Hıdırellez nedir, ne zaman kutlanır?

Hızır ve İlyas kelimelerinin birleştirilmesi sonunda ortaya çıkan ve her yıl 5-6 Mayıs'ta kutlanan Hıdırellez, Türkiye'nin yanı sıra Irak, Suriye, Kırım, Azerbaycan ile Balkan ülkelerinde "bayram" olarak değerlendiriliyor.

Halk inancına göre, Hızır ile İlyas peygamberler her yıl sadece bir kez buluşuyor. Hızır peygamberin karada, darda kalan kişilere yardımda bulunduğuna, onlara kılavuzluk ettiğine, aynı zamanda bolluk ve bereket getirdiğine, İlyas peygamberin de suların koruyucusu olduğuna inanılıyor.

Bolluk, bereketi simgeleyen kişiler oldukları için onların ayaklarını bastığı her yerin yeşerdiği, temas ettikleri her şeyin bereketlendiği ve şifa dağıttıkları kabul ediliyor.

Türkiye ile Makedonya'nın ortak çalışması sonucu 2017'de "UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri"ne kaydettirilen Hıdırellez için geçen sene olduğu gibi bu yıl da yeni tip koronavirüs önlemleri kapsamında geniş katılımlı etkinlikler yapılamayacak.

Hıdırellez öncesindeki günün akşamı vatandaşlar ev, araba, çocuk gibi dileklerini bir kağıda çizerek gül ağacının dalına bağlıyor ya da bu ağacın dibine toprak üzerine yansıtıyor. Bereket getireceğine inanıldığı için gül ağacının dibine para da gömülüyor.

Hıdırellez'i bayram olarak kutlayan Romanlar, bu güne "Kakava" ismini veriyor.

Söz konusu gün, dünyanın farklı yerlerinde Ağrice, Altı Mayıs, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayramı, Ederlez, Eğrice, Eğrilce, Hederlez, Hıdrellez, Hiderlez, Hızır ile İlyas, İderlez, İlk Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) gibi isimlerle de anılıyor.

"Eskiden arınıp yeniye geçmeyi ve bolluk bereket dileğini yansıtır"

Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alimcan İnayet, AA muhabirine, Hıdırellez'in takvimsel açıdan kışın sona erip baharın başlamasına bağlı olarak kutlandığını belirtti.

Bu anlamda bu günün eskiden yeniye geçişi simgelediğini aktaran İnayet, "Hıdrellez kutlamalarındaki ev, çevre ve beden temizliğinin yapılması, giysilerin yenilenip değiştirilmesi, ateş yakılıp üzerinden atlanması, kırlara çıkılıp eğlence şenlik ve oyunların düzenlenmesi, sofralar kurulup yemeklerin yenmesi, mezar ziyareti, bolluk bereket duaları ve dilek tutulması gibi pratikler eskiden arınıp yeniye geçmeyi ve bolluk bereket dileğini yansıtır." dedi.

Prof. Dr. İnayet, Hıdrellez'in Türkiye'nin yanı sıra Türk dünyasında da coşkuyla kutlandığını ve kutlamaların özel seçilmiş mekanlarda yapıldığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Bu mekanlar genellikle yeşillik, ağaçlık, ormanlık ve su kenarlarıdır. Kutlamalar sırasında kurban kesilir. Sofralar kurulur. Güreş düzenlenir. Mendil kapma, ip atlama, salıncak gibi çeşitli oyunlar oynanır. Kır gezisi, at yarışları yapılır. Maniler söylenir, salıncakta sallanılır, çeşitli yarışlar düzenlenir. Kesilen kurbanlar fakirlere dağıtılır, dargınlar barıştırılır. Hıdırellez geleneği işlevsel olarak sosyal dayanışmayı güçlendirir. İnsanlar arasındaki kardeşliği, barışı, yardımlaşmayı pekiştirir. Hıdrellez, Orta Asya, Orta Doğu ve Balkanların ortak kültürel değerlerinden birisidir. Bu geleneği korumak, yaşatmak, zenginleştirmek ve geleceğe taşımak sosyal dayanışmanın, birlik beraberliğin, bölgesel barış ve huzurun sağlanması ve korunmasında son derece önemlidir."