Konya kadim tarihi boyunca çeşitli devletler arasında sık sık el değiştirdi. Konya, Alaeddin Tepesi merkez olarak savunma yapısı olan bir Orta Çağ şehriydi. 10 km kuzeybatısında, 1675 m yükseklikteki Takkeli dağın tepesinde Konya’yı dış saldırılardan koruyan Gevale Kalesi, hem hapishane hem de Selçuklu sultanlarının yazlığı, kış aylarında ise avlağı olarak kullanılırdı. Bu kale Fatih zamanında Karamanoğulları beyliğinin saldırılarını önlemek adına yıkmıştı.
Bir diğeri ise, Ahmedek Kalesi bu gün Zindankale’nin olduğu yerdir. Osmanlılar döneminde yapılmış ve Karamanoğulları Osmanlılarla yapılan savaşta yıkmış daha sonra Konya’yı ele geçirdikten sonra tekrar yapmıştır.
BİZANSLILAR SİLLE'YE KADAR SÜRÜLDÜ
Türklerin Konya’yı fethinden sonra Alaeddin Tepesi’ni çeviren kalenin içinde yaşayan Bizans’ı, Sille’ye kadar sürmüştü.
TÜRKLERİN KONYA'YA GÖÇÜ
Fetih sonrası akın akın Türkler gelmişti. İskan politikasıyla genişlemeye başlamıştı. Giderek nüfusun artmasıyla yapılan yapılar ihtiyaca cevap veremez hale gelmişti. Konya böylece kültürel ve ticari alanda gelişmiş. Medreseler, camiler ve ticaret alanları yapılmıştır. Böylece Alaeddin Tepesindeki surlar genişlememiş dahası ihtiyaç duyuldukça surlar dışına yeni mahalleler kurulmuştu.
Moğolların istilasıyla surlar dışındaki hanlar köşkler tahrip edilip, yıkılmıştı.
Konya’da ve çevresinde yerleşik düzen, Prehistorik (tarih öncesi) çağdan başlar. Bu çağ içinde Neolitik-Kalkolitik-Erken Bronz Çağ kültürlerini görürüz. Bu çağın iskan yeri olan höyükler, Konya il sınırları içindedir. Günümüzden yaklaşık olarak 9.000-7.500 yıl öncesine (Neolitik Devre) ait kalıntılar, Çatalhöyük’teki kazılarda ortaya çıkmıştır.
Bugün Konya’nın Meram ilçesinde bulunan Karahöyük’te Hitit yerleşimi görülür. Selçukluların bu bölgeye akınlar yapmasıyla değişmeye başlamış ve Malazgirt Savaşından sonra artık Anadolu’nun
kapıları Türklere tamamen açılmıştır Bu yaşanan olumlu gelişmeler Konya’ ya kültür
ve sanat alanında da altın çağını yaşadı.
KONYA'DA TÜRKMEN BOYLARI
Konya ve çevresinde Oğuz boylarına ait yer isimleri 13. ve 14. Yüzyıllardaki Türk göçlerine dayanmakta. Sultan Mesud döneminde başlayan göçler II. Kılıçarslan döneminde de devam etmişti. Böylece yeni mahalleler oluşmaya başlarken. II. Kılırçarslan’la gelen yeni Türk nüfusu Konya ve çevresine yerleşmişti.
Oğuz Türkleri Anadolu’ya geldikleri zaman Şehirleri, kasabaları ve köyleri harap ve ıssız bir durumda
buldular. Buraya yerleşen Türklerden aldıkları isimlerden de boylar hakkında bilgi edinmekteyiz. Bayat, Yazır, Döğer, Avşar, Karkın, Bayındır, Çepni, Salur Akşehir ve ılgın yöresinde; Bayat ismine Konya ve Kayseri’de Bayındır ismine Aksaray’ da; Çepni ismine Beyşehir’de; Eymur ismine Konya ve Kayseri’ de; Kınık ismine Beyşehir ve Konya’da. Salur ismine Aksaray ve Beyşehir’de: Yazır ismine Aksaray ve Konya’da rastlanmakta.
KONYA'NIN ETNİK YAPISI
Konya’nın günümüzdeki etnik yapısına gelirsek, Konya ilimizde Türk nüfusu yüzde 90 civarı. Bu nüfusun çoğunluğunu yerli Türkler oluşturmakta. Yani Yörükler ve Türkmenler. Türk nüfusu kent merkezi dahil bütün ilçelerde çoğunluktadır. Bazı ilçelerde neredeyse nüfusun tamamı Türklerden
meydana gelmekte.
Konya’da ki Türk nüfusunun içinde Nogay Türkleri de var. Buradaki Nogay Türkleri en kalabalık olarak Kulu ilçesinde ikamet etmektedir. Nogay’lar Kıpçak Türklerinden.
Konya’da ki diğer Türk topluluklarından biri de Kırım Tatarlarıdır. Kırım sürgününde birçok Tatar özellikle İç Anadolu Bölgesine yerleşmiştir. Konya da bu illerden biridir. Konya’da çok sayıda Balkan Göçmeni vardır. Bunların içerisinde Türkler, Boşnaklar ve az sayıda Arnavut’ta var.
