız. Bu risk ise ortalama %3,2 olarak bulunmuştur.

Gündemin en yıldızlı sorusu ise elbette ki ‘’ Gebeler Covid-19 Aşısı Olabilir mi? ‘’

Ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından iki doz aşı onaylanmıştır.

1. Pfizer-BioNtech mRNA aşısı: mRNA aşıları yeni bir teknoloji ile üretilmiştir. Vücutta antikor üretimini sağlayacak proteinin üretilmesini sağlar. mRNA aşıları hücrelerin çekirdeğine girmez ve insan DNA’sını değiştirmez. Anne ve bebekte herhangi bir genetik değişkenliği olduğuna dair bir kanıt ise yoktur.
2. Sinovac, İnaktif Virüs Aşısı: Şiddetli Covid-19 enfeksiyonu ve ölüme karşı mRNA aşıları gibi benzer şekilde yüksek korumaya sahiptir. İnaktive virüs aşıları gebelikte güvenli kabul edilebilir. Bununla birlikte adjıvan olarak kullanılan aliminyum tuzları hepatit b tetanoz aşısı difteri ve boğmaca ise dahil olmak üzere bir çok aşıda da kullanılmaktadır. Herhangi bir güvenlik endişesi ile ilişkilendirilmemiştir.

Gebelikte neden Covid-19 aşısını yaptırmalıyım?

Aşılama, virüsün gebelikte yoğun bakıma kabul anne lümü erken doğum ve erken doğumun beraberinde getirdiği sorunlardan ve hayati risklerden korunmasının en iyi yoludur. Ayrıca aşılama ile evdeki aile büyüklerinize ve çocuklarınıza da bulaşı minimuma düşürmek hedeflenmektedir.

Covid-19 Aşıları herhangi bir düşük veya ölü doğuma neden olur mu?

Yapılan tüm çalışmalarda aşılardan herhangi birisinin bu aşılara verdiği yanıtının düşük veya ölümle sonuçlanmadığı tespit edilmiştir.

Gebe kadınlar ve bebeklerinde enfeksiyona neden olur mu?

Covid-19 aşıları herhangi bir şekilde canlı virüs içermez. Bu nedenle Covid-19 aşısı hamile kadınlar ve bebekleri dahil olmak üzere insanlarda Covid-19 enfeksiyonuna neden olmaz.

Covid-19 aşısı ile aşılanmış anne adaylarında doğan bebeklerde aşının etkileri hakkında neler bilinmektedir?

Mevcut aşılar, yeni aşılar oldukları için Covid-19 aşısı olan gebelerde doğan bebeklerde aşının uzun vadeli etkileri üzerine henüz bir çalışma yoktur.

Peki anne adayları aşılanınca bebeklerini de koruyacak antikor oluşturur mu?

Gebe kadınlar, Covid-19 aşısı yaptırdıklarında gebe olmayanlara benzer şekilde antikor oluştururlar. Bu antikorlar Covid-19 aşısının bebeklerin Covid-19’a karşı korunmasına yardımcı olabileceği anlamına gelir. Bu antikorların ise bebeklere nasıl bir koruma sağladığını ve sağlayabileceğini belirlemek için çok daha fazla veriye ihtiyaç duyulmaktadır.

Covid-19 Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Aşı uygulandıktan sonra bölgede ağrı, kızarıklık, şişme olabilir. Vücudumuzda ise genel olarak yorgunluk, başağrısı, kas-eklem ağrısı, titreme, ateş, mide bulantısı, ishalde eşlik edebilmektedir.

Anne adayları ile normal kadın hastalar arasında aşı sonrası farklı yan etkiler bildirilmemiştir.

Aşının yan etkilerini hafifletmek için neler yapılabilir?

