Türkiye’de iş güvencesi sisteminin en temel unsurlarından biri de kıdem tazminatı. Çalışanlar için önemli bir sosyal hak.
KIDEM TAZMİNATI NASIL KAZANILIYOR?
Herhangi bir işyerinde herhangi birisi en az 1 yıl çalıştığında işveren veya kurumla yaptığı iş sözleşmesi belirli şartlarla sona erdiğinde kıdem tazminatına hak kazanabiliyor.
Kazanılan bu hak daha çok işveren tarafından yapılan iş akdi fesihlerde gündeme geliyor. Ancak burada önemli bir ayrıntı var. Çalışanlar kendi isteğiyle işten ayrıldığında da tazminat almasını mümkün.
KIDEM TAZMİNATI ALMAK İÇİN ÖZEL ŞARTI nedir?
Çalışanlar emeklilik için yaş dışındaki şartları tamamladıklarında yaş beklemeden işten ayrılıp kıdem tazminatlarını alabiliyorlar.
Özellikle son yıllarda 4 bin 500 ve 4 bin 600 gün gibi farklı prim gün eşikleri nedeniyle birçok çalışan ‘yaşı beklerken tazminat alma’ yolunu tercih etti.
NE KADAR ÖNEMLİ: İlk sigorta tarihi
Kıdem tazminatının emeklilik nedeniyle alınabilmesi açısından ilk sigortalı olunan tarih, belirleyici oluyor. Zira yaş dışındaki emeklilik şartları her dönem için farklı ve çalışanlar bu şartları sağladığında kendi istekleriyle işten ayrılıp kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Bunu için 3 temel sınır var:
Sigortası 8 Eylül 1999 öncesi dönemde olanlar 15 yıl sigortalılık süresi ile 3 bin 600 prim günü emeklilikte yaş dışındaki şartların tamamlanması için yeterli görülüyor. Dolayısıyla ilk kez 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olmuş bir çalışan bu iki şartı sağladığında istifa ederek kıdem tazminatı alabiliyor. .
Sigortası ilk kez 9 Eylül 1999 ila 30 Nisan 2008 arasında yapılmış çalışanların iki alternatifi bulunuyor. Bunlardan birincisi 7 bin gün prim ile normal emeklilik şartını sağlamak. İkincisi ise 25 yıl sigortalılık süresiyle birlikte 4 bin 500 gün prim şartını yerine getirmiş olmak. Dolayısıyla bu şartlardan herhangi birisini yerine getirdiğinde çalışan kişi kıdem tazminatı ve emekliliğe hak kazanmış oluyor.
Bir başka sınır: 1 Mayıs 2008 sonrası ilk kez sigortalı olanlar için emeklilikte sigortalılık süresi şartı kaldırıldı. Yaştan emeklilik için gerekli prim gün sayısı ilk sigortalılık yılına göre 4 bin600 gün ile başlayıp 5 bin 400 güne kadar kademeli olarak yükseliyor. Bu prim gününü dolduran çalışanlar sigortalılık süresi beklemeden kıdem tazminatı alma hakkına sahip.1 Mayıs 2008 – 31 Aralık 2008 arasında ilk kez sigortalı olan çalışanlar, yalnızca 4 bin 600 prim gününü tamamlayarak tazminat alma hakkı elde edebilmektedir. 2009’dan sonraki girişlerde ise her yıl 100 gün artan bir prim şartı devreye girmektedir. 2016 ve sonrasında ilk kez sigortalı olanlar için bu süre 5 bin 400 gün.
