Türkiye cumhuriyeti’nin 39. Hükûmeti; Milliyetçi Cephe Hükûmeti

1975 yılının Mart ayı sonunda kendilerini “Milliyetçi Cephe” olarak tanımlayan Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi, Milli Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi’nden oluşan partiler bir araya gelerek 31 Mart tarihinde Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel’in başbakanlığında 1970’li yılların en uzun sürecek koalisyonunu kurmuşlardır.

1974 seçimleriyle kurulan 37. hükûmetin Bülent Ecevit'in istifasıyla bitmesinden sonra, Sadi Irmak başbakanlığında 17 Kasım 1974 - 31 Mart 1975 tarihleri arasında güvenoyu alamayan geçici hükûmet kurulmuştu. (Teknokrat ve bürokratlardan oluşan partiler üstü bir görünüme sahip olan bu listeye Meclis’te sadece on yedi milletvekili destek vermiş ve bu hükümet de güvenoyu alamadığı için kurulamamıştır.)

Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, yaşanan bu tıkanıklığı açmak için önce Ecevit’e hükûmeti kurma görevini tevdi ettiyse de Ecevit’in bu teklifi reddetmesi üzerine bu sefer görevi AP Genel Başkanı Süleyman Demirel’e vermiştir.

DP’den ayrılan dokuz milletvekilinin destek vermesiyle 31 Mart 1975’te, Süleyman Demirel’in başkanlığında AP, MSP, MHP ve CGP'den oluşan koalisyon hükûmeti kuruldu. 39. hükûmet sonradan kamuoyunda ve siyasal çevrelerde I. Milliyetçi Cephe hükûmeti olarak adlandırıldı.

Milliyetçi Cephe hükûmetleri, TBMM’de grubu bulunan sağ eğilimli AP, MSP, MHP ve CGP’nin sol eğilimli CHP’nin yeniden iktidar olmasını engellemek ve yakın bir tehlike olarak gördükleri komünizmin gelişmesini durdurmak amacıyla kurdukları hükûmetlerdir.

Anadolu’da milliyetçiliğin yükselmesinde büyük rol oynayan Milliyetçi Cephe, ilk olarak 1975 yılında iktidara gelmiş, 1977’de II. Milliyetçi Cephe ve 1979 yılında da Örtülü Milliyetçi Cephe olarak adlandırılan ve sağ partiler tarafından desteklenen Adalet Partisi’nin iktidara gelmesiyle üç dönem ülkeyi yönetmiştir. Milliyetçi Cephe Hükûmetleri döneminde iç politikada tam bir kargaşa ortamı hüküm sürmekte; çatışmalar, öğrenci olayları, ekonomik bunalımlar ve hükûmetteki uyum sorunları devam etmekteydi. Kıbrıs meselesi ve Türkiye‐ABD ilişkilerinde ABD’nin uyguladığı silah ambargosu, Türkiye‐ Yunanistan ilişkilerindeki Ege sorunu ve Türkiye‐AET ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi bu dönemin önemli dış politika sorunlarının temel unsurları olarak yer almaktaydı.

İKİNCİ MİLLİYETÇİ CEPHE HÜKÛMETİ

1977 seçimlerinde CHP %41 oy almasına rağmen elde ettiği 213 milletvekili hükûmet kurmasına yetmedi. CHP lideri Bülent Ecevit azınlık hükûmeti kurmayı denedi ama bundan da  bir sonuç elde edemedi, çünkü "Milliyetçi Cephe" partileri (Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi) 229 milletvekilliğiyle TBMM'de salt çoğunluğu oluşturuyordu ve Ecevit’in kurmaya çalıştığı azınlık hükûmetine destek vermediler. (TBMM bu dönemde 450 milletvekilliğinden oluşmaktaydı ve dolayısıyla 226 milletvekili salt çoğunluk oluyordu.)

Daha sonra AP Genel Başkanı Süleyman Demirel tarafından AP-MSP-MHP’den oluşan hükûmet kuruldu. Bu hükûmet kamuoyunda ve siyasal çevrelerde II. Milliyetçi Cephe hükûmeti olarak adlandırıldı. 1978'de AP'den ayrılan 11 milletvekilinin CHP’ye katılımıyla bu hükûmet düştü ve CHP hükûmeti kuruldu.