Tarihteki sokağa çıkma yasakları neler?

SOKAK KISITLAMASI!

65 yaş üstü ve kronik rahatsızlığı olanların dışarı çıkmaları sınırlandırıldı. Türkiye’de daha önce nüfus sayımı ve OHAL koşullarında ilan edilen sokağa çıkma kısıtlamaları bu kez salgın hastalığa önlem için uygulandı

İçişleri Bakanlığı, 65 yaş ve üstü olanlar ile kronik rahatsızlığı bulunanların ikametlerinden dışarı çıkmalarının, park, bahçe gibi açık alanlarda dolaşmalarının sınırlandırıldığını bildirdi. İçişleri Bakanlığının valiliklere gönderdiği 65 yaş ve üzeri ile kronik rahatsızlığı bulunanlar için "İkametten ayrılma kısıtlaması/yasaklanması" konulu genelge ile 65 yaş ve üzeri ile bağışıklık sistemi düşük, kronik akciğer hastalığı, astım, KOAH, kalp/damar hastalığı, böbrek, hipertansiyon ve karaciğer hastalığı olanlar ile bağışıklık sistemini bozan ilaçları kullananların bugün saat 24.00'den itibaren ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmalarının yasaklandığı belirtildi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, İçişleri Bakanlığının 65 yaş ve üstü, ayrıca kronik rahatsızlığı olanlara sokağa çıkma sınırlandırması getirmesine ilişkin genelgesine uyulmasını isteyerek, "Bugünlerde çınarlar kolay devriliyor. Dışarı çıkmayın. Koronavirüs salgınında ölüm riski, yaş yükseldikçe çok artıyor. Lütfen evde kalın. İçişleri Bakanlığımızın 65 yaş ve üstü ayrıca kronik rahatsızlığı olanlara getirdiği sokağa çıkma sınırlandırmasına uyun." çağrısında bulundu.

İLK YASAK 1927’DE UYGULANDI

Türkiye’de farklı dönemlerde sokağa çıkma yasakları ya da kısıtlamalar getirildi. Sıklıkla nüfus sayımında karşılaştığımız bu tablo son olarak Hendek Operasyonlarında bölgesel bazlı gerçekleşmişti. 
Cumhuriyet'in ilanından sonra ise ilk kez 28 Ekim 1927 tarihinde nüfus sayımı olmuş ve bu yıldan itibaren genellikle 5 yıllık aralarla yapılmıştır. Bu uygulama esnasında ülke çapında sokağa çıkma yasağı uygulanmıştır. İlk kez sokağa çıkma yasağı olmaksızın adrese dayalı nüfus sayımı ise 2007 yılında yapıldı.

SIKIYÖNETİM YASAKLARI

Türkiye darbeler döneminde de sokağa çıkma yasaklarıyla karşı karşıya kalmıştı. 12 Eylül Askeri Darbesi’ndeki sıkıyönetim döneminde 12 Eylül 1980 sabah saat 05.00'ten 13 Eylül sabah saat 08.00'e kadar, 13 Eylül 1980 - 31 Mart 1981 tarihleri arasında her gün 24.00 - 05.00 saatleri arası, 1 Nisan 1981 - 1 Haziran 1981 tarihleri arasında her gün 1.00 - 5.00 saatleri arası, 2 Haziran 1981-31 Temmuz 1982 tarihleri arasında her gün 02.00 -05.00 saatleri arası Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından sokağa çıkma yasağı uygulanmıştı. 1 Ağustos 1982'den itibaren sokağa çıkma yasağı uygulaması tamamen kaldırıldı.

HENDEK OPERASYONLARI (AĞUSTOS 2015)

Hendek operasyonları, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nce PKK mensuplarına karşı ortak olarak gerçekleştirilen Sur, Cizre ve Nusaybin merkezli askeri operasyonlardır. Bu operasyonların gerçekleştirildiği bölgelerin bazılarında sokağa çıkma yasakları uygulanmış ve bazıları geçici süreyle askeri güvenlik bölgesi ilan edilmiş; PKK mensuplarının etkisiz hale getirildiği, hendeklerin kapatıldığı, barikatların kaldırıldığı ve güvenliğin sağlandığı bölgelerde sokağa çıkma yasakları kaldırılmıştır. 16 Ağustos 2015’ten 1 Ocak 2019'a kadar geçen sürede 11 il ve 51 ilçede toplam 351 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI NEDİR?

Sokağa çıkma yasağı belli düzenlemeler uygulamak sırasında bir süre belirterek verilen bir emirdir. Sokağa çıkma yasağı, her şeyden evvel halk ayaklanmasını, isyanı ve şiddeti önlemesi ve kontrol etmesi için tasarlanmış kısıtlamaları genellikle arzu edilen ve gerekli görülen ya da en kötüsü katlanılmak zorunda olunan bir durumdur. Mevcut hukukta sokağa çıkma yasağı ‘yetkisi’ iki durumda verilmiştir: Resmi olağanüstü hal ilanından sonra olağanüstü hal idaresine ve sıkıyönetim ilanından sonra sıkıyönetim komutanına. İki durum da Anayasa’da tanımlanmış hukuku askıya alma müesseseleri içinde verilir. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nun 3’üncü maddesinde, sıkıyönetim komutanının yetkilerini düzenleyen madde şöyledir: Madde 3/l. “Sokağa çıkmayı kayıtlamak ve yasaklamak ve gerektiğinde sivil savunma tedbirlerinin tümünü veya bir kısmını aldırmak.”

Mustafa Kömürcü