Konya'da yer alan ve insanlık tarihinin en eski yerleşimlerinden biri olarak kabul edilen Çatalhöyük, uluslararası bilim dünyasında yeniden gündeme geldi. Yüksek bilinirliğe sahip bilim dergisi Science'de yayınlanan ODTÜ ve Hacettepe Üniversitesi’nden genetik uzmanlarının yaptığı araştırmada dünyanın en eski yerleşim yeri olarak adlandırılan Çatalhöyük'te sosyal hayatta kadınların sözünün geçtiği anaerkil bir toplum yapısı olduğu ortaya çıktı.
BİNLERCE YIL ÖNCE KONYA'DA KADININ SÖZÜ GEÇİYORDU
Konya'nın Çumra ilçesinde yer alan ve tarihi binlerce yıl öncesine işaret eden Çatalhöyük'te bulunan 401 insan iskeletinden 131'inin DNA'sına ulaşan ODTÜ ve Hacettepe Üniversitesi'nden genetik uzmanları yaptıkları incelemelerde, dişi yavruların evlerinde kaldığını, erkeklerin ise evden ayrıldığını tespit etti. Science dergisinde yayınlanan makalede, Konya'da binlerce yıl önce evde ve toplumsal hayatta kadının sözünün geçtiği ortaya kondu.
Çalışmayla ilgili konuşan ODTÜ’de doktora sonrası araştırmacı olarak bulunan ve çalışmanın eşyazarı olan Eren Yüncü, Konya'nın tarihi yerleşiminde bugünün aksine kadın ağırlıklı bir toplum olduğunu ifade ederek, "Avrupa Neolitiği’ndeki yerleşimlerin patrilokal olduğunu yani aynı evdeki bireylerin genelde baba soyundan gelen akrabalar olduğunu, Çatalhöyük’te ise tam tersi bir durumla karşılaştıklarını” değerlendirmelerinde bulundu.
Makaleye göre, Çatalhöyük’te dişi yavruların yüzde 70 ila yüzde 100 oranında binalara bağlı kaldığı görülürken Yüncü bu bulguyu “Avrupa yerleşimlerinde kadınlar yetişkinliğe ulaştıklarında evden gider. Çatalhöyük’te ise aynı evdeki bireyler genellikle anneleri aracılığıyla birbirine bağlıydı yani erkekler evden gidiyordu. Bu da Anadolu yerleşimlerinin erkek değil kadın merkezli olduğuna işaret” şeklinde değerlendiriyor.
Bununla birlikte Yüncü, inceledikleri bebek mezarlarının da Çatalhöyük’te kadın merkezliliğe işaret ettiğine dikkat çekiyor. “İskelet yapısına bakarak bir çocuğun cinsiyetini belirlemek mümkün değil. Ancak genetik çalışma ile bebeklerin cinsiyetini belirlemek oldukça kolay. Biz de bebek mezarlarını incelediğimizde kız bebeklerin erkeklere kıyasla beş kat daha fazla hediye verildiğini gördük. Kız çocukların daha fazla mezar eşyasıyla gömülmesi de kadın merkezli başka bir uygulama.”
