Ali Gav Medresesi; Selçuklu’da Tarla Mahallesi’ndedir; büyük bir bölümü yıkılarak toprak altında kalmış ve arkeolojik kazılardan sonra planı tespit edilebilmiştir. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir oturum alanı üzerine inşa edilmiş kapalı avlulu, iki eyvanlı ve tek katlı bir yapıdır; merkezindeki iç avlu, hâlihazırda, köşelere yerleştirilmiş dört mermer sütunu bağlayan kaş kemerlerin taşıdığı bir kubbe ile örtülüdür. Avlunun güney kanadına açılan eyvanı, sivri beşik tonozludur; kıble duvarında mihrap nişi bulunur. Eyvana doğu ve batı yönünden bitişik kare planlı ve kubbeli birer oda yer alır; doğu kanattaki mekân, Ali Gav türbesidir. Kazılar sırasında, her iki mekânda turkuaz renkli çini kırıkları ile batı kanattaki mekânda bir tandır bulunmuştur.
Kazı sırasında ortaya çıkan mimari kalıntılara göre Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen medrese, tamamen yenilenerek dernek bürosu olarak işletmeye açılmıştır. Restorasyon çalışmalarında yapının güney kanadındaki mevcut kalıntılar korunduğu gibi, doğu, batı ve kuzey cephelerine tonozlu mekânlar ile giriş eyvanı eklenmiştir.
Karamanoğulları döneminde zâviye olarak kullanıldığı bilinen yapının, kuzey cephesindeki kapısı üzerinde yer alan kitâbeden, 1826 yılında Konya Valisi Ferid Paşa tarafından tamir edildiği ve Mahmudiye Medresesi adıyla anılmaya başlandığı anlaşılmaktadır. İnşa kitâbesi bulunmayan medrese, 13. yüzyıla tarihlendirilir.
ALİ GAV NASIL SULTAN OLDU?
11. yüzyılda Türkmen Beyi Afşin komutasındaki Türkmen birliklerinin Konya’yı fethetmek üzere kaleyi muhasara altında tuttuklarını fakat, bütün akınlara rağmen kalenin bir türlü düşmemiştir. Anlatılan menkıbeye göre, ordudan bir asker veya Ali Gav Tekkesi’nde yatan bir derviş, bir gün öküz postuna bürünerek, şehrin sığırları ile birlikte içeri girer ve gece karanlığında kale kapılarını açarak şehrin Türk askerlerince fethedilmesini sağlar. Bu kahraman, Ali Efendi’dir. Farsça’da “Gav” kelimesi, “öküz” anlamına gelir. Konya Kalesi’nin düşmesi sırasında sırtına öküz derisi aldığı için de Ali Efendi’ye “Ali Gav Sultan” denilmiştir.
KOMEK KURS MERKEZİ
Konya’nın tarihinde çok önemli yer tutan Ali Gav Zaviyesi şu an Konya Büyükşehir Belediyesi KOMEK kurs merkezi olarak hizmet veriyor. Mahmudiye Güzel Sanatlar Merkezi olarak da adlandırılan Ali Gav Medresesi Gelenekli Sanatlar Merkezi’nde hat, tezhip, Osmanlı Türkçesi, erkek ve bayanlara Kur’an-ı Kerim, temel musiki makam eğitimlerinin yanı sıra Türkiye’de bir ilk olarak hizmete giren Hafızlık Sağlama Merkezi (Dar’ül Huffaz) hizmeti de veriliyor.
