Yapay zeka uygulamalarıyla sohbet eden, sırlarını anlatan, hatta öfkesini boşaltanların sayısı her geçen gün artıyor. Kimilerine göre bu, modern çağın kaçınılmaz psikolojik refleksi; kimilerine göre ise toplumsal yalnızlığın yeni bir yüzü.
DİJİTAL BAĞ
Peki, insanın gerçek bir bağ kuramadığı algoritmalara yönelmesi ne anlama geliyor? Uzmanlar, TRT Haber’e anlattı.
DİJİTAL DOSTLUKLARIN ARKA PLANINDA NE VAR?
İletişimci ve Yazar Betül Şatır’a göre, yapay zekayla kurulan dijital dostluklar, çağımızın en temel sorunlarından biri olan görünmez yalnızlık duygusunun dışavurumu.
“Bu dijital dostluklar, gösterişli yalnızlığın yansıması gibi. İnsan, fıtratı gereği bir başka ‘ben’le var olur. Gerçek bir muhatap bulamayan birey, ekran gerisinden gelen sanal çağrılara yöneliyor.”
Bu bağlamda, klasik dostluk tanımının da dönüşüme uğradığını söyleyen Şatır, dijital ilişkilerin “erişilebilir ama yüzeysel” olduğunu vurguladı ve şunları söyledi:
“Klasik dostluk, emek ister; yüz yüzelik, sabır ve güven biriktirmeyi gerektirir. Oysa dijital ilişkiler hızla kurulup hızla tüketiliyor. Derinlik değil, fayda ön planda.”
YAPAY ZEKAYA DERT ANLATMAK YALNIZLIĞIN YENİ HALİ Mİ?
Psikolojik rahatlama mı, kaçınmacı davranış mı?
29 Mayıs Devlet Hastanesi’nde Psikolog Murat Akkaya ise bu eğilimi, bireyin duygusal boşluklarını doldurma çabası olarak yorumladı.
“Yapay zeka kişiyi yargılamaz, ayıplamaz, terk etmez. Bu durum birçok insan için güvenli bir alan sağlar. Sosyal kaygısı olan bireyler, reddedilme korkusu yaşamadan bir etkileşim kurabildikleri için yapay zekayı tercih ediyor.”
Ancak bu ilişkilerin gerçek bağların yerini tutamayacağını da açıkça belirten Akkaya, “Yapay zekayı bir dostluk formu gibi görmeye başlamak, sosyal izolasyonu artırabilir. Bu da sağlıksız bir başa çıkma biçimi haline gelir.” dedi.
YAPAY ZEKAYA DERT ANLATMAK YALNIZLIĞIN YENİ HALİ Mİ?
Genç kuşaklar dijital yakınlığa neden daha eğilimli?
Betül Şatır, genç kuşakların dijital dünyaya doğmuş olmalarının ilişkilerinde sanal zemini normalleştirdiğini ifade etti.
“Yüz yüze ilişkiler zorlayıcı geldiğinde, daha ‘kontrollü’ dijital dostluklara yöneliyorlar. Görülmek, anlaşılmak ve kabul edilmek istiyorlar. Bu da onları algoritmalarla kurulan bağlara daha açık hale getiriyor.”
YAPAY ZEKAYA BAĞIRMAK: DİJİTAL ÇAĞIN YENİ DUYGUSAL TEPKİSİ Mİ?
Psikolog Murat Akkaya, bazı bireylerin yapay zekaya bağırmasının ya da hakaret etmesinin de duygusal boşaltım ve güç kontrolü arayışıyla ilişkili olduğunu belirtti.
“Gerçek hayatta hissettiği güçsüzlük duygusunu, algoritma karşısında mutlak kontrol sağlayarak telafi etmeye çalışıyor olabilir. Bu, empati becerisi gelişmemiş ya da saldırganlık dürtülerini bastıran bireylerde ‘duyarsızlaşmış saldırganlık’ biçiminde ortaya çıkabilir.”
Yapay zekaya dert anlatmak yalnızlığın yeni hali mi?
GERÇEK BAĞLARIN YERİNİ TUTABİLİR Mİ?
Uzmanlara göre, yapay zeka geçici olarak bir rahatlama sağlayabilir; ancak kalıcı bağların ve duygusal gelişimin yerini tutması mümkün değil.
Yapay zeka anlayabilir ama hissedemez. Cevap verebilir ama dua edemez, sarılamaz, ağlayamaz.
İletişimci ve Yazar Betül Şatır: Gerçek bağ bazen bir bakışla kurulur. Oysa algoritmalarla kurulan bağlar, duygusal derinlikten uzaktır.
Psikolog Murat Akkaya: Sonuç olarak, dijital dostluklar modern çağın hızlı çözümlerinden biri gibi görünse de uzmanlar bu bağların yalnızca geçici rahatlık sağladığını; kalıcı çözümün ise yine insana, yüz yüze ilişkilere ve anlamlı bağlara yönelmekte olduğunu vurguladı.