Bu isimlerin bazıları daha sonradan unutulmuş veya değiştirilmiş olduğu kesin. Konya’nın meydan istasyonu üzerindeki Abadaniyye köyünün eski adının Kınık olduğunu biliyoruz. Bu Oğuz adı bugün nasıl unutulmak üzere ise diğer isimlerde zamanla değişe değişe unutulmuştur. Gereksiz isim değiştirmek tarih için kaynaklar için bir felaket olarak nitelendirilmekte.
İŞTE O BOYLAR
Boz Okların üç oğuşunu (Bölüğünü) Gün Han, Ay Han, Yıldız Han kurar. Bu
inanışlara göre Doğanlı (Beyşehir’de bir bölge), Doğancık (Beyşehir’de köy) Şahin,
Kartallı (Beyşehir’de köy), Tavşanlı (Karaman’da köy) oğuşları denmektedir.
Gün han boyları:
(Kayı), (Bayat), (Alka evli= Alka Bölük), (Kara evli=Kara bölük).
Ay Han boyları:
(Yazar, Yazır= Yazgar, Yazgır), (Düğer=Tü), (dudurga= Tuturka), (yayırli=yay eri).
Yıldız Han boyları:
Avşar= Afşar), (Kırık=Cırıklık), (Bekdili= Beydili), (Karkın).
Kayı Köyü: Karapınar’ın Hotamış Bölgesinde.
Kayı Hüyük: Çumra’nın batısında.
Bayat Köyü: Konya civarında.
Bayat Köyü: Beyşehir’i civarında.
Bayat Hüyüğü: İsmi üzerinde bir sırada olmak üzere iki hüyük.
Bayat Hüyüğü: Ilgın’ın batısında.
Karabayat Köyü: Beyşehir’in Doğan Bey bölgesinde.
Yağlı Bayat Köyü: Konya’nın obruk nahiyesinde.
Eğri Bayat Köyü: Konya’nın Zuvarık nihayetinde.
Yazır Köyü: Akşehir’in Doğanhisar nahiyesinde.
Yazır Yaylası: Pınarbaşı istasyon civarında Konya’nın Araplar mahallesinin yaylası.
Yazır: Karaman’ın güneydoğusunda bir yer.
Yazır Alanı: Karaman’ın gün doğusunda bir yer.
Düğer Köyü: Ilgın’ın yanında.
Afşar Köyü: Çumra’nın Dinek bucağına bağlı.
Afşar Köyü: Hadim ilçesinde.
Afşarlı Yaylası: Kadınhanı ilçesinde.
Avşar Köyü: Beyşehir ilçesinde.
Bay Avşar Köyü: Beyşehir’de
Küçük Afşar Köyü: Beyşehir ilçesi merkez bucağına bağlıdır.
Torunlar Köyü: Yunak ilçesi çeltik bucağına bağlı.
Kırıklı Köyü: Beyşehir’in Kıreli Kamunun da.
Beydilli Köyü: Karaman’da.
Karkın Köyü: Çumra’da.
Üçokların üç uzu (aşiretini) (Gök Han), (Dağ Han), (Deniz Han) kurar. Bunlara
totemlerine göre: (Songur’lu), (Üş kuş’lu), (Çakır’lı) uzları da denir.
Gök Han boylarını:
Bayındır, Peçne = Peçnek, Çavuldur, Çepniler;
Dağ Han boylarını:
Salur, Eymür, Alayund’lu, Ürker’ler;
Deniz Han boylarını:
İğdir= Yiğdir, Büğdüz,, Yıva= Ava, Kınıklar kurar.
Bayındır Köyü: Beyşehrinde.
Bayındır membaı: Eksile köyü civarında.
Akbayındır ağılları: Konya-Aksaray yolu üzerinde.
Bacanak Yaylası: Konya’nın doğusunda Bozdağ yanında.
Bacanak kaşı: Konya’nın doğusunda Bozdağ yanında.
Peçne Yaylası: Meydan istasyonu üstünde.
Çavuldur Köyü: Diğer köyünün doğusunda.
Salır Köyü: Karapınar’da.
Salur Köyü: Seydişehir’de.
Salır: Sıdrova’nın üstünde bir yer.
Salır küt kol: Karapınar’ın doğusunda.
Salurların bir şubesi olan Kahraman adını taşıyan yerlerimiz çoktur.
İmürler Köyü: Hadim’in Aladağ kamunda.
Emir (Eymür?) Gazi Köyü: Karapınar’da.
Emir Yaylası: Gene köyü civarında.
Umur Ören: Kadınhanı ile Ilgın arasında.
Yind (Alayund) dağ: Ermenek civarında.
Ayvacık (Yıvacık) Köyü: Kızılören kamununda.
Orta Ayvalıca (Yıvalıca): Bozkır’ın Belviran Kamunda.
Kınık Köyü: Beyşehri’nin Kıreli kamunda.
Kınik Köyü: Bozkırın Belviranında.
Kınık Köyü: Abadaniyye’nin eski adı.
Kınık tepesi; Divanlar köyünün doğusunda sivri bir tepe.
Kınık: Karapınar’ın bir mahallesinin ismi.
Yirmi dört boydan bazı isimlere rast gelinmemiştir.
Yararlanılan kaynaklar:
ARABACI, C. (1999). “Geçmişten günümüze Konya”, Ticaret Odası 1882-1999.
Konya: Konya Ticaret Odası.
KOMAN, M. (1936). “Konya ve Çevresinde Oğuz Boylarına Ait Yer Adları Üzerine
Bir Deneme”, Konya Dergisi (2).
Fotoğraf: kucukdunya.com
