Afganistan’dan Küresel Dengelere -3-
Taliban’ın gelişi ile Afganistan’da patlamalar durulabilmiş değil.
En son havaalanı yakınlarında DAEŞ’in Horasan Kolu tarafından üstlenilen saldırıda 170’in üzerinde ölü olduğu biliniyor.
Ülke tam bir kaos içinde…
Birçok insan Taliban’ın ılımlı hissi veren söylemlerinin ne kadar uygulanabilir olduğu konusunda şüpheli.
İmkânı olanlar firar edebiliyor.
Olmayanlar ise derin bir korku içinde, hayatta kalabilmenin yollarını arıyor.
Taliban henüz bırakın ülkedeki diğer gruplarla uzlaşabilmeyi, kendi içindeki farklı fraksiyonların dahi koordineli çalışabilmesini tesis edememiş durumda.
Öte yandan birçok askeri ve diplomatik dış misyon ülkeyi terk ediyor.
Fakat kırılmaların getirebileceği olası fırsatlardan faydalanmak isteyen birçok devlet de sürece bir şekilde müdahil olmaya çalışıyorken;
Böyle bir ortamda, bir de DAEŞ gibi terör örgütlerinin uzantıları karşımıza çıkıyor…
****
ABD’den doğan boşluğu doldurmak için ortaya atılan Çin, yarışa hızlı başladı.
Doğu Türkistan menşeili ve Suriye’de yerine göre DAEŞ ile de ilişkisi olan bazı radikal grupların mevcudiyeti de ilişkilerde bir kaldıraç olarak kullanılmaya çalışılıyor gibi…
Tabii bu gibi etmenler süreci ne kadar değiştirebilecek göreceğiz!
Öte yandan Çin altyapı, maden, enerji, iletişim gibi birçok alanda girişimlerine başladı bile…
Bu tür girişimler, Afganistan’da çok daha farklı bir modelin oluşmasına zemin hazırlayabilir.
Fakat öylesi bir zemine erişebilmek için, Afganistan’ın daha gitmesi gereken çok yolu var!
****
Dışarıdan bakıldığında, görünen tabloda en mantıklı duruş; askeri seçenekleri rafa kaldırıp, Taliban’ı realitede ılımlaştıran, şeffaflaştıran, diğer etkin grupların da katılımının sağlandığı, Afganistan’ın Batı tarafından tamamen dışlanmadığı bir modeli elde edebilmek için siyasi ve diplomatik girişimlere ağırlık vermek gibi görülüyor.
Tabii bu yapılırken de, ülkenin kendi iç güvenliğini tesis edebilmesine destek olmak, göç sorununu yönetebilmek ve yeni olası göç dalgalarının önüne geçebilecek bir zemini oluşturmak gerekiyor!
İşte bu bağlamda; ülke iç dinamiklerini ilgilendiren ikinci kısmı gerçekleştirebilmek epey zor gibi…
Hatta Taliban teşkilatlarının eğitim düzeyi, sosyal alt yapısı, illegaliteye meyli düşünüldüğünde birkaç yıl içerisinde bu hedeflerin yakalanması imkânsız gibi…
****
Nasıl olur bilinmez. Lakin Türkiye işte böylesi bir ortamda, kardeş ülke olarak tanımladığı Afganistan’daki (NATO dâhilinde başlattığı) askeri misyonundan şimdilik vazgeçerek, ülkeyi uluslararası kamuoyunda yalnızlaştırmadan sorunlarına çözüm bulabilecek bir zeminde desteklemeye ve bu doğrultuda büyük çaba sarf etmeye devam ediyor.
Sözü, duruşu, etnik ve mezhepsel bağları, teknik ve askeri kabiliyetleri ve komşu ülkeler ile ilişkileri dikkate alındığında, ortadaki bu kaosu Türkiye’den daha başarılı çözebilecek bir ülke daha yok gibi…
****
Dediğimiz gibi, kardeş ülke Afganistan’da yüzlerce yıl önce yitirilmiş huzurun kısa zamanda yeniden tesis edilmesi hiç de kolay olmayacak!
Özellikle de bu bölge bundan sonra Çin ve ABD arasındaki rekabetin saha alanlarından biri olarak karşımızda duracak iken…
Fakat yine de gayrete devam…
Hiç Türkiye Horasan’ına veya Türkistan’ına sahip çıkmaktan vazgeçer mi?
Geçmez tabii…
Ama imkânlar dâhilinde…
Adım adım…
