Koronada, bir yılda tüm kesimlere destek sağlandı

Yapılan derlemeye göre, ülkede ilk yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakasının belirlendiği Mart 2020'de salgının yayılmasını önlemeye dönük önlemler hızla uygulamaya konuldu. Bunların ekonomiye ve vatandaşlara etkisini bertaraf etmek için de ilgili bakanlıklar ve kurumlar süratle harekete geçti.

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, o dönemde açıklanan Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi ile pek çok kesimi kapsayan önlemleri devreye aldı. O süreçte sağlanan bazı destekler aradan bir yıl geçmesine rağmen halen uygulamada bulunurken, kimi de kış aylarında salgının yükselişe geçmesiyle yeniden verilmeye başlandı.

Buna göre, geçen yıl İçişleri Bakanlığı tarafından alınan tedbirler kapsamında, geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilen iş yerlerinin bulunduğu sektörlerde yer alanlar için muhtasar, KDV ve sosyal güvenlik primleri 6'şar ay ertelendi. 65 yaş ve üstünde olması veya kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren vergi mükelleflerinin beyanname, bildirim ve vergi ödeme süreleri de söz konusu yasağın sonuna kadar uzatıldı. Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesi ve ödenme sürelerinde ertelemeye gidildi.

Salgından en fazla etkilenen kesimler arasında yer alan konaklama ve ulaşım sektörlerine yönelik de destek sağlandı. Bu kapsamda, konaklama tesisleri için konaklama vergisinin uygulanması önce 2021'e, daha sonra 2022 yılına ertelenirken, otel kiralamalarına ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödeme süreleri 6 ay uzatıldı. Yurt içi hava yolu taşımacılığında KDV oranı 3 ay süreyle yüzde 1'e düşürüldü.

Mücbir sebep uygulaması bu yıl ocak ayında ikinci kez devreye alındı ve salgın tedbirleri nedeniyle geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilen mükelleflerin vergileri ertelendi. Uygulama, 1 Aralık 2020'den geçerli olmak üzere uygulamaya konuldu.

Temmuz 2020'de alınan kararla, hizmet sektörüne yönelik kapsamlı KDV indirimine gidildi. İş yeri kira stopajı yüzde 20'den yüzde 10'a, yolcu taşımacılığı, düğün, nikah organizasyonu, konut bakım ve onarımı, tamir, kuru temizleme, terzilik gibi esnaf hizmetlerinde KDV yüzde 18'den yüzde 8'e indirildi. Yüzde 8 olan konaklama ve yeme-içme hizmetlerinde ve sinema, tiyatro, müze giriş ücreti gibi kültürel faaliyetlerdeki KDV yüzde 1'e düşürüldü. Süresi 31 Aralık 2020'de dolacak bu indirimler, alınan ikinci kararla 31 Mayıs 2021'e kadar uzatıldı.

Öte yandan, Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 8 KDV'ye tabi eğitim ve öğretim hizmetinde bu oran yüzde 1'e indirildi. Uygulama 30 Haziran'a kadar devam edecek.

Vergi, prim borçları, idari para cezaları ile Hazine alacakları için yeniden yapılandırma düzenlemesine gidildi. Bu borçların 18 taksite kadar ödenmesi imkanı sağlandı. Mükellefler, yapılandırılan vergi borçlarının ilk taksitini 1 Mart'a kadar ödedi.

Salgın süresince esnaf ve diğer işletmelere yönelik de çok sayıda finansal destek devreye alındı. Bu kapsamda, Kovid-19 salgınıyla ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri asgari 3 ay ötelendi.

Esnaf ve sanatkarların Halkbank'a kredi borçları da faizsiz olarak 3 ay ertelendi. Salgından etkilenen tüm firmalara, çalışan sayısında azaltma yapmama koşuluyla "İşe Devam Kredi Desteği" verildi. Halkbank tarafından esnaf için "işletme ve finans desteği" ile "paraf esnaf kart desteği" paketleri hayata geçirildi.

İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya "Stok Finansmanı Desteği" sağlandı. Merkez Bankası ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetleri desteklemek amacıyla tedbirler aldı.

Kredi Garanti Fonu limiti 2 katına çıkarılarak, teminat sıkıntısı yaşayan işletmelerin finansmana erişimi kolaylaştırıldı. Kamu bankaları, aylık 5 bin liranın altında geliri olan tüm vatandaşlar için temel ihtiyaç desteği paketini devreye aldı.

BDDK kararıyla kredi ödemelerindeki gecikmelere esneklik tanınarak, gecikmeye giren kredilerin takip hesaplarına aktarılmadan önce 90 gün olan bekleme süresi 180 güne çıkarıldı, takip aktarım süresi uzatıldı.

Çiftçilere yönelik Hazine destekli kredi geri ödemeleri geçen yıl faizsiz olarak 6 ay ertelendi.

Ticaret Bakanlığı da bu yıldan itibaren esnaf ve sanatkarlar için gelir kaybı ve kira desteği sağlamaya başladı. Bakanlık, yiyecek içecek hizmeti faaliyetlerinde bulunan ve salgından olumsuz etkilenen işletmelere ciro kaybı desteği de verdi.

Çalışanlar ve emekliler

Salgın sürecinde çalışanlar ve emeklilere yönelik adımlar da atıldı. Buna göre, asgari ücret desteği sürdürüldü.

İşten çıkarmaları önlemek için kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin uygulamaları hayata geçirildi, fesih yasağı uygulaması başlatıldı. Faaliyetleri durdurulan ve azalan işletmelere maaş desteği sağlandı.

Ücretsiz izne ayrılan, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan veya işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere destek ödemesi yapıldı.

İhtiyaç sahibi ailelere yönelik 1000'er lira nakdi yardım sağlanmasına başlandı.

İstihdamdaki sürekliliği temin amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkarıldı.

Sağlıkta hem ek ödeme hem ilave istihdam

Sağlık çalışanlarına ek ödemeler yapılırken, ilave 49 bin sağlık personeli istihdam edildi. Kamu ve özel sektörde esnek ve uzaktan çalışma modeli devreye alındı. Ücretli öğretmenler ve usta öğreticilere ek ders ücreti ödendi.

En düşük emekli aylığı 1500 liraya yükseltildi, emeklilerin bayram ikramiyeleri erken ödendi. Kamu bankaları emeklilerin maaş ödemelerini evlerinde yaptı.