Ülkelerin Kalkınmasında Madenciliğin Rolü

Madencilik, yeraltındaki kıymetli madenlerin çıkarılması ve üretilmesiyle ilgilenen teknik konuların bütünlüğüdür. Yer kabuğunun ilk birkaç kilometresinde bulunan ve günümüzde ekonomik değer taşıyan cevher, endüstriyel hammaddeler, kömür, petrolün üretilerek insanlığın hizmetine sunulmasını kapsar.
Yeraltı rezervlerinin bulunması ve işletilmesi Rusya, Kanada, Yeni Zelanda, Avusturalya gibi ülkelerde kişi başı milli gelirin yükseltilmesinde başlıca gelir kaynaklarından birisidir. Özellikle Rusya batı ambargosuna ürettiği petrol ve doğalgaz, elmas, altın maden gelirleri ile karşı durmaktadır. Bu noktaya İran’da katılmaktadır. Bu yüzden bir yönüyle batı petrol, doğalgaz, altın, gümüş gibi sınırlı varlıkların değerinin çok fazla artmasını istemez. Batı ve ABD de ise rezerv para olarak ekonomik hegemonya sağlamaktadır. Türkiye’nin kritik madenleri ise nadir toprak elementleri ve borla birlikte Gümüş, Titanyum, Demir, Manganez, Çinko, Bakır, Alüminyum gibi metalik madenler ve lityum ön plana çıkmaktadır. Bu yazıda doğal taş ve mermerden bahsedilmekle birlikte Nadir Toprak Elementleri, Bor ve Altın gibi başlıca stratejik madenlerimizden başka bir yazıda bahsedilecektir.
Dünyanın %33 Doğal taş rezervi Türkiye’de bulunmaktadır. Fakat Çinli firmalar Türkiye’deki ruhsatları üretim aşamasında iken alıp yatırım yapıyor ve blok halde üretilmiş doğal taşı henüz taşıma aşamasında iken gemilerde işleyip, boyutlandırılıp limanda hazır halde uç kullanıcıya satabilmektedirler. Ham blok ile işlenmiş blok arasında fiyat farkı 2 kattır. Doğaltaş pazarında İtalya ile ön planda bulunmaktayız. Fakat İtalya teknolojisi ve pazarlama stratejikleri ile batılı ülkelerde maalesef Türkiye’den önde bulunmaktadır. Bizim ülkemizin güzel doğal taşları ile Kaliforniya’daki otellerin cephe kaplamalarının yapıldığı doğrudur. Doğaltaş madenciliği de katma değeri arttırarak ülkemize döviz kazandırabilmemiz için doğaltaş madenciliği teknolojilerini geliştirilip uç ürün olarak satmamız ve kullanıcılara sunmamız gerekmektedir.
Türk mermeri, farklı renk skalası ve kalitesiyle dünyanın pek çok ülkesinde, dünyaca tanınmış mekânlarda kullanılmaktadır. Vatikan’ın en önemli kiliselerinden biri olan Saint Pierre kilisesinin girişindeki sütun ve kaplamalarda Afyon İscehisar mermerleri kullanılmıştır. ABD'de Beyaz Saray'da yetkililerin basın açıklamaları yaptıkları alanda kullanılan mermer Elazığ’da üretilen Elazığ Vişne’dir. Alman Parlamentosu, Fransa Parlamentosu ve ABD Temsilciler Meclisi Elazığ vişnenin kullanıldığı diğer mekânlardır. Dünyanın en önemli eğlence merkezlerinden Disneyland’da 18 bin metrekare Türk mermeri yer alırken; dünyanın dört bir yanındaki pek çok lüks otelin ıslak zeminlerinde Türk mermeri tercih edilmiştir. (Ticaret Bakanlıgı, Doğal Taşlar Sektör Raporu, 2021)
Madencilik ve bağlı firmaları her yıl vergilendirmede ilk 10 sırada yer almakta ve ülke Gayri Safi Yurtiçi Hasılasına ciddi katılım yapmaktadır. Ayrıca enflasyonun düşmesi için hammadde kaynaklarının üretiminin artması kritik öneme sahiptir. Maden kaynakların aranıp bulunmasında en stratejik devlet kurumlarımızdan birisi olan Maden Tetkik Arama (MTA) son yıllarda milyon metre mertebesinde sondajlar yaptırarak ve sondaj logolarını işleyerek ciddi atılımlar ve ruhsatlandırmalara katkı sağlamıştır. Maden sahalarının işlenmesinde öncelik yerli yatırımcılarımızın yatırım yapması ve yerli yatırımcının desteklenmesi durumudur. Bu toprakların üzeri olduğu kadar yeraltı da kritik ve stratejik öneme sahip olduğu unutulmamalı, yatırımlar yapılırken madencilik sektörü’ de göz önünde bulundurulmalıdır.