Yaramazlık, başkalarını söz ve davranışlarıyla rahatsız etmektir. Her anne-baba çocuğunun uslu olmasını, istedikleri şekilde davranmasını ve sözlerinden çıkmamasını ister. Her çocuk birbirinden farklıdır. Ancak bazı çocuklar ne yapsan yaramaz, söz dinlemez, bağırır çağırır, dediğinin tersini yapar, uyumsuz, mutsuz ve  mızmız olurlar. Okulda, sınıfta, parkta, markette, evde, kısaca çok yerde uyumsuz olurlar, ne yapsan tatmin olmazlar, sakinleşmezler, laf anlamazlar söz dinlemezler.

Her çocuk farklı özelliklere sahiptir. Bazı çocuklar aşırı hiperaktif olurken bazıları da gayet sakin olur. Çocuğun yapısı ne olursa olsun, attığı her adım anne-babayı etkilemek veya ilgi çekmek içindir. Çocuklar aşırı kuralları, disiplini ve yasakları sevmezler, onlar için bu durumlar sıkıcıdır. Çocukta özgüven eksikliği, içe kapanıklık, kişilik ve iletişim bozuklukları, şiddet ve özellikle ailenin şımartması yaramazlığa sebep olur.

Sınır ve kural tanımayan, söz dinlemeyen çocuklar, okul öncesi ve sonrasındaki okul döneminde haylazlıklarıyla anne babayı bıktırır, pes ettirir. Çok geçmeden de arkadaşları ve öğretmenleriyle uyum sorunu yaşayarak problem çocuk damgası yerler… Peki, ağlamayı kesersen çikolata veririm, sana  şunu alırım demek işleri çözer mi? Kesinlikle çözüm değildir, tam aksine çocuk daha da yaramazlık yaparak  şımarır.

Çocuklar taviz aldıkça yavaş yavaş şımarırlar.Anne-baba mızmızlanmalara pabuç bırakırsa, yapmaması gerekenleri yaptığında  göz yumarsa, gereğinden fazla oyuncak ve şekerleme alırsa, gazlı içecekler masada eksik olmazsa çocuk şımarır. Bunların yanında uykusuzluk ve  sosyal medya bağımlılığı da yaramazlığınının artmasına sebep olur.

ÇOCUKLAR NİÇİN YARAMAZLIK YAPARLAR?

a. Mahallede, evde, sınıfta vb. yerlerde ezildiğinden  öç almak için.

b. Başarısız olduğundan, istediğine kavuşamadığı  için, kendini ispat etmek, varlığını hissettirmek ve dikkat çekmek için  yaramazlık yaparlar.

c. Ailesi problemli olduğundan, kendisiyle yeterince ilgilenilmediği  ve ailesi her istediğini yapıp şımarttığı vb.

Çocuğun yaramazlık yapma nedenlerini iyi anlamak gerek. Kıskançlıktan mı, ilgisizlikten mi, ailenin disiplinsiz, tutarsız davranışından mı?

Ailenin tutarsız davranışları evet ve hayırın geçersiz olması,  çocuğun yaramazlıklarına aşırı tepki verilmesi çözümü zorlaştırır ve yaramazlıklarının artmasına  sebep olur.

Şımarık bir çocuğu eğitmek, uyumlu hale getirmek, iyi davranışlar öğretmek birdenbire olmaz, zaman alır. Yedikleri ve içtiklerine dahi dikkat etmek lazım. Çocukları korkutarak ve şiddetle onların yaramazlığını engelleyemezsiniz, belli bir süre korkusundan sesini kesse de, davranışını değiştirmiş gibi olsa da  sonradan daha fazla yaramazlık yapar.

ÇOCUĞU SAKİNLEŞTİRME YOLLARI

1. DAVRANIŞLARIN SEBEBİNİ  TESPİT ETMELİ

Davranışlarının   sebebini tespit etmeli, ona göre çözüm yolları aramalı ve ona göre davranılmalı. Kıskançlıktan mı, ezilmekten mi, yalnızlaktan mı, ilgi çekmek için mi, oynadığı oyunlardan mı, izlediği filmlerden mi, akran zorbalığından mı, kendisine mobning yapılmasından mı?

