İstanbul’un Anadolu yakasında, Boğaz’ın Karadeniz’e açılan doğu kısmında stratejik bir konumda yer alan Yoros Kalesi, tarihi boyunca birçok farklı medeniyetin kontrolü altında bulunmuş ve Boğaz’ın girişini kontrol etmek amacıyla inşa edilmiştir. Anadolukavağı Kalesi veya Ceneviz Kalesi olarak da bilinen Yoros Kalesi, hem savunma hem de ticaret yollarını kontrol etme amacıyla kullanılmıştır.
Boğaz Girişini Koruma Amacıyla İnşa Edildi
Yoros Kalesi’nin inşa amacı, boğazın girişini kontrol etmek ve ticaret yollarını güvence altına almaktı. Özellikle Rumeli Kavağı’nda bulunan İmros Kalesi ile birlikte, Boğaz’ın Karadeniz’e açılan kısmını kontrol eden bu kale, bölgenin stratejik önemini daha da pekiştirmiştir.
Kalenin isminin kökenine dair iki görüş hakimdir. Birçok kişi Yoros adının, "kutsal yer" anlamına gelen Hieron'dan geldiğini düşünse de, adının Yunanca "dağ" anlamına gelen "oros"tan türemiş olabileceği de ileri sürülmektedir.
Bizans’tan Osmanlı’ya El Değiştiren Bir Kale
Yoros Kalesi’nin bir Ceneviz yapısı olduğuna inanılmıştır, ancak kale aslında Bizans dönemine aittir. Kalenin kulelerinden birindeki Grekçe kitabe, Bizanslılar tarafından inşa edildiğini doğrular niteliktedir. 14. yüzyılın başlarında Türklerin eline geçen kale, kısa bir süre sonra Cenevizlilerin kontrolüne geçmiştir. Ancak, Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselişiyle birlikte Yoros Kalesi de Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.
Yoros Kalesi’nin en önemli dönemlerinden biri, Yıldırım Bayezid’in 1391’de Kocaeli üzerinden gelerek kaleyi fethetmesiyle başlar. Bayezid, kaleyi bir üs olarak kullanmış ve buradan hareket ederek Anadolu Hisarı’nı inşa ettirmiştir. Bu, İstanbul’un fethi yolunda atılan önemli adımlardan biri olarak kabul edilir.
Stratejik Konumunu Koruyor
Kale, tarihte sıkça el değiştirmiş olsa da Osmanlı döneminde yeniden tamir edilerek güçlendirilmiştir. II. Bayezid, Osmanlı kıyı kalelerini yenileme çalışmaları kapsamında Yoros Kalesi’ni de onarıp içerisine bir mescit inşa ettirmiştir. Bu onarımlar, kalenin askeri ve dini bir merkez olma özelliğini uzun yıllar korumasını sağlamıştır.
Yoros Kalesi, bulunduğu konum sayesinde hem Karadeniz hem de İstanbul Boğazı’nın girişini kontrol edebilmiş ve bu özelliğiyle bölgedeki güvenliği sağlamada kritik bir rol oynamıştır. Geçmişte birçok saldırı ve işgale tanık olan kale, bugün İstanbul’un önemli tarihi yapılarından biri olarak ziyaretçilerini ağırlamaktadır.