Aşı uygulandıktan sonra karşılayabileceğiniz yukarıda bahsettiğimiz yan etkilere karşın reçetesiz ilaç kullanımı ile ilgili muhakkak hekiminize başvurunuz. Bu ilaçları kullanmanıza engel olan eğer bir tıbbi nedeniniz yok ise aşı sonrası yan etkileri oldukça minimuma indirmek için asetaminofen kullanımı yardımcı olabilir. Aşı uygulanan bölgedeki yan etkileri minimuma indirmek için ise aşı olduğunuz bölgeye temiz, serin, ıslak bir bez uygulayınız. Aşı olduğunuz kolunuzu aktif kullanarak egzersiz yapmanızda oldukça faydalı olacaktır.

Ateşten kaynaklanan sorunlara ise bol bol sıvı tüketerek, hafif giysiler giyerek destek olabilirsiniz.

Covid-19 Aşısı Olduktan Sonra Doktorumu Ne Zaman Aramalıyım?

24 saat içerisinde bölgedeki kızarıklık vs geçmez ve artarsa, yan etkileri gün geçtikçe azalmak yerine artıyor ve sizi endişelendiriyorsa, alerjik reaksiyon gösteriyor olabileceğinizi düşünüyorsanız 112 acili arayarak ve hekiminize danışarak destek alabilirsiniz.

Gebelikte ne zaman Covid-19 aşısı olabilirim?

Covid-19 aşısı gebelikte güvenli ve etkili olarak kabul edilmektedir. İlk 12 haftadan sonra ertelemenin gerekli olduğuna dair bir kanıt yoktur. Ancak bu dönemde bebeğin organ gelişiminin en önemli dönemi olduğundan kaynaklı herhangi bir sistemik riski olmayan gebeler bu dönemden sonra aşılanabilir.

Covid-19 aşılarınızı tamamladıktan sonra da maske, mesafe ve hijyen kurallarınıza kesinlikle dikkat etmeli ve özen göstermeye devam etmelisiniz!

Emziren kadınlar Covid-19 Aşısı Olabilir mi?

Emziren kadınlarda aşı önerilmektedir. Aşı içeriğindeki herhangi bir maddenin anne sütü yoluyla bebeğinize geçebileceği bir mekanizma yoktur. Bu nedenle aşıdan ötürü emzirmeyi bırakmamalısınız!

Anne adaylarının yanı sıra bir de anne adayı olmak isteyen bir grup var, peki onlar Covid-19 aşısı olabilir mi?

Gebelik planlayan kadınların aşıdan sonra gebelikten kaçınmalarına gerek yoktur. Hatta gebelik öncesinde aşı olmak gebelikte enfeksiyon riskinizi ve virüsün aktif viral yükünü de minimum düzeye indirecektir.

Gebelikten önce Covid-19 aşısının ilk dozunu yaptıranlar, gebeliği ikinci doz sonrasına mı ertelemeli? Covid-19 aşısı uygulandıktan sonra gebe olduğumu öğrenirsem ne yapmalıyım?

Aşının gebeliğin herhangi bir döneminde güvenli ve etkili olduğu düşünülmektedir. İlk 12 hafta sonrasına ertelemekle ilgili bir bilimsel kanıt yoktur ancak bebek gelişiminin en önemli dönemi olmasından kaynaklı olarak yüksek riskli olmayan gebeler bu dönemden sonra aşılanabilir. Gebeyken fark etmeden Covid-19 aşısı olmak sizi endişelendirmesin. Aşının gebeliğin herhangi bir aşamasında güvensiz olduğu konusunda olumsuz bir bulguya rastlanmamıştır.

Anne adaylarına ve emziren annelerimize rutin bir şekilde aşı uygulaması yapılmaktadır. Bu tüm aşıların çoğu da yenidoğan bebekleri de enfeksiyondan korumaktadır. Gebelikte uygulanan bu aşılar örneğin grip, boğmaca… Güvenli kabul edilen canlı olmayan aşılardır. Bununla birlikte gebelikte Covid-19 aşısının güvenliği ile ilgili uzun dönem kanıtlar mevcut değildir.

Prof. Dr. Sevtap Hamdemir Kılıç