Mourisa Antik Kenti
Akören ilçe sınırlarında olduğu tarihi kaynaklarda geçen Mourisa antik kenti Geç Antik Çağın önemli yerleşim alanlarından birisidir. Lystra ve Dinorna gibi önemli antik çağ yerleşmelerine yakın konumda Çarşamba Çayı yakınında lokalize edilmiştir.
Akören ve çevresinde sırasıyla tarihsel olarak Hitit ve Frig medeniyetlerinin olduğu ve sonrasında Büyük İskender’in hakimiyetine girdiği bilinmektedir. Daha sonra Bergama krallarının egemenliği altına girmiştir. Bergama kralı III. Attalos’un ölümü ile Roma imparatorluğunun hakimiyeti altına girdiği bilinmektedir.
Akören ve kuzeybatısında bulunan Akçeşme’de Antik Çağ ve Bizans dönemlerine tarihlenen kalıntılar tespit edilmiştir. Bunlar arasında mezar stelleri, mimari devşirme malzemeler, yazıtlı taş eserler bulunmaktadır. Ayrıca yine bu bölgede Athena kültüne ilişkin veriler saptanmıştır. Yazıtlı bir taş anıt üzerinde Marcus Clandius isimli bir kişinin köleleri tarafından Mourisalı Athena anısı için yaptırdığı bilgisi yer almaktadır. Bir başka onur yazıtında ise İmparator Büyük Constantin, Maximinus Daia ve İmparator Flavius Valerius için anıt dikildiğine dair açıklamalar bulunmaktadır.
Yine Akören ve çevresinde Geç Antik Çağ’da önemli bir yerleşim yeri olduğundan dolayı çok sayıda Hristiyanlığa ait dini semboller içeren taş eserler bulunmaktadır.
Yazıtlarda dahil geçmişi okumamızı sağlayan tüm kültür varlıklarının geleceğe miras bırakmak koşuluyla sahip çıkmamız gerekmektedir.
