Her geçen gün bir yeni obruk daha oluşuyor. Kent adeta yavaş yavaş içine doğru çöküyor.
Yağışların azlığı ve kuraklık Türkiye'yi etkilerken Tarımın başkenti Konya Ovası'nda ise obrukların oluşumu her geçen gün artıyor.
Son yapılan değerlendirmelere göre obruk sayısı 3 bini aştı.
OBRUK NEDEN OLUŞUYOR?
Daha öncesinde açıklama yapan Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, "Bölgede obruk etkinliği ve sayıca da artış devam ediyor. Bölgedeki obruklara baktığımız zaman, genellikle örtü çökmesi şeklinde belirleyebiliriz. Yani ana kaya üzerindeki günceller üzerinde meydana gelen obruklar şeklinde. Ortak özellikleri tarımsal alanlarda meydana gelmiş olması, yerleşim alanlarına da yakın olarak meydana gelmesi. Bu durumda baktığımız zaman AFAD'ın Afet Riski Sistem içerisinde kayıtlı 605 obruğa ilave bu yıl için bir 10 ile 15 obruk daha eklediğini söyleyebiliriz. Ancak bölgede sığ derinlikli çökme yapılar var. Yine son oluşan obruklardan bir tanesi Hotamış bölgesinde oldukça sığ bir obruk ama geniş seviye oldu. Bu tarz obrukları dahil ettiğimiz zaman sayıların 3 binleri bulduğunu söyleyebiliriz. Ancak sayının çok fazla bir anlamı yok. Bölge içerisinde hem kuraklık devam ediyor, hem de yer altı suyu kullanımı giderek artıyor. Dolayısıyla obruk oluşumlarının hızının artarak devam edeceğini öngörüyoruz" ifadelerine yer vermişti.
OBRUK OLUŞMADAN ÖNCE İŞARET VERİYOR
Bölgede 3 - 4 yıllık çalışmayla obruk duyarlı alanların bir haritası çıkarıldı. Obrukların tamamı duyarlı alanlar içerisinde meydana geldi. Dolayısıyla artık burada bir tehlike haritasının da yapılması gerekiyor. Özellikle insanlara ve insan yapılarına vereceği zararın boyutlarının ortaya konması gerekiyor. Çünkü giderek yerleşim alanlarına doğru yaklaşıyor. Obruk oluşmadan önce arazideki çukurluklar bunu belli ediyor.
Geçmişte su birikmeyen yerlerde su birikiyorsa, yerde çatlaklar oluşmuşsa, zeminde, asfaltta, delik veya çatlaklar, kırıklar oluşmuşsa daha önceden rahatça açılan kapı ve çekmeceler sıkışıyorsa, açılmıyorsa artık çökme başlamış demektir.
Bir de vatandaşın genellikle oturduğu yerde obruklar oluşmadan önce yer altından gürültüler duyduğunu ifade ediyor. Bu çökme anının başladığını gösterebilmekte.
Obruklar çökmeye başladıktan sonra tavanlarda kopmalardan dolayı yer altı suyu bulanıklaşıyor ve kuyulardan bulanık su akabiliyor. Bunların da gözlenmesi halinde artık yakınlarda bir obruğun oluştuğunun göstergeleri ortaya çıkmış demek oluyor. Vatandaşların buna göre dikkatli olmaları gerekiyor.
SULAR ÇEKİLİYOR
Kentte sular çekiliyor. Yağmurlar az düşüyor. Su kaynakları kuruyor. Uzmanlara göre bölge kapalı havuz olduğu için havza dışarıdan beslenemediğinde ve son yıllarda özellikle 2019'dan sonraki periyot içerisinde sürekli olarak yıllık ortalama yağışların altında seyrettiği ve kış yağışları özellikle kar yağışları olmadığı için havzadaki yeraltı kaynakları beslenemiyor ve yer altı su seviyesinin düştüğünü tespiti yapıldı.
Bu kuraklığın neticesi bunu bir de vatandaşın su talebiyle karşılaştırdığı zaman, su talebi de giderek artmakta.
Hem hayvancılık için hem tarım için yoğun bir su kullanımı söz konusu ve yer altı seviyesi de giderek düşüyor. Gerçek olan tek şey var, yerel altı seviyesi giderek daha da derinleşti. Bu düşümün neticesinde yer altındaki boşlukların genişlemesiyle mümkün olabiliyor ve obrukların artmasına neden oluyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ORTADAN KALKIYOR
Obruklar ile ilgili artık sürdürülebilirliğin ortadan kalktığı görüşü hakim. Ancak bunun sürdürülebilmesi için su tüketiminin daha güvenli bir şekilde yapılması gerekiyor. Zaten bölge içerisinde önceki zamanlarda ifade edildiği üzere vahşi sulama bölgede terk edilmiş vaziyette. Şu anda hemen herkes basınçlı sulama sistemlerinde. Ona rağmen su tüketimi oldukça fazla ve bitkinin ihtiyacından fazla sanki su veriliyor gibi görünüyor.
Uzmanlara göre bitkinin ihtiyacı kadar ve bu bölgede daha az su tüketen bitkilerin özendirilmesi yoluyla belki obrukları bugün durdurulamaz ama orta ve uzun vadede sadece azaltılabileceğine dikkat çekiliyor
OBRUKLAR DOLDURULABİLİR Mİ?
Oluşan obrukların vatandaşlar tarafından doldurulmasının doğru bir yöntem olmadığını belirtiliyor. Çünkü obrukların arazilerden toplanan malzemelerle doldurulmasıyla genellikle daha sonra yeniden çökmeler yaşanabiliyor ve bu ikinci tehlikeye işaret.
BREZİYLA'DA KENTLERE ULAŞTI
Obruklar yerleşim merkezlerinde olur mu? Brezilya'nın Amazon bölgesindeki Buriticupu şehrinde oluşan devasa obruklar yüzlerce evi tehdit ediyor. Yetkililier, evlerin uçuruma sürüklenmesi riskine karşı bölgede olağanüstü hal ilan etti.
Aynı şekilde ABD'nin Illinois eyaletinde görüldü.
Fotoğraf: TRT
