Gevale Kalesi, Konya kent merkezine yaklaşık 10 km. uzaklıktaki 1675 m. yüksekliğe sahip olan Takkeli Dağ’ın zirvesinde yer almaktadır. Kuzeyindeki Büyük Gevale (Büyük Sarıklı) dağ ise 1750 m. yüksekliğindedir.
GEVALE ADININ KÖKENİ
Gevale isminin kaynağı ve kullanımı konusunda çeşitli görüşler ve kullanımlar bulunmaktadır. İ. Hakkı Konyalı, Gevale isminin Friglerin dişi yer tanrısı olan Cybele’den geldiğini söyler. Bu isim çeşitli dillerde harflerin farklı şekillerde okunması ve değiştirilmesi ile Sibel, Sibele, Kübel, Kübele, Küvel, Küvele, Kiveli, Kivele, Kevele, Kebele, Hubel, Hobal gibi bazen de kelimenin birinci harfi biraz yumuşatılarak Gevale ve Gebeie gibi okunmuştur. Bu kalenin kuzeydoğusunda bulunan ve bölgeye yakın bir yerleşim yeri olan Silleliler ise Gevelle veya Gevale olarak adlandırmışlardır. Kalenin burçları, uzaktan takke gibi göründüğü için bu dağa Takkeli Dağ da denilmektedir.
GEVALE’YE HAKİM OLAN KONYA’YA HAKİM OLUR
Gevale kalesi gerek bulunduğu yer gerekse de kalenin stratejik konumu açısından oldukça önemlidir. Bu özelliklerinden dolayı da Konya şehri genellikle Gevale Kalesi’nden müdafaa edilmiş, Konya’ya yapılacak olan saldırılarda ilk önce bu kalede karşılanmıştır. Gevale Kalesi’ne hakim olan Konya’ya da hakim olmuştur. Kale, Roma, Bizans ve Selçuklu döneminde de önemini korumuştur. “Rum’un Kilidi”, “Konya’nın Kilidi” olarak görülen bu kale, Selçukluların Konya’ya egemen olmak için aldıkları ilk kalelerdendir. Gevale ve çevresi tarihte önemli mücadelenin geçtiği bir yer olarak kaynaklarda yerini almıştır. 1143 yılında Selçuklu Sultanı I. Mesud ile Bizans İmparatoru Manuel Kommen arasında olan savaş Konya ile Gevale Kalesi arasındaki bir mevkide olmuştur.
SULTANLARIN EĞLENCE YERİ
İç kalede, hükümdar kasrı, dizdar ve iç hazine daireleri muhafızların oturacakları yerler, cephanelik, erzak ambarları ve 17 sığınak olup buralar, barış zamanlarında hapishane olarak kullanılmıştır. Ayrıca kalenin doğu tarafında savunma kuleleri mevcuttu. Selçuklular ve Karamanoğulları döneminde “Darü’l-mülk” yani hükümdarın ikamet ettiği yer gibi gösterilen Gevale Kalesi’ne Selçuklu Sultanlarının başları sıkışınca devlet hazinesi ve icabında ordunun mühim bir kısmını bu kaleye nakletmişlerdir.
RAMAZAN HİLALİ TESPİT EDİLİRDİ
Gevale Kalesi Selçuklu hükümdarlarının aynı zamanda eğlence yeri idi. Sultanlar, yaz mevsimlerinde buraya giderek eğlenceler tertip eder, kış mevsiminde de buradan ava çıkarlardı. Selçuklular döneminde Gevale Kalesinin bulunduğu bölgenin çam ormanları ile kaplı olduğu çeşitli yayınlarda yer almaktadır. Osmanlı dönemindeki belgelerden Gevale Kalesi ve çevresinin başka bir işlevi de olduğu anlaşılmaktadır. Gevale Kalesi, yüksekte olduğundan dolayı Ramazan’da Konya çevresinde hilalin en net görüldüğü noktalardan biriydi. Bu sebeple bazı dönemlerde Gevale Kalesi civarından hilalin tespiti yapılıp, kadıya haber verilir ve kayıtlara da geçirilirdi.
