Yağ fiyatlarındaki artış durdurulamıyor. Artık sadece et, süt ve peynirde değil, en temel yemeklik yağlarda da fahiş fiyat şokuyla karşı karşıya geliyor.
AYÇİÇEKTE REKOR ZAM
Son aylarda ayçiçek yağı, zeytinyağı ve mısırözü yağı litre fiyatları rekor seviyelere çıktı. Artış oranı kimi markalarda yüzde 60’ı bulurken, bu durum dar gelirli ailelerin mutfak bütçesini iyice zorluyor.
MUTFAKTA KRİZ DERİNLEŞİYOR
Fiyat artışının arkasında birden fazla neden olduğu belirtiliyor. Uzman ekonomistlere göre üretim maliyetlerindeki sert yükseliş ilk sırada yer alıyor.
Gübre, mazot, elektrik ve işçilik gibi tarımsal girdilerde yaşanan artış, üreticinin maliyetini maksimum seviyeye çıktı. Bu da doğrudan raf fiyatlarına yansıdı.
Ayrıca, dünya genelindeki tarım ürünleri piyasalarındaki dalgalanmalar ve döviz kurlarındaki yükseliş de fiyatları artıran unsurlar arasında.
Üreticiler, hammadde temininde zorluk yaşıyor. Lojistik maliyetlerinin artması, ürünün tüketiciye ulaşma fiyatını daha da yükseltiyor.
Yanı sıra bazı bölgelerde tarımsal verim düşüşleri ve hasat kayıpları, arzı sınırlayarak fiyatların yükselmesine etki etti. Bu zincirleme etkiler, hem mutfak alışverişi yapan vatandaşları hem de restoran ve gıda sektörünü doğrudan vurdu.
ANİ SOĞUK VE BİTMEYEN KURAKLIK
İklim değişikliğinin olumsuz etkileri üretimi ciddi şekilde üretimi etkiledi. Son iki yılda kuraklık, ani sıcaklık dalgaları ve dengesiz yağışlar, ayçiçeği ve zeytin hasadını aşağı çekti.
Mısır tarlaları ise kimi bölgelerde sel felaketleriyle zarara uğradı.
Dolayısıyla olumsuz iklim koşulları, üreticilerin ürün kaybını artırırken maliyetlerine yansıdı.
Uzmanlar, benzer hava koşullarının önümüzdeki yıllarda da sürmesi halinde, yağ fiyatlarındaki artışın süreceğine dikkat çekiyorlar.
KÜRESEL KRİZ VAR MI?
Uluslararası gelişmeler de fiyat dalgalanmasının önemli bir parçası olarak gösteriliyor. Bazı zeytin üreticisi ülkelerde ihracat kısıtlamaları getirilmesi, Ukrayna-Rusya gerilimi… Özellikle ayçiçek yağı ihracatını doğrudan etkileyerek küresel arz zincirini bozucu etkide bulundu.
Bu durum, Türkiye’deki yağ fiyatlarının yükselmesinde kritik bir rol üstleniyor. Tedarik sıkıntısı ve artan maliyetler, tüketiciye yansıyan fiyatları daha da yükseltiyor
ZEYTİNYAĞI LÜKS OLDU
Türkiye mutfağının vazgeçilmez geleneksel ve sağlıklı yağlarından biri olan zeytinyağı ise artık lüks oldu. Salatalardan mezelere, kızartmalardan zeytinyağlı yemeklere kadar çok yönlü kullanımıyla bilinen bu ürün, son dönemde fiyat artışlarıyla birlikte birçok ailenin bütçesini zorluyor. Uzmanlar, zeytinyağı fiyatlarındaki yükselişin kısa vadede düşmesinin kolay olmayacağını belirtiyor. Özellikle kaliteli ve soğuk sıkım ürünlerde fiyat artışının devam edeceği öngörülüyor. Bu durum, hem tüketiciler hem de küçük üretici ve satıcılar için önemli bir ekonomik baskı yaratıyor. 5 litrelik zeytinyağı markalara göre değişiklik göstermekle birlikte 1,200-1,600 TL bandında satışa sunuluyor. Mısır özü yağındaki etkiler zeytinyağında da mevcut ve fiyatlar bu yüzden tavan yapıyor.
AYÇİÇEK YAĞINDA FİYATLAR TAVAN
Piyasa ve mevsimsel koşulların fiyatları yükselttiği bir diğer yağ ise ayçiçek yağı. Geçen yıl 5 litresi 150-180 TL arasında satılan ayçiçek yağı, bugün 350 TL’nin üzerine çıkarak rekor seviyelere ulaştı. Bu durum, özellikle orta gelirli ailelerin aylık gıda bütçesini ciddi şekilde zorluyor. Restoran ve kafeler de maliyetleri karşılamak için menü fiyatlarını artırmak zorunda kalıyor.
MUTFAKTAKİ YANGINI SÖNDÜREMEYEN VATANDAŞ ÇÖZÜM ARAYIŞINDA
Fiyat artışları karşısında vatandaşlar mutfak bütçelerini korumak için çeşitli çözüm yolları arıyor. Bazı aileler yemeklerde yağ kullanımını minimuma indirerek, kızartma ve hamur işleri gibi yağ tüketimi yoğun tarifleri daha seyrek yapmaya başladı. Bazıları ise toplu alım yaparak, daha büyük paketleri daha uygun fiyatlara temin etme yolunu tercih ediyor.
Online alışveriş sitelerinde fiyat karşılaştırması yapmak, farklı marketlerden ürünleri temin etmek ve güvenilir ama uygun fiyatlı markaları tercih etmek, tüketicinin günlük çözüm stratejilerinden biri haline geldi. Bazı vatandaşlar ise alternatif yağ türlerine yöneliyor.
UCUZ YAĞ VE SAĞLIK
Tüketiciler, fiyatların yükselmesiyle birlikte daha ucuz alternatif yağlara yönelmeye başladı. Ancak beslenme uzmanları, bu konuda dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. Sahte veya kalitesiz yağların sağlığı tehdit edebileceği uyarısı yapılıyor. Uzmanlar, mutlaka etiketleri okumak ve bilinen markaları tercih etmek gerektiğine dikkat çekiliyor.
