Türkiye’nin acı reçetelerle dolu IMF geçmişi

19 anlaşma imzalandı 

Türkiye Uluslararası Para Fonu'na (IMF) 11 Mart 1947'de üye oldu. Ekonomik ve siyasi kriz nedeniyle Türkiye IMF'yle stand-by antlaşması olarak da adlandırılan koşullu antlaşmalara imza atmıştır. Türkiye, IMF’ye ilk imzasını 1 Ocak 1961'de atmıştır. 14 Mayıs 2013 tarihinde yaklaşık 421 milyon dolarlık son taksidin ödenmesinin ardından IMF ile anlaşmalar dönemi sona erdi.
Ekonomik istikrarın sağlanması ve güven ortamının oluşmasıyla IMF ile yarım asrı bulan borç serüveni ve sunulan "acı reçeteler" geride kalırken, Türkiye, artık borç alan değil, Fon'a kaynak taahhüdünde bulunan ülke konumuna geldi.
Türkiye'nin IMF ile 1961'de başlayan stand-by yolculuğuna 8 cumhurbaşkanı ve 37 hükümet eşlik etti. Borcun bittiği tarihe kadar 50 milyar doları aşan kaynak kullanan Türkiye, Uruguay ve Filipinler ile birlikte "en çok anlaşma imzalayan" 3 ülkeden biri oldu. Türkiye, IMF ile toplam 19 stand-by anlaşmasına imza koydu. Türkiye 188 ülkenin üye olduğu IMF ile 1947'de İsmet İnönü döneminde tanıştı. İlk stand-by anlaşması 1 Ocak 1961'de bir yıllık süreyle imzalandı. Türkiye, 1961-1970 arası her yıl IMF ile bir stand-by anlaşması yaptı. Anlaşmalar genellikle bir yıl dolmadan sona erdi.1970’ten 1978'e kadar IMF ile stand-by anlaşması yapmayan Türkiye, 1978'ten 1980 yılına kadar yeniden birer yıllık anlaşmalara imza attı.
Türkiye'de 1980 yılında 24 Ocak Kararları ile ekonomide değişim süreci başlarken, 18 Haziran 1980'de ilk kez, 3 yıllık vadeyle IMF ile en uzun stand-by anlaşmasını gerçekleştirdi. 1983 yılında yeni bir stand-by düzenlemesine giden Türkiye’nin bu anlaşması ise 1 yıl sürdü. IMF'den kullanılan kaynak miktarı 1980'e kadar daha düşük seviyelerde gerçekleşirken, bu tarihten itibaren daha yüksek miktarlar için IMF'nin kapısı çalındı.
EN ZORLU ANLAŞMAYA 2001 KRİZİNDEN SONRA İMZA ATILDI
Uzun süre kısa vadeli anlaşmalarla IMF ile ilişkisini sürdüren Türkiye, en zorlu anlaşmasına 2001 krizinden sonra imza attı. Başbakanlığını Bülent Ecevit'in yaptığı 57. hükümet, uzun görüşme ve pazarlıklar sonucunda Fon'dan 19 milyar dolarlık kredi aldı. Bu dönemde Fon'un "acı reçeteleri" çok tartışılırken, görüşmeleri yürüten IMF Türkiye Masası Şefi Carlo Cottarelli de "bond çantasıyla" hafızalara kazındı. 
Son anlaşmaya 2005'te imza koyan Türkiye, 2008 yılında IMF ile stand-by anlaşması yapmama kararı aldı. IMF Türkiye Yerleşik Temsilciliği program ilişkisinin sona erdiği 2008'den itibaren, IMF ile üyelik ilişkileri doğrultusunda faaliyetler sürdürüldü. Türkiye’de küresel ekonomik krizin etkilerinin ciddi şekilde hissedildiği 2009 ve 2010 yıllarında ödemeler dengesinde sorun yaşanmaması ve en kritik dönemin IMF’siz atlatılması bu noktadan sonra IMF ile yola devam edilmemesinin herhangi bir sorun teşkil etmeyeceği beklentilerini de güçlendirdi. Türkiye’nin bu dönemde kredi derecelendirme kuruluşlarından aldığı notlarda önemli artışlar yaşanırken, ülke ekonomisinde başarılı bir performans sergilendi.

IMF NEDİR PEKİ?

IMF'yi kısaca tanımlamak gerekirse 189 ülkeden oluşan bir para fonu. Kendi iç tüzüğü olan bu uluslararası para fonu dünyadaki para durumunu dengeliyor. 189 ülkeden oluşan bu fonda her yurdun bir temsilcisi oluyor. Zor durumda olan ülkelere para vermek amacıyla kurulan IMF'nin merkezi ABD'de bulunuyor. IMF, küresel alanda iş birliği sağlamayı, dünyada ekonomik büyümeyi geliştirmeyi amaçlıyor.

IMF'nin 189 üyesi olsa da guvenörler kurulu dediğimiz bir kısmı bulunuyor. IMF'nin en etkili organı olan guvenörler kurulu 12 kişiden oluşuyor. Yılda bir kez toplanan guvenörler kurulu, yeni üye kabulünden kotaların belirlenmesine kadar en önemli kararlarla ilgileniyor.

IMF'nin Kuruluş Amacı Nedir?
1944 yılında kurulan fakat 1947 yılında fiili olarak hayata geçen IMF'nin temel amacı ülkeler arasındaki ekonomik iş birliği sağlamaktır. Ülkelere borç veren IMF, uluslararası ticari ilişkilerin dengeli ilerlemesini sağlıyor. Ülkeler zor durumda kaldıkları zaman IMF'ye başvuruda bulunuyor ve borç alabiliyor. 

IMF'den Her Ülke Borç Alabilir Mi?
Akıllara ilk gelen soru IMF'den her ülke borç alıp alamadığı oluyor. Maalesef her ülke borç alamıyor. IMF ödeme ihtimali olan ülkelere borç veriyor. Yani IMF kendini garantiye almadan bir ülkeye borç vermiyor. IMF'nin borç verebilmesi için ülkenin gelişme ihtimali olması ve sürekli işleyen bir ekonomisinin olması gerekiyor. IMF'den ilk borç alan ülke ise Fransa.

IMF'nin Başında Kim Var?
IMF'nin başında 2011 yılında beri Christine Lagarde bulunuyor. Fransız bir avukat olan Lagarde, Forbes dergisi tarafından dünyanın en güçlü 17.kadını seçildi.