2. ÇOCUĞUNUZA ESİR OLUP  RÜŞVET VERMEYİN

Çocukları durdurmak, susturmak  için istediği şeyleri devamlı  yaparsanız ona esir olursunuz. Çocuk artık size her dediğini yaptırır. Çocuğun susması için, ağlama veya yaramazlığının durması için sakın ’’sana çikolata alayım, oyuncak alayım’’ gibi rüşvet teklif etmeyin. Bunun sonu gelmez. her zaman “hayır” denilen ve kabul edilmeyen bir davranışa çocuğun ısrarından kurtulmak için”evet” denildiğinde çocuk kazanmıştır. Bunu her zaman amacına ulaşmak için silah olarak kullanır. Bir sonraki seferde aynı davranışı tekrarlar.  Evetiniz evet, hayırınız hayır olsun.Bir başka zaman  olumlu davranışlar yaptığında onu zaman zaman ödüllendirin. Çocuklar güzel hareketleri ödüllendirildiğinde, o hareketleri daha fazla yapmak için uğraşırlar.

3. HER İSTEDİĞİNİ YAPMAYIN

Her istediği yapılan çocuk daha fazla ister, onu doyuramazsınız. Siz ona ve isteklerine sınır koyup tutarlı olacaksınız ve yapmayacaksınız ki çocuk sınırını öğrenecek. Sevdiği bazı şeyleri beraber yapın. Mutfağa girip meyve salatası ve kekler yapınız. Beraber resim yapın, yapboz oyunları oynayın, alışveriş, spor vb. yapınız.

4. ORTAK TUTUM OLMALI

Ebeveynlerin, büyük ailede yaşıyorsanız dede, babaanne vb. tutumu ortak olmalı. Birisi kural koyarken diğerleri konulan kuralları bozmamalı. Şımartılan, sınırsız bir özgürlüğe sahip olduğuna inanan çocuk daha fazla yaramazlık yapar.

5. OYUN VE SPOR

Günde yarım saat veya bir saat oyun, özellikle açık havada oyun, gezi ve spor çocuğun sakinleşmesi ve uyumu için çok katkı sağlar. Yaşına göre sportif çalışmalara yönlendirilmeli. Danimarka’da  son beş altı yıldır ilköğretim okullarında  mümkün olduğu kadar her gün bir saat jimnastik dersi yapılıyor. Sınıftaki yaramaz çocuklar zaman zaman dersten çıkarılır ve bir başka personelin gözetiminde açık havaya çıkarılır. Bu tip çocukların yeme içmelerine, özellikle gazlı içeceklere karşı ailesi uyarılır. Danimarka okullarında yaklaşık 15-20 yıldır kantinlerde gazlı ve şekerli içecekler satılmaz.

SINIFTA YARAMAZLIK

Evde yaramaz olan çocuklar genelde okulda da yaramaz olurlar. Yaramazlıkların kaynağı evden gelmektedir. Evde yaramaz, şımartılan  çocuklar okulda öğretmenin ve diğer çocukların başına bela olmakta, düzeni bozmaktadırlar. Sınıfta bağırmak,  sınıfı izinsiz terk etmek, arkadaşlarına vurmak, yerinde durmamak, sınıf içinde koşmak, öğretmeni dinlememek, arkadaşlarıyla alay etmek, isim  takmak, küfür etmek, bir köşede tek başına oturmak, okul eşyalarına zarar vermek... şeklinde huzuru bozmaktadırlar.

Bu tip çocuklar sınıfın havasını bozarlar, dersi engellerler, verimi düşürürler, diğer çocuklara kötü örnek olurlar. Veliler arasında ve veliler ile okul arasında da problem yaşanmasına sebep olurlar. Bu durumda  öğretmen/okul  mutlaka çözüm için aile ile işbirliği yapar.

Bu tip çocukların olumsuz davranışları gerek ailenin gerekse okulun bütün çalışmalarına rağmen çözülemiyorsa, daha da ileri gitmemesi için bir uzmandan yardım alınarak çözüm yolları aranıp bulunmalı.