Atatürk ve Spor

Atatürk, genç kuşağın bilimin ışığında ruhen, ahlâken, zihnen ve bedenen çok iyi yetiştirilmesi gerektiğine inanmış, spor faaliyetlerine ve sporculara büyük önem vermiş bir liderdi. Atatürk Türk sporcusunda yalnız beden gücü ve yetenek değil, aynı zamanda iyi ahlâk ve zekânın da bulunmasını istemiş ve bu düşüncesini de; “Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı zamanda ahlâklısını severim.” sözleriyle dile getirerek bir sporcunun nasıl bir insan olması gerektiğini anlatmıştır. Atatürk, kültürden sanata, spordan eğitime büyük önem veren geleceği gören bir liderdi. O, bu yüzden eşsizdi. Savaş sonrası o zor koşullara rağmen bu alanlara yatırım yaptırdı.

Spor yapmaya büyük önem veren eşsiz liderin, İstanbul’a her gelişinde Florya’da denize girdiği, sık sık sandalla açılarak kürek çektiği bilinmektedir. “Ata en iyi binen yalnız Türk erkekleri değildir. Türk kadını da bu işi çok iyi bilir.” diyen Atatürk’ün sevdiği sporlardan biri de ata binmektir. Savaşlarda sürekli ata binmiş, sonra da fırsat buldukça serbest bir spor olarak yapmıştır. Avrupa parkurlarında “Atatürk’ün Süvarileri” adıyla nam salan Cevat Kula, Saim Polatkan, Cevat Gürkan ve Eyüp Öncü adlı dört subay binicimizden oluşan Türk ekibinin uluslar arası başarıları da Ata’yı çok memnun etmiştir.

Sporlar arasında güreşi de çok sevdiği bilinmektedir. Bu nedenle güreşle ilgili anıları çoktur. İtalyanları yenen güreş millî takımımızı Florya’daki Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nde yemeğe davet etmiş, tek tek kutlamış ve ağır sıklet şampiyonumuz Çoban Mehmet’e, “Beni de yener misin?” diye takılmıştır. “Türk milleti anadan doğma sporcudur. Henüz yürümeye başlayan köy çocuklarını bile harman yerinde güreşirken görürsünüz.” sözü ile güreşi, Türklerin milli sporu olarak nitelendirmiştir. Ulu önderin Türk sporundaki ilk imzasını izcilikte görmekteyiz. 1915 yılında “Osmanlı Gençlik Dernekleri” genel müfettişliğine atanmasından kısa süre sonra bir rapor hazırlayarak zamanın hükümetine sunar. Bu raporunda okullardaki beden eğitimi saatlerinin artırılmasını önermektedir.

1932 yılında Atatürk’ün talimatıyla kurulmakta olan halk evlerinin yapması gereken çalışmalar arasına spor da eklenir. “Halk evlerinin genel amaçlarından biri olan spor ve beden hareketleri, ulusal eğitimin vazgeçilemeyecek temeli ve önemli bir bölümüdür. Bu nedenle Türk gençliğinde ve Türk halkında spor ve beden hareketlerine sevgi ve ilgi uyandırmalı, bunlar bir kitle hareketi, ulusal bir etkinlik hâline getirilmelidir.” diyen büyük önder, daha o yıllarda sporu kitle hareketinin de ötesinde bir “ulusal hareket” olarak düşünmüştür. Böylece onun ne kadar ilerici olduğu, sporda da gözler önüne serilmektedir. Millî Mücadele'ye başlamak, Misakı Millî’yi ilan etmek ve Kuvayı Milliye’yi kurmak amacıyla Samsun’da Anadolu topraklarına ayak bastığı 19 Mayıs 1919 gününün de TBMM’nin 20 Haziran 1938 tarihinde 3466 sayılı kararı ile “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kabul edilmesini sağlamıştır.

Her alanda olduğu gibi sporda da bilimin ışığından ayrılmamayı tavsiye eden Atatürk'ün, Türk sporuna olan desteği ve katkısı, sporun bütün yurtta yaygınlaştırılması ve örgütlenmesi yolunda olmuştur. Bunun neticesi olarak Türkiye'nin ilk spor teşkilatı olan “Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı” 1922'de İstanbul'da kurulmuş, bu ilk spor cemiyetinin ve federasyonlarının yöneticileri Atatürk'ün meydana getirdiği ortamla seçimle belirlenmiştir. 16 Ocak 1923 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısında, “Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı” kamu yararına kurulmuş bir dernek olarak kabul edilmiş ve böylece ilk kez devlet spora ve sporcuya destek ve yardım elini uzatmıştır. Ata’ya göre spor her şeyden önce ulusal bir görevdir.

Bu yargısını Çanakkale Savaşı ile ilgili bir anısında da görmemiz mümkündür. Şöyle ki: Çanakkale Savaşı sırasında keşif görevine çıkan bir Türk askeri, yakaladığı İngiliz askerini boğazından tutup Mustafa Kemal Paşa’nın karşısına getirir. Paşa, İngiliz askerine, memleketinden kalkıp buralara niçin geldiğini sorduğunda “Spor için geldim.” cevabını alır. Mustafa Kemal, “Bizim askeri nasıl buldun?” diye sorar. Esir asker, “Spor bilmiyor.” diye cevaplar. Bunun üzerine Mustafa Kemal; “Bana, spor nedir diye sorarlarsa vereceğim cevap şudur: Spor, vatan ve milletin yüksek çıkarlarına tecavüz edenleri boğazından tutup memleketin ve milletin sözcülerinin karşısına getirebilmek yeteneğine bedensel, düşünsel ve ruhsal olarak sahip olmaktır.” demiştir.

Atatürk’ün direktifleriyle hazırlanan ve bugün de Türk Spor Örgütü’nün temelini oluşturan 3530 sayılı “Beden Terbiyesi Kanunu” 29 Haziran 1938 günü kabul edilmiştir. Ata’nın hastalığı yüzünden, TBMM’nin 1 Kasım 1938’deki açılışında Başbakan Celal Bayar tarafından okunan nutkunda spor için söylediği son sözleri şöyledir: “Her türden spor etkinliklerini, Türk gençliğinin ulusal eğitiminin ana unsurlarından saymak gerekir. Bu işte hükümetin şimdiye kadar olduğundan çok daha ciddî ve dikkatli davranması, Türk gençliğinin spor bakımından da ulusal heyecan içinde özenle yetiştirilmesi önemli tutulmalıdır.”

Atatürk'ün Spora Verdiği Büyük Atatürk’ün ölümünü takip eden günlerde o zamanlar yalnız Avrupa’nın değil dünyanın en güçlü günlük spor gazetesi olan ve Fransa’da yayınlanan “L’Auto” yayınladığı geniş bir makalede Atatürk’ün spora verdiği büyük önemi uzun uzun överken şu satırlara da yer verdi: “…Atatürk dünyada ilk defa beden eğitimini zorunlu hâle getiren devlet adamıydı. Söylev ve kâğıt üzerinde kalmayan uygulamalarıyla stadyumlar ve spor tesisleri yaptırdı. Döneminde Türkiye’de spor gittikçe artan önem ve değer kazandı.” *SPOR SERVİSİ

-------------