Güvercinlik veya kuşluklar Kayseri’nin ilginç yapıları arasında yer alıyor. Özellikle, kentin doğu-kuzeydoğusunda yer alan Gesi ve çevresindeki vadilerde sıklıkla görülen bu kuş evlerinin tarihi oldukça eskiye dayanıyor. Mazisi daha eski olsa da 20.yüzyılın başlarından itibaren yoğun bir şekilde kullanıldığı tespit edilen bu güvercinliklere Gesi civarında oturan hemen herkes sahiptir.
GESİ'NİN SİMGE YAPILARI ARASINDA
Gesi’den Kayabağ’a (eski adıyla Darsiyak) ve Güzelköy’e (eski ismi Nize) giden yollar boyunca önce tek tük ve aralıklı olarak, sonra arka arkaya sıralanan değişik formlarda güvercinlik burçları görenlerin ilgisini çekerken, bu güvercinlikler henüz evcilleşmemiş kuşların yazın aşırı sıcaktan, kışın ise soğuk, kar, kış ve fırtınalardan korunmasına, yiyecek bulamadıkları dönemlerde beslenmelerine olanak tanıyor.
Aynı zamanda korunaklı yapılar olduğu için kuşları vahşi hayvanlara yem olmaktan kurtaran yapılar hem yöre halkının hayır hasenatı olmuş hem de kuş bakım ve beslenmesiyle zahmetsiz avlak olarak kullanılmıştır. Gesi bölgesinde yer alan kuş evlerinin halk arasındaki ismi ile “güvercinlikler” Melikgazi Belediyesi tarafından da koruma altına alındı.
Doğal güzellikleri, tarihi yapıları ve doğal ürünleri ile Gesi bölgesinin Melikgazi için özel konumda olduğunu ve burayı önemsediklerini belirten Melikgazi Belediye Başkanı Doç.Dr. Mustafa Palancıoğlu, Gesi bölgesinde yer alan güvercinliklerin hem yapısal özelliği, hem işlevi hem de yöreye verdiği anlamın çok önemli olduğunu belirtti.
Belediye koruma altına aldı
Kuş evlerinde yöre insanının güvercin beslediğini bu güvercinlerin gübrelerinin bağlarda gübre olarak kullanıldığını ifade eden Başkan Mustafa Palancıoğlu, konu ile ilgili olarak şunları söyledi: “Melikgazi’nin neresine baksanız tarihi yapıları yer alıyor. Buram buram Anadolu’nun güzelliklerini bağrında taşıyan Melikgazi bu tarihi yapıları hem günümüz ihtiyaçlarını karşılamak hem de gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla bir çok tarihi mekan da restorasyon çalışması yapmakta. Gesi Kayabağ Mahallesi’nin muhtelif parsellerindeki güvercinliklerin koruma alanlarının uygulama imar planına eklenmesi için çalışma yapıyoruz. Böylece güvercinlikleri koruma altına alacağız ve çevresi ile bütünleşen bir yapı ile bu kuş evlerini günümüzün turizm sektörüne kazandıracağız” dedi.
KUŞLUKLARIN İKİ AYRI TİP YAPISI VAR
Güvercinliklerde iki şekilde yapılanma görülüyor. Birinci tipin önü kare, arka tarafı daireseldir. Diğer tip yapılar ise kare planlıdır. Birinci tip Güvercinliklerde moloz tas kullanılırken, ikinci tip kare planlı olanlarda sal adi verilen dik dörtgen taslar ana malzemedir. Her iki tipte de “burç” adı verilen kısımda sal taşlar kare gövdeli olan tipte kademeli, dairesel tipte ise enine dizilişte kullanılmıştır.
Kuşlar ve insanlar ayrı kapılardan giriyor
Güvercinliklere kuşların girişi, üst kısımda yer alan baca tipi “ağız”dan sağlanmış, insanların girişi için ön cephenin ilerisinde tünel şeklinde girişler yapılmıştır. Bu girişler zeminin altında kalan kare şeklindeki odalara bağlantıyı sağlamaktadır. Bu odaların duvarları “taka” olarak adlandırılan oyuklarla doludur, takalar güvercinlerin yumurtlama ve barınmasında kullanılmaktadır.
İSTİKLAL SAVAŞI'NDA ÖNEMLİ DETAY
Hayvanin etinden ve gübresinden yararlanan yöre halkı ayrıca buralardan elde edilen gübrelerden İstiklal Savaşı yıllarında barut imalatında da yararlanmıştır.
