Bu yazımızda Yağlıbayat mahallesinde bulunan Savatra antik kentinden bahsedeceğiz. Lykaonia bölgesi antik dönemde konumu dolayısıyla birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Roma döneminde İconium kenti bölgenin merkezi konumunda olup, çevresinde de diğer antik kentler bulunmaktadır. Savatra antik kenti de bunlardan birisidir. Savatra Antik Kenti, Konya-Aksaray karayolunun 58. km. den sonra 12 km. içeride bulunan Karatay ilçesine bağlı Yağlıbayat Mahallesi içerisinde yer almaktadır.

Bozdağ’ın eteklerinde kurulan kent, kendisine komşu olan Perta ve Kana antik kentleri ile birlikte Lykaonia Bölgesi’nin doğu sınırında bulunmaktadır. Antik Çağın önemli yazarlarından Strabon Coğrafya (Geographika) adlı eserinde Savatra için, Garsaura (Aksaray) yakınında bir kasaba olduğunu, burada dünyanın en derin kuyularının bulunduğunu ve suyun bu kuyulardan çekildiğini söylemektedir. Ayrıca su olmadığı halde, ülkede koyun yetiştiriciliğinin yapıldığını ve derin kuyulardan elde edilen suyun da burada parayla satıldığını belirtmektedir.

Savatra antik kenti MÖ 1. yy.da kendi sikkelerini (parasını) bastırmıştır. Kentte birçok mimari eserde yazıtlar bulunmaktadır. Buradaki epigrafik çalışmalar sonucunda da Savatra hakkında detaylı bilgilere ulaşılmıştır. Kent ayrıca Roma döneminde Galatia-Lykaonia sınırının güvenliğini oluşturan stratejik bir askeri üs konumdadır. Roma’nın askeri bir garnizon bölgesidir. Bozdağ’ın eteklerinde bu kuleler ve kale kalıntılarını görmek mümkündür. Ayrıca kentte bir antik tiyatro bulunmaktadır. Buradan da kentin ne kadar ihtişamlı ve gelişmiş olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Ayrıca kentte tiyatronun güneyinde bir de höyük alıntısı mevcuttur

Bizans dönemine gelindiğinde ise önemli bir piskoposluk merkezi olan Savatra, 381 yılındaki İstanbul Konsili ve 451 yılındaki Kadıköy Konsili’ne temsilci göndererek önemini bu dönemde de göstermiştir. Savatra Hristiyan kimliğini Selçuklu dönemine kadar korumuş ve Katolik kayıtlarında piskoposluk merkezi olmaya devam etmiştir.

Bölgede çok sayıda devşirme malzeme mevcuttur. Ayrıca köylüler tarafından tiyatronun taşları köy evlerinde de kullanıldığı gözlemlenmektedir. 1984 yılında Konya Arkeoloji Müzesi tarafından arkeolojik kurtarma kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca burada tespit edilen heykeltıraşlık eserlerde yine günümüzde Konya Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. 2015 yılında ise bölge Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından arkeolojik sit alanı yapılmıştır. Bölgede yapılan çalışmalar tarihe ışık tutacak bilgiler ve tespitler açısından son derece önemlidir. Bu sebeple bölgede Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ile Selçuk Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi İlker Işık tarafından çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu çalışmalar kültürel mirasımızın tanıtımı ve koruması açısından da son derece önemlidir.

Geçmişimize sahip çıkıp, geleceğimize aktarmak temennisiyle…

Kaynak:

“İlker Işık: Lykaonia Bölgesi Kuzeydoğu Kesimi Tarihi ve Yerleşim Yerleri”, SEFAD, Sayı: 40, 2018, Konya.

Strabon: Geographika (Coğrafya) XIV Cilt.